We beginnen de serie ‘Summer in the City’ dit jaar met Wuppertal. Bij ons verblijf in het Postboutiquehotel, kregen we een gratis openbaar vervoerskaart. Daarmee hebben we de stad uitgebreid verkend. Met de Schwebebahn naar het Visiodrom en het Waldfrieden Skulpturenpark. Ook zijn er leuke fietsroutes met de VeloTaxi. Museumliefhebbers halen hun hart op in het Von der Heydt Museum. Ik deel graag zeven tips met je. Wuppertal is prima met de trein of de eigen auto te bereiken en biedt voor elk wat wils. Durf jij deze zomer een onbekende stad te verkennen?
Tip 1: Verken de stad met een fiets of een VeloTaxi
De stad Wuppertal in de Deelstaat Noord-Rijn Westfalen is nog een relatief jonge stad. Het is in 1929 ontstaan door de samenvoeging van Barmen, Elberfeld, Vohwinkel, Cronenberg, Ronsdorf en enkele dorpen. De stad ligt in het dal van de Wupper en kent daardoor wel wat stijgende en dalende wegen. De Nordbahnstrasse is een mooi alternatief om stad en omgeving met de fiets of een VeloTaxi te verkennen. Op een oude spoorbaan is een 22 kilometer lang fiets- en wandelpad aangelegd, waarop je fijn vlak kunt fietsen. Wij hebben deze fietsroute zowel met de eigen fiets verkend als met de VeloTaxi. Sinds 2015 biedt de VeloTaxi tours aan op de Nordbahnstrasse en in de binnenstad. Onze fietschauffeur Jonas, deelde in de twee uur durende tocht veel enthousiaste ervaringen met ons.
Die Alte Glaserei
Langs de route vind je allerlei gezellig, alternatieve horecagelegenheden zoals ‘Die Alte Glaserei’ in het oude stationsgebouw van Barmen. Tip: De Nordbahnstrasse is onderdeel van grote fietsroutes zoals de Bergische Panorama Route.
Tip 2: Ontdek Beeldenpark Waldfrieden
Eén van de mooiste bezienswaardigheden in Wuppertal is voor ons Skulpturenpark Waldfrieden. Dit beeldenpark is een heerlijke groene, glooiende oase van ruim veertien hectare. Het park ligt tussen het centrum van Wuppertal en de wijk Barmen. Het oorspronkelijke park is opgezet door de Duitse industrieel Kurt Herberts, hij gaf architect Franz Krause de opdracht om in deze oase een ruime villa te bouwen (1947-1950). Hij noemde zijn huis Villa Waldfrieden. Ruim twintig jaar woonde de familie hier vanaf 1974 werd een koper gezocht. Sinds 2006 is de beeldend kunstenaar Tony Cragg de nieuwe eigenaar van de villa en het landgoed. Cragg woont en werkt in Wuppertal. Twee jaar na de aankoop is de beeldentuin geopend. Je ziet hier veel eigen werk van Gragg en tijdgenoten. Er zijn drie paviljoens in het park waarin tijdelijke exposities worden georganiseerd.
Nu te zien in het Skulpturenpark
Figuur: beelden uit de Von der Heydt Collectie
De tentoonstelling ‘Figuur’ is een samenwerking tussen het beeldenpark en het Von der Heydt Museum in het centrum van de stad. Naast schilderijen telt de Von der Heydt collectie een ruime collectie sculpturen. Tot en met 20 augustus 2023 kun je topstukken uit deze beeldencollectie in Skulpturenpark Wadfrieden ontdekken. Tony Cragg en museumdirecteur Roland Möring hebben zich voor deze presentatie gericht op menselijke beelden, figuren die zijn gemaakt in de periode van het midden van de 19e eeuw tot aan de jaren 1980. In deze periode namen de beeldhouwers meer afstand van de klassieke beeldtaal. Zij experimenteerden volop en dat leverde ongekende expressiemogelijkheden op.
Een vergelijking van de verschillende opvattingen over het menselijk lichaam laat hier zien hoe kunstenaars tussen classicisme en laatmodernisme worstelden om een nieuwe, eigentijdse vormtaal te vinden in hun confrontatie met traditie. Ik zag onder andere werken van Renée Sintenis, Käthe Kollwitz, Auguste Rodin, Edgar Degas, Hans Arp, Alberto Giacometti en Germaine Richier. Kijk hier voor de details.
