De Overijsselse hoofdstad Zwolle swingt deze zomer volop. Naast de uitgebreide viering van het Hanzejaar, zijn er de IJsselbiënnale en verschillende tentoonstellingen in Museum de Fundatie. Verken de Fundatie Future Factory, ontdek het werk van de Japanse kunstenaar Leiko Ikemura en reis door het retrospectief van Guillaume Lo A Njoe. Iets buiten Zwolle ligt Kasteel het Nijenhuis waar je de expositie ‘Do we care?  kunt verkennen. Heb jij al plannen voor de zomervakantie?

Hanzejaar 2023

Ons land telt maar liefst 22 Hanzesteden. Negen daarvan, de parels van het Oosten, vieren dit jaar het Hanzejaar festival 2023. Tot 31 december bieden Doesburg, Zutphen, Deventer, Hattem, Zwolle, Elburg, Kampen, Harderwijk en Hasselt volop activiteiten. Hier vind je het hele programma. Tijdens mijn bezoek aan Zwolle zag ik overal in de stad kleurrijke Hanze-banieren. In de Grote Kerk kun je de Panorama Hanze bekijken. In deze presentatie stap je aan boord van een kogge (Hanzeschip) en zo ontdek je stad en leven en het leven aan boord. Je gaat op verkenning door het Academiehuis en je komt op de zolderverdieping van de Grote Kerk. Bereid je voor op een ontmoeting met de beschermengel Michael. 

Fiets de route van de IJsselbiënnale 2023

Zwolle is een van de vele steden langs de IJssel waar meer dan 27 kunstenaars hun creaties en installaties delen tijdens de IJsselbiënnale. Er is een fietstocht van zo’n 100 kilometer (verdeeld in 5 etappes) uitgezet door de IJsselvallei van Ellecom (bij Dieren) naar Hanzestad Kampen. In de groene long langs de IJssel staan 27 tijdelijke, monumentale kunstwerken van kunstenaars uit binnen- en buitenland. Soms is het even zoeken want de werken staan op bijzondere plekken in het landschap. Helaas is beschrijving in het routeboekje niet altijd goed te volgen. De aanwijzingen zijn beperkt en de gele routebordjes staan soms verscholen in het hoge gras. Ondanks deze puzzeltocht, ontdekken we veel moois. De kunstenaars dagen uit, verrassen en inspireren met hun werk.

De Nevengeul

In de buitententoonstelling met als thema Grondtonen, zie je dat de bodem ons meer te vertellen heeft dan we op het eerste oog verwachten. In de steden en dorpen langs de rivier worden allerlei nevenactiviteiten, exposities en workshops aangeboden. Dit programma heet de Nevengeul. In de oude centrale in Zwolle en in de voormalige turnhal in Ellecom zijn twee tijdelijke exposities ingericht. We hebben die in Ellecom bezocht en waren erg onder de indruk. Ook verschillende musea in de IJsselvallei bieden deze zomer mooie tentoonstellingen, zoals in Museum De Fundatie in Zwolle, Museum MORE in Gorssel en Museum Lalique in Doesburg. 

Je kunt de IJsselbiënnale verkennen tot en met 17 september 2023. De meeste sculpturen in de natuur zijn 7 dagen per week 24 uur te zien. Daag je zelf uit om de IJssel op allerlei momenten van de dag en avond te verkennen. Hier vind je alle informatie.

Leiko Ikemura in De Fundatie

Museum De Fundatie biedt de eerste solotentoonstelling in ons land van de Japanse kunstenaar Leiko Ikemura (Tsu, 22 augustus 1951) woont en werkt sinds de jaren 80 afwisselend in de Duitse steden Berlijn en Keulen. Ze kijkt terug op een succesvolle carrière van meer dan 50 jaar. Ikemura is in 1972 voor haar studie uit Japan vertrokken naar Spanje. In Sevilla studeerde ze  aan de kunstacademie. In 1979 verhuisde ze naar Zwitserland en daarna naar Duitsland. Als je door de zalen in De Fundatie loopt, ontdek je de invloed van de verschillende culturen op Ikemura’s werk. Ik ontdek hier werk van een zeer veelzijdig kunstenaar met een gevarieerd oeuvre dat me steeds weer verrast als ik door de verschillende museumzalen loop. Ikemura maakt schilderijen, aquarellen, werken van brons en keramiek, films en glaskunst.

