Na vier maanden wandelen, koffie, theedrinken, schrijven, fotograferen en heel veel praten is de kunstwandelroute klaar. Samen met Saskia Bruil, Doetinchemmer in hart en nieren heb ik dit voorjaar hard gewerkt aan een kunstroute door Doetinchem. Na onze verhuizing van Nijmegen in 2019 naar Doetinchem, kreeg ik last van een toenemend tekort aan vitamine kunst- en cultuur. Zie ik het niet, of is het er niet? Saskia liet het me zien en samen hebben we in minder dan vier maanden zelfs twee prachtige wandelroutes samengesteld:#kunstroutedoetinchem & #historischeroutedoetinchem.
Eerste exemplaren voor onze burgemeester
Woensdagochtend 4 juni, de bovenzaal van de Stadskamer in Doetinchem loopt langzaam vol. Het wachten is op de burgemeester, de heer Mark Boumans. Door de val van het kabinet was hij die ochtend wat vertraagd, maar eenmaal binnen was hij een en al oor. We blikken samen even terug op Koningsdag 2025, toen was Doetinchem even het middelpunt van ons land. Alle ogen waren op onze, bijna 800 jaar oude stad gericht. De koninklijke familie en de rest van Nederland werd gefêteerd op mooie verhalen en prachtige beelden. Door samen de schouders er onder te zetten, wij noemend dat noaberschap, hebben we het mooiste van ons stad en de regio Achterhoek gedeeld.
Koningsdag ging voorbij, twee mooie wandelroutes de #kunstroutedoetinchem en de #historischeroutedoetinchem kwamen er voor in de plaats om zowel de inwoners als de bezoekers te attenderen op en te herinneren aan tientallen mooie kunst- en cultuurparels in het centrum van de stad.
“Er is ontzettend veel prachtigs in onze gemeente,
maar het is niet altijd even goed ontsloten.”
Mark Boumans, burgemeester van Doetinchem
Kunstroute Doetinchem met 37 parels
Het was een lang gekoesterde wens van Saskia Bruil om een kunstroute door het centrum van Doetinchem samen te stellen. Te weinig tijd en een partner in crime ontbraken, totdat Saskia en ik (Wilma) aan elkaar werden voorgesteld door kunstenaar Nicolette Dubbeldam. Saskia was jaren geleden een half jaar interim directeur van de VVV Doetinchem en het Stadsmuseum. Saskia’s grote kennis van de stad en haar werk als grafisch ontwerper sluiten naadloos aan op mijn nieuwsgierigheid naar kunst en cultuur en mijn liefde voor het schrijven. Geheel belangeloos zijn we eind januari gestart om een kunstwandeling voor Doetinchem te maken. Vreemd genoeg was die er nog niet. We hebben 37 kunstparels geselecteerd en de verhalen er achter er bij gezocht. Alles komt nu samen in een mooie uitvouwbare wandelroute, uitgevoerd in vier kleurendruk met veel foto’s en de uitnodiging te gaan wandelen.
“Lokaal maakt het verschil.
lokale mensen maken de wereld een beetje mooier
En daar hebben jullie een bijdrage aangeleverd.”
Burgemeester Boumans na ontvangst van de twee wandelroutes
Historische route Doetinchem met 39 parels
Op onze zoektocht naar kunst in de openbare ruimte in Doetinchem, kwamen we ook veel historische locaties tegen. Zo ontdekten we dat Napoleon in Doetinchem is geweest en de stad een nieuwe brug schonk. In de nadagen van de Tweede Wereldoorlog is de stad driemaal gebombardeerd. Op 19, 21 en 23 maart 1945 hebben Britse bommenwerpers hun ladingen op het centrum van de toen nog nagenoeg middeleeuwse stad uitgestort. Door de kaalslag die toen werd aangericht, is de rijke geschiedeis van de stad, die teruggaat tot de stadsrechten in 1236, bijna volledig weggevaagd. Wie goed kijkt, ontdekt nog tastbare herinneringen een dit verleden. We ontdekten zo veel moois dat zelfs een tweede wandelroute hebben gemaakt: de #historischeroutedoetinchem met 39 markante verhalen.
“Het mooie van Koningsdag is dat ik veel nieuwe dingen heb gezien
en dat ik met deze routes weer dezelfde ervaring ga opdoen.”
