Duik in het beeld van James Rosenquist
Zeg James Rosenquist en het beeld van een grote kom slagroom doemt op. Maar ook tomaten en spaghetti spelen een belangrijke rol in zijn werk. James Rosenquist (1933-2017) begon als tekenaar van reclameborden & billboards. Later maakte hij furore met Pop art en installaties. In het Stedelijk in Amsterdam mag je even van zijn slagroom ‘proeven’. In Museum Ludwig in Keulen, kun je tot en met 4 maart volledig in zijn beelden duiken. Pak, nu het nog kan, de trein naar Keulen en geniet van de kleurrijke beeldtaal van James Rosenquist.
Sneak preview
“Ik zou graag willen, dat de mensen die mijn schilderijen bekijken, als het ware door het geïllusioneerde canvas kruipen en zo een ruimte betreden, waarin de ideeën in mijn hoofd zich vermengen met hun eigen ervaringen”.
Over zijn werk zei Rosenquist:
“De meeste werken hebben een persoonlijke betekenis voor mij. Ik kies de beelden intuïtief om zo uiting te geven aan mijn gemoedstoestand en gevoelsleven”.
Through the Eye of the Needle to the Anvil (1988)
Dit werkt heeft hij gemaakt na het overlijden van zijn moeder. Als je goed kijkt zie je op de achtergrond het silhouette van verhuisdozen. Deze dozen staan voor Rosenquist symbool voor zijn persoonlijke denkruimte.
The American Dream
In Assen en Emden kun je nog t/m eind mei genieten van The American Dream. Ook in deze overzichtstoonstelling van Amerikaanse kunst tussen 1945 en 2017 speelt Pop art een belangrijke rol. Beide tentoonstelling bezorgen de bezoekers voor een heuse kleurexplosie. Ik was dus wel een beetje voorbereid toen ik naar Keulen ging voor James Rosenquist.
Daar mag je in zijn beeld duiken en dat bleek geen loze belofte. Al vanaf het eerste doek is het raak. Het werk Through the Eye of the Needle to the Anvil (1988) omvat een hele wand in de entrée van de tentoonstelling. Een samengesteld doek van maar liefst 14 meter breed bij 5.20 meter hoog. Als ik naast de pumps ga staan, voel ik me een lilliputter naast deze glanzende stiletto’s. Maar dit is bij lange na niet het grootste werk dat je te zien krijgt in de tentoonstelling’ Eintauchen ins Bild’.
Analoge collages
In de eerste zalen hangen o.a. grote collages van Rosenquist. Voor presidentskandidaat Kennedy heeft hij de collage President Elect (1960) gemaakt. Dit is een samengesteld beeld van Kennedy’s (campagne)foto, een paar handen die een stuk koek vasthouden en een zijkant met wiel van een auto. In diezelfde ruimte hangt I love You with My Ford, een collage uit 1961 die is samengesteld uit drie horizontale stroken. Van beneden naar boven zie je een strook met spaghetti in tomatensaus, een zwart-wit fragment van een vrouwengezicht, twee koplampen en een deel van een gril van een Amerikaanse auto.
In de ruimte naast deze zaal, ontdek je hoe Rosenquist deze collages heeft samengesteld. Hij werkte altijd analoog, knipte plaatjes uit, maakte vergrotingen met een kopieerapparaat. Hij gebruikte hiervoor nooit een computer. Zijn oorsprong als reclamemaker, Billboard tekenaar in New York, zie je hier duidelijk terug.
De zaalteksten geven uitgebreide informatie over de denk- en
creatiewereld van Rosenquist.
Installaties om in weg te dromen
Heel bijzonder zijn ook de verschillende installaties die hier zijn opgesteld. In 1964-65 ontwerpt hij installatie F-111, dit werk is uitgegroeid tot één van de meest bekende iconen van Pop art. In dit werk komt o.a. Rosenquist’s fascinatie voor vliegtuigen en cockpits naar voren. Zijn vader was piloot en zo kwam James al op jonge leeftijd in contact met piloten en vliegtuigen.