Jaana Caspary
De tweede tijdelijke exposities in het beeldenpark is EBENDA van Jaana Caspary (1988, Wuppertal). De sculpturen van Caspary verwijzen naar de reproduceerbaarheid van objecten. Door het herhalen en/of verdubbelen van vormen doen haar beelden denken aan consumptierituelen. Caspary werkt zowel in brons als met marmer. Op het grasveld voor de villa sta ik voor haar beeld upside down (2022). Een meer dan menshoog beeld van brons met drie ‘poten’ waarvan de vorm me aan een eenvoudige tekening van een kerstboom doet denken. De sculptuur bestaat uit twee dezelfde vormen die met de top aan elkaar zijn bevestigd. EBENDA van Jaana Caspary is tot en met 6 augustus 2023 te zien in beeldenpark Waldfrieden.
Tip 3: Zwevend door de stad met de Schwebebahn
Wie Wuppertal zegt, zegt Schwebebahn. Deze hangende monorail is dé icoon van de stad. Op allerlei locaties in de stad zie je de hangende treinstellen. Tussen de eindstations Vohwinkel en Bramen ligt (hangt) een traject van dertien kilometer in het dal van de Wupper. Het mooiste uitzicht heb je vanaf de vier zitplaatsen achter in de cabine. We zijn met de Schwebebahn vanuit het centrum naar het beeldenpark gereisd (halte Landgericht). Op de terugweg zijn we benieuwd naar het traject richting Vohwinkel. De hele rit telt twintig haltes. Het netwerk loopt zestien haltes boven de rivier de Wupper.
Opeens in aan actiefilm
Wij vonden het echt spannend worden op het traject van de vier haltes die tussen de huizen liggen. De overgang is vrij abrupt. Na een slinger van de wagon zie je opeens aan beide kanten huizen en winkels en onder de wagons lopen mensen, rijden auto’s en fietsen. Het is alsof we door een actiefilm reizen. De Schwebebahn is naast een alledaags openbaar vervoermiddel voor de inwoners van de stad ook een populaire toeristische trekpleister. Kijk hier voor het traject en de prijzen.
Tip 4: Schwebodrom de nieuwste VR-beleving
In februari 1887 zijn gemeenteraadsleden van Elberfeld begonnen met de futuristische plannen om een monorail in Wuppertal te bouwen. Enkele weken later sluit een commissie uit Barmen zich hierbij aan. Eind oktober 1896 krijgen de ontwikkelaars groen licht van de ‘koninklijke regering’ van Düsseldorf voor dit project. In de zomer van 1898 is een (test)traject van 400 meter met twee stations klaar. Begin december vindt de eerste testrit plaats, de baan wordt daarna uitgebreid tot 660 meter. Op 24 oktober 1900 liet keizer Wilhelm II zich met zijn vrouw Auguste Viktoria en hun gevolg in een speciale wagon vervoeren tijdens de officiële opening. Het openingstraject liep van Döppersberg naar Vohwinkel. Hun wagon kreeg de naam ‘de keizerlijke wagon’. Dit treinstel is de basis van de Virtual Reality (VR) attractie (in aanbouw).
Virtual Reality reis door de stad van 1929
Het belevingscentrum ligt (straks) aan de Werth 96, in het Barmen voetgangersgebied, op loopafstand van hangstation Werther Brücke. Met een VR-bril maak je een reis van 400 meer door de historische binnenstad van 1929. De (proef)beelden die wij zagen, zijn samengesteld uit duizenden foto’s die inwoners van Wuppertal hebben aangeleverd. Op heel veel zolders lagen oude fotoalbums met beelden van de Schwebebahn en binnenstad uit 1929. De proefvlucht was al spectaculair, we kunnen bijna niet wachten tot de opening van de Schwebodrom, die gepland staat voor eind oktober 2023.