Mark Boumans, burgemeester van Doetinchem
Wat zijn de mooiste verrassingen?
De variatie aan kunstparels is groot en divers: van muurschilderingen door RoosArt tot het Park of Dutch Dreams, gebaseerd op het gedachtegoed van tuinarchitect Piet Oudolf aan de oever van de Oude IJssel. Van het ei- van Doetinchem tot het Mispelplein van Huub en Adelheid Kortekaas. Voor Saskia is één van de mooiste ontdekkingen het beeld Meditatie (1982) van kunstenaar Adriaan van Rooijen (1936). Dit beeld is gemaakt in opdracht van de familie Martens bij het 100-jarig bestaan van (toen nog) familiebedrijf Martens Brandkasten (1879-1979). Meditatie staat in een mooi, verstild stukje groen in de binnentuin van de Veentjes. Het is een plek die ook voor veel geboren Doetinchemmers een onbekende parel is. De binnentuin nodigt uit tot een moment van rust en genieten.
Voor mij is de zakheilige van Doetinchem de grootste ontdekking. Omdat ik alles te voet of met de fiets verken in Doetinchem was ik nog nooit in de parkeergarage van Amphion geweest. In deze parkeergarage, volgens burgmeester Boumans de mooiste van ons land (omdat er onder andere een parketvloer in ligt) kun je de bijna drie centimeter grote zakheilige vinden. Zo’n mini heilige werd in het verleden door reizigers gedragen als afweer tegen ziekte en gevaar.
De zakheilige van Doetinchem
Tijdens de bouwwerkzaamheden (2007) voor het Loo-kwartier in Doetinchem zijn talrijke archeologische vondsten gedaan waaronder een bijna drie centimeter hoog beeldje van de heilige Franciscus van Assisi. Dit minibeeldje wordt door kenners een zakheilige genoemd. Reizigers droegen deze heilige beeldjes met zich mee als afweer tegen ziekte en gevaar. De zakheilige van Doetinchem stamt waarschijnlijk uit de 19de eeuw en is van koper. Bij de oplevering van het Loo-kwartier (2011) heeft het originele beeldje een plek gekregen in een reliekschrijn op de loopbrug in de Amphion parkeergarage. Er zijn anno 2025 drie creatieve kopieën van deze zakheilige: een installatie van kunstenaar en schrijver Cornel Bierens (tegenover de reliekschrijn onder de loopbrug), een variant in zilver van Juwelier de Tijd (Burg. Van Nispenstraat) en een chocolade zakheilige van Chocolatier Puur Geluk in de Boliestraat in Doetinchem.
De zakheilige is één van de kunstparels op zowel de #kunstroutedoetinchem
als op de #historischeroutedoetinchem.
De routes zijn belangeloos ontwikkeld
Wij hebben de twee wandelroutes belangeloos ontwikkeld. Kunst verbindt. Met de kunst- en historische route willen wij als initiatiefnemers de inwoners van én bezoekers aan Doetinchem attenderen op verrassende verhalen in de stad. Deze verhalen willen we met zo veel mogelijk mensen delen en zo mensen met elkaar verbinden. Beide wandelroutes zijn gemiddeld 5 kilometer lang. Je kunt ze in een uur lopen, maar dan zie je weinig moois van de vele parels. Als je gemiddeld twee tot drie uur de tijd neemt, gun je jezelf een dierbare ervaring in de stad.
“Het leuke van lopen is, dat je veel meer ontmoetingen hebt.”
Mark Boumans, burgemeester van Doetinchem.
Gratis op te halen
De wandelroutes zijn gratis af te halen op verschillende locaties zoals de Stadskamer, St. Mini Manna, de Taalmaatjes, de VVV/Stadsmuseum en het Gilde Doetinchem. Meer informatie over de routes en de afhaallocaties vind je op de twee websites die aanvullend op deze wandelroutes zijn ontwikkeld: kunstroutedoetinchem.nl en historischeroutedoetinchem.nl OP = OP
Dat we de wandelroutes nu gratis kunnen aanbieden is mede mogelijk door financiële steun van Stichting Naoberfonds Doetinchem, de VVVD en Stichting Plantenfonds.
© tekst Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met medewerking van fotograaf Jeroen Peters, de fotocollages zijn van Wilma Lankhorst.