Het werk Forest Ranger (1967) hangt dwars door de zaal, een terreinwagen wordt hier met een handzaag bewerkt. Het beeld is op kunststofflappen afgedrukt en je mag er zelf door heen lopen. Hierna kom je in de ruimte met The Swimmer in the Econo-mist (1998). De aanzet voor dit grote werk was het anti-oorlogsbeeld van Picasso de Guernica. Delen van dit werk heeft Rosenquist verwerkt in F-111. Een kamer vullend werk, waarvan op een hoger geleden deel de werkwijze wordt uitgelegd.
Het effect van kleur
Aan de hand van werken als Welcome to the Water Planet (1987) en Time Dust – Black hole (1992), laat Rosenquist ons zien wat het effect van kleur is op de beleving van beeld. In een zaal hangen werken in zwart wit en in de aansluitende zaal dezelfde werken in kleur.
Het is fascinerend om heen en weer te lopen en te ervaren dat je sommige beelden in zwart-wit bijna niet ziet en er via de kleurenversie op wordt geattendeerd. Ik ervaar zelf ook de onrust van alle kleuremoties en de rust van zwart-wit.
Over ‘beelden al herinnering’ zei de kunstenaars:
“Ik ervaar mijn schilderwerken als geheugensteuntjes: ze herinneren me aan verschillende fasen in mijn leven, waar ik was, wat ik deed. Dat houdt me geestelijk gezond”.
Duik in het beeld
Het thema van deze tentoonstelling Duik in het beeld, overkomt me bijna letterlijk bij de installaties Horse Blinders (1968-69) en Horizon Home Sweet Home/Slush Trust (1970). In beide ruimte mogen maximaal 5 mensen tegelijk naar binnen. Ik ben ook even alleen en dat zijn magische minuten. In Horse Blinders zie ik een klont boter in een pan glijden aansluitend golven en lichtbeelden, die op hun beurt wordt gevolgd door zwarte rook, een slagroomkom op de kop en het beeld eindigt met een enorme vergroting van een elektriciteitsdraad die uit honderden kleurtjes lijkt te bestaan.
In Horizon Home Sweet Home, ervaar ik alsof ik een reis door een schilderspalet maak. Het gebruik van glimmende platen waarop kleuren zijn gedrukt, versterkt het droomeffect.
Om een beetje te begrijpen hoe James Rosenquist tot dit soort installaties kwam, is het fijn om de uitgebreide informatiepanelen te lezen. Deze panelen staan net buiten de installaties.
Na drie zeer intensieve uren, bereik ik de eindbestemming van mijn (diepe) duik in de kleurrijke beeldtaal van James Rosenquist. De uitgebreide catalogus gaat mee naar huis als aandenken aan deze bijzondere kleurervaringen.
James Rosenquist, Eintauchen ins Bild is nog tot en met 4 maart 2018 te zien in Museum Ludwig in Keulen. Dit museum voor moderne kunst ligt naast het Hauptbahnhof (hoofdtreinstation) van Keulen.
Wil je meer tips voor een bezoek aan Keulen, lees dan hier verder.
Als je Keulen bezoekt, is het museum van Käthe Kollwitz zeker een bezoek waard.
Als je via dit blog een boeking maakt in Köln Riehl, ontvang je als VIP-gast een gratis kop koffie in de speciale koffiehoek en een Kölsch (biertje) in de hotelbar. Vul bij boeking het woord ‘VIP’ in op het boekingsformulier.
The American Dream
Als je na je bezoek aan James Rosenquist in Keulen, meer wilt over moderne kunst in Amerika, kan ik je The American Dream van harte aanbevelen. Deze unieke dubbel tentoonstelling is deel in het Drents Museum in Assen te zien, en deels in de Kunsthalle in het Noordduitse Emden.
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum Ludwig in Keulen, erven James Rosenquist en alle bruikleengevers.