Nieuw in dit eerste lustrumjaar van mijn kunst- en reisblog zijn de woensdagen met een vast thema. Naast het eeuwfeest van De Stijl en mijn ontdekkingen van niet-westerse kunst stel ik je iedere derde woensdag van de maand voor aan een vrouwelijke kunstenaar. Aan de hand van 7 vragen, maak je kennis met bekende en (misschien wat) minder bekende creatieve geesten. De primeur in deze rubriek is voor Monique Wolbert, schilder, beeldhouwer en (jazz)zangeres.
Voor mijn serie ‘vrouwelijke kunstenaars’ heb ik nieuwe bijdrage ontdekt in Museum MORE in Gorssel. In de serie ‘Tijdelijke tentoonstellingen met (jonge) hedendaagse kunstenaars’ is na Arnout Killian de grote zaal nu voor Rosemin Hendriks. Zij werd in 1968 en Velp geboren en droomde er van een goede, ruige schilder te worden. Ruim twintig jaar maakt ze getekende zelfportretten op een groot formaat. In eerste instantie puur in zwart-wit, in de laatste jaren af toe verrijkt met kleur. De expositie ‘Could it be me’ geeft een fraai overzicht van Hendriks door de jaren heen. Nog tot 9 oktober 2016 te zien in Museum MORE in de Achterhoek.
De lentezon lokt ons naar buiten. Het mooie weer daagt je uit om een kunst wandelroute te volgen. Dat kan op Landgoed Enghuizen in Hummelo. Samen met een jeugdvriendin heb ik deze route verkend en enorm genoten. 33 Kunstwerken en veel gedichten verstopt in het ontluikende groen in het Achterhoekse bos bij Hummelo. Je kunt de route nog lopen t/m, maandag 16 mei 2016 (Tweede Pinksterdag). Mag ik je uitdagen?
De tentoonstelling “Voor Vrij Aalten’ is nog tot 30 augustus 2015 te zien in de Aaltense Musea. Deze expositie bestaat uit twee delen: het verhaal Vechten voor Aalten” en “Voor vrij Aalten”. Op dit moment leven er nog twee veteranen die mee hebben gevochten in de strijd om de Grebbeberg in de eerste vijf dagen van de Tweede Wereldoorlog. Wil je meer weten over hun verhaal en dat van 12 collega’s? Kom dan deze maand naar Aalten.
Dit jaar viert Doesburg 777 jaar stadsrechten. Zij kregen deze rechten 60 jaar eerder dan Amsterdam en daar zijn ze in deze Hanzestad maar wat trots op. Dit bijzondere jubileum is een extra feestelijke start voor mijn verkenning van een snoer aan Hanzestedenverhalen en -belevenissen. Voor ik een Hanze stad bezoek, neem ik steeds contact op met een lokale Hanze-expert. Zo noem ik de lokale expert die al jaren in de betreffende Hanzestad woont en/of werkt. Hij of zij verklapt me haar mooiste Hanze-geheimen en die neem ik mee als leidraad op mijn reis. Daarnaast hebben de VVV’s in de verschillende Hanzesteden langs de IJssel, handzame boekjes met routebeschrijvingen en aardige wetenswaardigheden. Deze combinatie maakt dat ik de geschiedenis van de Hanzestad mooi kan combineren met aantrekkelijke uitgaansstip voor nu. Vele kennen Doesburg als het mosterdstadje, vandaag gaan we ontdekken dat er allemaal nog meer te doen en te zien is.
