Het is altijd een mooi moment als je een nieuw museum ontdekt. Dat gebeurde mijn deze zomer terwijl ik delen van de IJsselbiënnale met de fiets verkende. In Hanzestad Deventer is er nu naast het Speelgoed Museum, Museum de Waag en het Geert Grootehuis een museum voor moderne kunst. Initiatiefnemer Koos Hoogland doopte zijn museumdroom “EICAS” European Institute for Contemporary Art & Science. Museum EICAS maakt kunst vanaf de jaren 60 toegankelijk. Mijn nieuwsgierigheid is gewekt: op naar Deventer.

Dromend van een museum

Koos Hoogland, droomde al lang van een museum voor moderne kunst in Hanzestad Deventer. Tijdens zijn culturele lobby wist hij zowel ondernemers als vrijwilligers enthousiast te maken voor de kunsttempel. Aan de Nieuwmarkt kwam het voormalige Alexander-Hegius-Gymnasium (1954) vrij. Een vastgoedman kocht het gebouw en ontwikkelde samen met Hoogland een plan voor een museum gecombineerd met luxe appartementen. Het schoolgebouw stond op de Monumentenlijst, het was in 1954 ontworpen door architect Wim Knuttel. Met al deze gegevens op een lijst, klopten zij aan bij architect Hans van Heeswijk. Deze ontwerper had al ervaring met de bouw en verbouw van musea. Hij tekende voor Museum MORE in Gorssel en de entree en de uitbreiding van het Van Gogh Museum in Amsterdam.

Kunst vanaf de jaren 60

De missie van Hoogland is dat EICAS non-figuratieve, hedendaagse kunst toegankelijk gaat maken voor een breed publiek. Als startpunt in de kunstgeschiedenis is gekozen voor kunst vanaf 1960, de Nul- en ZERO-beweging. Via bruiklenen, schenkingen en een aantal eigen aankopen is een voorzichtig begin gemaakt met een eigen collectie. Op dit moment werkt EICAS meer volgens de formule van een kunsthal. Een kunsthal heeft in principe geen eigen collectie en koopt/huurt bestaande tentoonstellingen. Dit najaar zijn dat onder andere #Walks van Ellen Korth en Gravend naar de toekomst van Maarten Vanden Eynde. Omdat kunst nooit op zichzelf staat, wordt kunst in Museum EICAS verbonden met wetenschap in de vorm van workshops, lezingen en publicaties en dat verklaart ook de naam van deze kunsttempel: ” European Institute for Contemporary Art & Science.

Het DNA van Deventer

De Chinese kunstenaar Lu Xinjian, is al jaren op zoek naar het DNA van steden. Op het dak van EICAS en in de ontvangstruimte ontdek je het DNA van Deventer. We staan voor een doek van 1,5 bij 1,5 meter, op een witte achtergrond staan allemaal streepjes en enkele bogen, in slechts twee kleuren. Vrijwilligster Hilde Dorrestein vertelt ons het verhaal achter dit werk. Xinijan (1977, Yixing -Chinese provincie Jiangsu) begint in 2000 aan een opleiding voor digitaal grafisch ontwerper in Nanjing. In 2005 komt hij naar ons land als postgraduate student aan de Design Academy in Eindhoven. Daarna verhuist hij naar Groningen voor het Frank Mohr Institute (Interactive Media and Environments). Na twee jaar gaat hij terug naar Shanghai en reist in 2008 door naar Daegu (Zuid-Korea). Hier verandert zijn manier van werken. Geïnspireerd door Mondriaans lijnenspel en de streepjestechniek van Van Gogh, gecombineerd met zijn digitale vaardigheden, ontstaat er een nieuwe abstracte stijl. In deze stijl schildert hij het DNA van verschillende (wereld)steden, waaronder dat van Deventer. Lu Xinjian woont en werkt in Shanghai (China).

Maarten Vanden Eynde

Na de ontdekking van het DNA van Deventer, lopen we naar de tentoonstelling Gravend naar de toekomst met Maarten Vanden Eynde (1977). In deze expositie onderzoekt hij de relatie tussen de ongekende groeispurt van de economie en de welvaart in de periode van 2000 tot 2020. Vanden Eynde wil weten wat de invloed is van deze grootschalige economische en technologische vooruitgang op de aarde. De kunstenaar draait zijn blik om. Hij kijkt vanuit een verre, onbekende toekomst terug op onze levenswijze. Hij stelt onze levensstijl, met onophoudelijke cycli van productie en consumptie, in zijn werk ter discussie. In zes ruimtes en in de wenteltrap deelt Vanden Eynde zijn bevindingen. Hij werkt met verschillende materialen zoals hout, plastic, olie, beton, baksteen, klei en silicium. In de compacte tentoonstellingsgids kun je lezen wat de kunstenaar per ruimte wil vertellen. Zijn we verblind door de vooruitgangsmythe en heeft Maarten Vanden Eynde gelijk als hij, met een knipoog, de mens omdoopt tot ‘homo stupidus stupidus’?

Graven naar de toekomst van Maarten Vanden Eynde is nog tot en met 15 oktober 2023 te zien in Museum EICAS.  

Beluister hier de podcast met Koos Hoogland, initiatiefnemer van Museum EICAS. 

Geef een draai aan het Wanderzirkus

In het souterrain staat het Wanderzirkus, het afstudeerwerk (Artez Hogeschool voor de kunsten Zwolle) van Eva Westra. Ik sta voor een soort rad van fortuin. Ik geef er een zwaai aan, de afbeeldingen schommelen van links naar rechts. Het rad draait in eerste instantie niet om zijn eigen as. Bij de tweede poging draait het rad helemaal rond. “Het rad is beweging want beweging is de enige contante omdat het er altijd is. Beweging is de enige contante, juist omdat er aan alles een einde komt”, aldus Westra. Via deze link kun je de eindexamenscriptie van Westra  lezen: Alles valt of staat, Over het belang van beweging. Waarbij Westra zich heeft laten inspireren door de ZERO-beweging.

Museumnacht in Deventer

Zaterdag 14 oktober is het museumnacht in Deventer. In het kader van het internationale Hanzejaar 2023 wordt het dit jaar een gecombineerd evenement ‘24-uur Hanze en de Museumnacht Hanzesteden’. Het team van EICAS plant verschillende activiteiten zoals een ontmoeting met Maarten Vanden Eynde. Hier vind je meer informatie. 

Binnenkort te zien in EICAS

Transtonations

Zes internationale kunstenaars reflecteren met beeld en geluid op Etude #5 van de Argentijnse componist Astor Piazzolla (1921–1992). Ze zijn uitgedaagd door de Duitse kunstenaar Tanja Isbarn, die zelf ook werken laat zien. Transtonations is te zien van 23 september tot en met 15 oktober 2023. 

Altijd in Beweging Theo Beerendonk

Bijzonder tweeluik: twee exposities met werk van kunstschilder Theo Beerendonk (1905-1979). In zijn werk ontdek je een groot deel van de geschiedenis van de Nederlandse schilderkunst in de 20^ste eeuw. Beerendonk begon als figuratief schilder en ontwikkelde zich door tot een beeldend kunstenaar die later de abstractie omarmde. In Museum Henriëtte Polak (Zutphen) ligt de focus op Beerendonk’s figuratieve periode. Museum EICAS legt de nadruk op zijn abstracte werk.

Altijd in Beweging, Theo Beerendonk is vanaf 21 oktober tot en met 31 december 2023 te zien in Zutphen en in Deventer. 

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© afbeeldingen met dank aan en met toestemming van Museum EICAS, de genoemde kunstenaars en alle bruikleengevers.