Tip 5: Von der Heydt Museum
In het centrum van de stad ligt het Von der Heydt Museum. Het begon in 1895 als expositieruimte en werd later het stadsmuseum (het Städtisches Museum Elberfeld) in het Raadhuis van Wuppertal. In 1902 kreeg het de huidige naam: het Von der Heydt Museum. Anno 2023 is het een toonaangevend kunsthuis, vernoemd naar de bankiersfamilie Von der Heydt, die vele schenkingen mogelijk maakten. De collectie omvat naast wereldberoemde schilderijen uit Nederlandse schilderkunst uit de 17e, 19e en 20e eeuw, ook schilderijen van Paula Modersohn-Becker, Claude Monet, Otto Dix, Franz Marc, Paul Cézanne, Pablo Picasso en Francis Bacon. Naast de meer dan 2.000 schilderijen, telt de collectie 500 sculpturen, 800 foto’s en ongeveer 30.000 grafische bladen. Mede dankzij steun van sponsors en kunstverzamelaars blijft de collectie groeien. Er wordt ook creatief gekeken naar mogelijkheden voor thema’s van de 21e eeuw zoals inclusie en het koloniale verleden.
Nu te zien in het Von der Heydt Museum
Impressionisme uit de eigen collectie
In de expositie ‘Een nieuw perspectief, impressionisme in de Von der Heydt Museumcollectie’ ontdek je impressionistische en aanverwante werken in de Burgerzaal van het museum. Het werk van de impressionistische schilder trekt me altijd aan. Ik vind de losse verftoets en de lichte kleuren fijn om naar te kijken. Staand voor een werk, probeer ik me voor te stellen hoe het schilderen in de buitenlucht is. Welke geuren waren er en hoe voelde de zon.
Vincent van Gogh
Terwijl ik mijmerend door de Burgerzaal loop, sta ik opeens voor een, voor mij, onbekend werk van Vincent van Gogh, de Aardappelpoters (1884). Het is een langwerpig doek met daarop een man en een vrouw, die met een roodbonte koe op de akker werken. Uit de titel maak ik op dat ze met pootaardappels aan het werk zijn. Voor Van Gogh is het best een licht geschilderd doek uit zijn jonge, Hollandse jaren. Tegenover dit werk hangt een vrolijk impressionistisch werk van Claude Monet (1840-1926): Véthuil in de zon (1901).
‘Een nieuw perspectief, impressionisme in de Von der Heydt Museumcollectie’ is nog tot en met 7 januari 2024 te zien in dit museum.
Franziska Holstein
Freundschaftsanfrage nummer 2
In tegensteling tot de impressionisme-expositie is dit een grote tentoonstelling, verspreid over meerdere zalen. Kunstenaar Franziska Holstein (1978, Leipzig) is medesamensteller van deze expositie over vorm en kleur. De serie Freundschatsanfrage/Vriedenverzoek is een dialoog tussen jonge kunstenaars met geselecteerde werken uit de Von der Heydt Collectie. Drie eisen die Holstein als selectiecriterium gebruikte zijn: scherpkantig, plat, concreet. Aan het begin van de 20ste eeuw keken kunstenaars anders naar vorm en kleur dan in de periode daarvoor. Het fundamentele inzicht ontstond dat vorm en kleur op niets anders duiden, dan wat ze zelf zijn. Met dit inzicht opende zich een heel nieuw veld om vrij te ontwerpen.
Kleuronderzoek van Josef Albers
Kunstenaars gingen allerlei visuele experimenten aan met onder andere vorm en kleur. Een mooi voorbeeld hiervan is de studie die Josef Albers (1888-1976) deed in zijn studie interactie van kleuren’. In de serie ‘Hommage aan het vierkant’ maakt hij meer dan 1000 schilderijen waarin hij het effect onderzoekt van kleur en de nabijheid van andere kleuren. In het hart van deze tentoonstelling gaat Holstein een dialoog aan met het werk van Albers. Hier hangen drie collages van elk achttien werken in blauw op wit.
Freundschaftsanfrage nr. 2 van Franziska Holstein is tot en met 24 september 2023 te zien in dit museum. Kijk hier voor het complete museumaanbod.
Binnenkort te zien …
Op 17 september 2023 opent in het Von der Heydt Museum de tentoonstelling Pablo Picasso & Max Beckmann, Man – Mythe – Wereld. Houdt mijn kunstblog in de gaten voor updates.