Aalten zwijgt niet De deuren van de Oude Helena kerk aan de Markt in Aalten staan open. Familieleden, nabestaanden en andere genodigden namen plaats in de half ronde kerkbanken. We herdenken 19 Aaltenaren die mee hebben gevochten op de Grebbeberg. Zeven van hen komen om tijdens de gevechten in de meidagen van 1940. Tientallen Aaltense jongens worden gevangen genomen en door de bezetter afgevoerd naar krijgsgevangenkampen zoals Neubrandenburg. Auteur Wim Rhebergen doet onderzoek naar hen en tot nu toe heeft hij negentien van hen kunnen identificeren. Samen met het team van de Aaltense musea heeft hij hen een gezicht kunnen geven. Rhebergen heeft sinds zijn jeugdjaren een sterke belangstelling voor krijgsgeschiedenis in ons land. De soldaat als mens staat bij hem altijd centraal. In de tentoonstelling ‘Voor vrij Aalten” maak je kennis met 19 mannen. Twee van hen zijn nog onder ons Jan Lohuis en Bernard Aversteeg. De laatste zit samen met zijn familie op de eerste rij en zal later samen met de burgemeester de tentoonstelling openen. Burgemeester Berghoef roept op om een keuze te maken uit bewogenheid en verantwoordelijkheid als het gaat om herdenken en gedenken. Hij spoort aan om niet te zwijgen, maar te herdenken en de verhalen door te geven. De jeugd van Aalten wordt door het team van de musea actief betrokken in het herdenken en gedenken van de strijd en om de fakkel van de vrijheid door te geven. “Voor vrij Aalten’ is nog te zien tot 30 augustus 2015.
We zijn op zoek naar het Onderduikmuseum in de Achterhoek. Op de Markt in het centrum van Aalten, staan we oog in oog met Markt 12. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was dit huis een doorgangsadres. Op deze locatie woonde het echtpaar Dirkje en Gerrit Kempink met hun dochters Jenny (7)en Annie (3). Dirkje was een krachtige vrouw die dappere keuzes kon maken. Zelfs toen de toenmalige Ortskommandant de voorkamer in haar huis vorderde, bleef Dirkje onderdak verlenen aan onderduikers. Anno 2014 is het toenmalige woonhuis van de familie Kempink een belevingsmuseum. Hier kun je zien, horen en beleven wat Dirkje, haar gezin en de vele medebewoners hebben meegemaakt. Een Achterhuis in Aalten. Lees verder Onderduikmuseum in Aalten→
Vanavond (26 juni 2014) komen de Europese regeringsleiders bijeen in het Belgische Ieper om de start van de Eerste Wereldoorlog te herdenken. Als wij aan deze strijd denken, is de veel gehoorde uitspraak: ‘wij waren neutraal’. Door deze keuze heeft het onderwerp geen serieuze kans gemaakt om onderdeel te worden van onze geschiedenislessen. Als we er met vrienden over praten, weet bijna niemand iets zinnigs te zeggen, simpelweg omdat we er te weinig van weten. Ondanks onze neutrale houding kwamen we tijdens een verblijf in de Achterhoek drie wetenswaardigheden op het spoor. Zo vonden we in Winterswijk een zeldzaam herdenkingsmonument van WO1, bezochten we op de grens van Beek en Elten de enige Duitse loopgraag van ons land, en gaf mijn tante me een foto van opa Willem als militair in WO1. Het bezoek aan de Achterhoek is de opmars naar een langer en uitgebreider bezoek aan de Vlaamse Westhoek. Maar we zeggen eerst A!
WO1 monument in Winterwijk We komen er bij toeval langs. We zijn op weg naar het NS station in Winterwijk om een OV-fiets te huren. Net voor het station staat een gedenkteken dat onze aandacht trekt. Op de steen staat: ‘Nederland neutraal 1914-1918’. Dat is bekend. Het aangrenzende informatiepaneel geeft meer informatie. Dit monument is in 1923 onthuld op initiatief van Winterswijk Belang, de voorloper van de huidige VVV. We lezen verder: Een monument ter herinnering aan de Grote Oorlog in ons land is zeer zeldzaam. Het oorspronkelijke monument was opgebouwd uit rode baksteen en voorzien van een fontein die in eerste instantie niet was aangesloten op het waternet. In 1926 beleefde Winterswijk een primeur, de fontein werd toen aangesloten op de plaatselijke watertoren waardoor ze werd aangesloten op het waterleidingnet. Hierna spoot ze alleen water bij bijzondere gelegenheden. Na de Tweede Wereldoorlog is het monument in de vergetelheid geraakt en lange tijd als bloembak gebruikt. In de periode tussen 2009 en 2012 is dit herdenkingspunt volledig gerestaureerd en in ere hersteld, inclusief een werkende fontein.
Loopgraven uit WO1 in Achterhoek Later op een terras in Aalten lezen we in het tijdschrift ‘Goed uit in de Achterhoek’ dat in het Bergherbos (Montferland) een deel van een loopgravenstelsel uit de Eerste Wereldoorlog opnieuw is ingericht. Het verhaal gaat dat de Duitsers in 1917 dit verdedigingswerk in het veel betwiste grensgebied rondom de Elterberg hebben aangelegd. Zij vreesden dat het neutrale Nederland zich alsnog bij de geallieerden zou kunnen aansluiten. Om een eventuele aanval over Nederlands grondgebied af te kunnen weren, bouwden onze oosterburen in het Bergherbos 84 bunkers en werd over een afstand van een ruime kilometer een loopgravenstelsel aangelegd. De loopgraven werden ontdekt tijdens een onderzoek naar de glooiingen in het natuurgebied. Natuurmonument beheert het bos en heeft opdracht gegeven om ze te restaureren. 50 Meter is nu uitgegraven en deels gereconstrueerd, ze liggen klaar voor je verkenning.
De behulpzame wandelaar Als we een dag later gaan wandelen in het Montferland hebben we het tijdschrift bij ons. In het bewuste artikel staat dat wandelpaden langs de reconstructie leiden. We parkeren onze auto in Beek bij uitspanning ’t Peeske en bekijken de wandelkaart. We hebben de keuze uit een blauwe, rode, paarse en de ‘Nordic walking’ route. Nergens staat een verwijzing naar de door ons gezochte oorlogslinie. We spreken wandelaars aan die de langste route hebben gelopen, zij hebben niets gezien op deze tocht. Omdat de blauwe route voor een groot deel samenvalt met de rode kiezen wij voor de meest afwijkende optie: de paarse route. Na ruim een uur zijn we terug bij het uitgangspunt, de linie ligt ook niet op dit traject.
Zullen we toch de blauwe nog even proberen? Al lopend, spreek ik een wandelaar aan. Hij woont in dit gebied en weet wat wij zoeken. Hij is erg enthousiast over de recente reconstructie en vertelt ook over de ijzeren grenspaal met een handgranaat erop. Ja, hij kan ons wel vertellen hoe we er bij kunnen komen, nee niet via deze blauwe route. Wij blij, terug naar de auto en we rijden vanuit Beek naar Elten. Op de grens ligt een druk bezocht benzinestation. Daar parkeren we onze auto in de hoek van de parkeerplaats Vanaf deze plek lopen we het bos in, na 200 meter zien we de loopgraaf aan onze rechterhand.
Op patrouille De reconstructie is nog kakel vers. De ijzeren paal met de handgranaat (kunstwerk van gevonden ijzer in dit gebied) staat er wel. Van het informatiebord staat er alleen het omhulsel. Het informatieve deel ontbreekt nog. De 50 meter loopgraaf is met behulp van palen en planken opnieuw ingericht. We staan oog in oog met een deel van het enige Duitse loopgraafstelsel in ons land uit de Eerste Wereldoorlog. Als je over de richel loopt en over de rand van de loopgraaf kijkt, kun je met de lens van de fototoestel hetzelfde beeld vangen dat de soldaten in 1917 hadden: vanuit de bosrand kijk je vrij over het lager gelegen weiland. We lopen door de loopgraaf en pakken daarna nog een stuk van het niet herstelde stelsel mee. Als wij ‘patrouille lopen’ is rustig en vredig in het bos. De vogels fluiten en de droge bladeren knisperen onder onze wandelschoenen.