Tip 6: Visiodrom
Een hele andere manier om kunst te ervaren is een bezoek aan het Visiodrom. In een cilindervormige ruimte met een diameter van 38 meter en 47 meter hoog kun je op een doek van 5.000 vierkante meter genieten van unieke 360-gradenvertoningen. Tot 30 juli 2023 kun je de voorstelling Monet, rebel en genie ervaren. Een kleine 250 werken van Monet vormen de basis van deze show. In de entree voorafgaand aan de show, zijn een aantal informatiepanelen te zien met teksten en reproducties van Monet’s leven en werk. Meer weten, lees dan hier verder.
Nieuw: rockband The Johnny Tupolev Experience
Vanaf 4 augustus 2023 is deze spectaculaire rockshow te beleven in de Visiodrom. Het wordt een combinatie van muziek, video en ruimte. De rockband speelt 25 nummers uit hun repertoire live in de voormalige gasketel. Wie komt wordt via de muziek en beelden ondergedompeld in de snelle wereld van Johnny Tupolev. Dit alles gebeurt terwijl je vrij in de cilindervormige zaal beweegt. Je kunt er ook voor kiezen om deze ervaring vanaf een stoel op je in te laten werken. Iedereen krijgt een koptelefoon waarmee je zelf de geluidssterkte kunt instellen. Voor de Tupolev-liefhebbers nog enkele details: De muziek van Johnny Tupolev wordt geproduceerd door de Engelse producer John Fryer. De man achter bands als Depeche Mode en Him en Nine Inch Nails. Tussen 4 en 26 augustus 2023 kun je naar een van de acht voorstellingen van The Johnny Tupolev Experience.
Tip 7: Voel je thuis in het Postboutique Hotel
Als je alles wilt zien, wat wij gezien en ervaren hebben, dan is het aan te raden om een of meerdere nachten in Wuppertal te overnachten. Wij waren te gast in het Postboutique Hotel. Ik wist in eerste instantie niet goed wat ik me bij deze gecombineerde naam moest voorstellen. Maar de uitleg is simpel en helder. Het voormalige hoofdpostkantoor van Wuppertal is enkele jaren geleden verbouwd tot een fijn hotel. Vanwege de oorspronkelijke functie gaf de nieuwe eigenaar het de naam Postboutique Hotel.
Slaap in de jaren twintig-sfeer van de 20ste eeuw
Het hotel ligt aan de rand van het winkelcentrum. De ramen zijn goed geïsoleerd waardoor de straatgeluiden buiten blijven. Als thema voor de inrichting is gekozen voor de sfeer van de jaren twintig in de 20ste eeuw. In deze tijd was Bauhaus de grote stroming in Duitsland. De kamers zijn erg ruim voor een stadshotel, de bedden zijn stevig en de douche lekker warm. Om de dag goed te beginnen, kun je het ontbijtbuffet boeken. Voor ’s avonds is er een kleine, gezellige hotelbar. Iedere gast krijgt bij boeking een kaart voor gratis openbaar vervoer, zo lang je in het hotel logeert. De wifi werkt perfect. Hier vind je alle informatie over deze accommodatie.
Meer weten over Wuppertal?
Als je met de trein komt en op het Hauptbahnhof uitstapt, vind je op het centrale plein voor het station de VVV. Bekijk hier de site van de VVV.
Das Deutschland Ticket
Om het gebruik van het openbaar vervoer te promoten, kun je in Duitsland ze zogenaamde ‘Deutschland Ticket’ kopen. De kaart kost € 49 p.p. en is een kalendermaand geldig voor alle vormen van openbaar vervoer. Wie met de trein reist, kan kiezen uit alle regionale treinen in heel Duitsland. Let op: De kaart is (helaas) niet geldig voor reizen met de ICE. Daarnaast kun je dit ticket onbeperkt gebruiken voor (stads)bussen, metro’s én de Schwebebahn in Wuppertal. Kijk hier voor meer informatie over deze openbaarvervoerskaart.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met toestemming van en met dank aan Skulpturenpark Waldfrieden, Tony Cragg, Von Der Heydt Museum, Schwebodrom, Visiodrom en de genoemde kunstenaars.