Oorlogslinie WO1 – Bergherbos – Montferland
Startpunt bij parkeerplaats benzinestation grens Elten op weg naar Beek (Montferland)
Via de site van Omroep Gelderland kun je zien hoe de restauratiewerkzaamheden zijn verlopen. Meer weten over WO1? NTR-NPS heeft (van 5 april tot 7 juni jl.) de documentaire ‘de dagboeken ’14- ‘18’ uitgezonden. Tot 7 juli a.s. kun je via programma gemist nog enkele afleveringen terugkijken. Klik hier om een aantal bijzondere verhalen te lezen zoals: Wie was Mata Hari, en wat deed Anthony Fokker in de Eerste Wereldoorlog?
Mijn schoonmoeder vertelde ons dat er tussen 1914 en 1918 ruim 1 miljoen Belgische evacues in ons land verbleven. Een deel van onze zuiderburen woonden tijdelijk in de Brabantse Peel o.a. in het geboortehuis van schoonmama in Westerbeek.
Willem Brunsveld (1893 – 1960)
’s Avonds bij de koffie en krentewegge laat mijn tante me de foto van opa Willem (1893-1960) in uniform zien.
“Wist je dat niet dat opa Willem tijdens WO1 in het leger diende”, vraagt de tante.
Nee, dit stukje familiegeschiedenis is nieuw voor me.
En zo komen we tot de ontdekking dat zowel Martin als ik in de familie lijntjes hebben met WO1. En nu op naar de Vlaamse Westhoek, op naar Ieper en Diksmuide, op naar de Vlaamse Velden.
Wil je meer weten over de Last Post ceremonie in Ieper, lees dan hier verder.
Aan de Ruurloseweg 15 in Hengelo (Gld) wappert dapper een bannier. Dit is het teken dat hier een deelnemer van de Kunst10daagse Bronckhorst openhuis houdt.
Ik ben te gast bij Monique Wolbert een van de twee oprichters van de kunst10daagse.
In 2005 vond de aftrap plaats, deze week wordt de tiende editie gevierd met een ruim aanbod aan kunst, gemaakt door 78 kunstenaars en verdeeld over 61 locaties in de Achterhoekse gemeente Bronckhorst. Lees verder Monique Wolbert zingende schilderes→
Morgen, vrijdag 23 mei 2014, gaan vanaf 11.00 uur 61 deuren van ateliers en galeries in de Gemeente Bronckhorst open voor publiek.
De start van de tiende editie van dit jaarlijkse kunstevenement wordt vanavond feestelijk gevierd in de Dorpskerk in Hummelo. Dit is een besloten feest voor alle deelnemende kunstenaars en hun partners. Zij vieren dat het weer is gelukt om een gevarieerd programma samen te stellen.
Morgenochtend vanaf 11.00 uur kun je de werken van 78 kunstenaars op 61 verschillende locaties in de Gemeente Bronckhorst bezoeken. Je herkent alle open ateliers en galeries aan de vlag of banner met het logo van dit kunstevenement. Er is ook een handig boekje waar alle adressen in staan, deze zijn te koop bij de deelnemende kunstenaars.
Op een digitale kaart kun je alvast een leuke route uitstippelen.
Monique Wolbert zingend in atelier.
Visual Arts Ik ga als eerste een kijkje nemen in Hengelo (Gelderland). Daar heeft een dierbare jeugdvriendin een atelier. Ik laat me morgenochtend onderdompelen in het kleuren-rijk van Monique Wolbert .
Morgenmiddag volgt, vers van de pers, mijn post over dit bezoek.
Kunst 10daagse Bronckhorst
Vrijdag 23 mei tot en met zondag 1 juni 2014
Boekje met alle adressen en korte uitleg € 2,-
Vragen kun je stellen op de Facebook-pagina van de Kunst 10 daagse
Foto’s met dank aan Kunst10daagse Bronckhorst en Monique Wolbert.
Zingende kunstenaar Monique Wolbert