“We zijn allemaal katten, landschappen en meisjes.” 
Leiko Ikemura, catalogus Motion of Love)

Motion of Love

In Motion of Love ontdek je het persoonlijke universum van Ikemura. Haar wereld wordt bewoond door hybride meisjes- en dierfiguren. Ze behandelt thema’s als leven en dood, natuur en vrouwelijkheid. Ik sta in de grote zaal tussen de vier seizoenen. In haar landschapsachtige schilderijen reflecteer ze op het idee van de vier seizoen, van voortdurende verandering en herhaling. “Het gaat niet om het uitbeelden van een plek. Het gaat meer over het deel uitmaken van het landschap. Wij zijn ook landschappen. Want als ik van heel dichtbij naar je gezicht kijk, begin ik bergen te zien, en meren. We vinden overal landschappen, en dat inspireert me”, aldus Ikemura. Naast de natuur is haar eigen geheugen een bron van inspiratie. Ik eindig mijn verkenning in de museumwolk. Daar wordt je onderdeel van de video (Nocturno vivo (2022) waarin een terracotta hoofd, waaruit bomen groeien, een rol speelt.

Ook in het Nijenhuis

Motion of Love is tot en met 24 September 2023 te zien in Museum de Fundatie in Zwolle. In de beeldentuin van Kasteel het Nijenhuis in Heino / Wijhe staan tot die tijd ook een aantal bronzen beelden van haar. Maak kennis met Usagi Greeting (2023), een van Ikemura’s meest iconische motieven, een hybride figuur met konijnenoren en een menselijk gezicht. Usagi is voor Ikemua een symbool van universele rouw. De eerste versie van dit beeld stamt uit 2011. Het was Ikemura’s reactie op de kernramp van Fukushima (Japan) en de daaropvolgende gemelde geboorteafwijkingen bij dieren.

Voyage van Guillaume Lo A Njoe

Onze culturele reis gaat verder met Voyage (op reis), de solotentoonstelling van de 85-jarige beeldend kunstenaar Guillaume Lo A Njoe (Amsterdam, 1937).”Dankzij mijn gemengde afkomst, heb ik van nature binding met een groot deel van de wereld, met zowel de Aziatische, Afrikaanse en Europese cultuur. Onwillekeurig komen al die verschillende signaturen in mijn werk bovendrijven. Dientengevolge ervaar ik zelden een gebrek aan inspiratie. Ik zie mijzelf als een universeel beeldend kunstenaar”, aldus Guillaume Lo A Njoe, (Zwolle, april 2023).  Ook hier een primeur want Voyage is de eerste museale overzichtstentoonstelling van Lo A Njoe’s werk in Nederland.

De relatie van de mens met de omgeving en het heelal

Lopen door de verschillende zalen ontdek ik dat het werk van Guillaume Lo A Njoe heel veelzijdig is. Ik zie kubussen met mysterieuze tekens en een wand vol platte houten sculpturen met grillige vormen. Er zijn ook schilderijen en werken op papier. Hij maakt zowel abstracte als figuratieve kunst. Eén ding hebben zijn werken gemeen: Lo A Njoe onderzoekt steeds de relatie van de mens met diens omgeving en het heelal. Net als bij Ikemura creëert ook Lo Na Njoe’s met zijn kunst een eigen universum. Het is een tussenwereld waarin de mens zoekende lijkt en op reis (voyage).

Voyage van Guillaume Lo A Njoe  is tot en met 24 September 2023 te zien in Museum De Fundatie in Zwolle. 

Fundatie Future Factory

Naast gevestigde namen biedt de Fundatie volop ruimte aan nieuw talent. Het educatieve programma Future Factory is het laboratorium van Museum de Fundatie. Hier gaan multidisciplinaire makers op zoek naar de hartslag van de tijd. Er wordt onderzocht welke thema’s de toekomst bepalen. De antwoorden op deze vragen worden verwerkt in exposities. Deze zomer is dat (Ex-) Change. Fotograaf Dana Lixenberg (Amsterdam, 1964) en ontwerper Richard Hutten (Zwollerkerspel, 1967) hebben enkele masterclasses verzorgd voor leerlingen van Artez en Chiap.

Fotoreportages

Dana Lixenberg maakt reportages met een lange looptijd. Zij volgt mensen die aan de rafelranden van onze maatschappij leven.  Haar bekendste werk is het omvangrijke project Imperial Courts, 1993-2015; een portret van een kleine gemeenschap in Watts, Los Angeles. De studenten van haar workshops in Zwolle komen uit verschillende opleidingen en jaargangen. Hun opdracht was: focus leggen op het portret in diverse vormen, met aandacht voor een onderliggende context of verhaal. De resultaten van de leerlingen kun je nu zien in combinatie met een selectie uit het werk van Lixenberg. Hierbij zie je ook enkele foto’s en een video uit het eerder genoemde project Imperial Courts.

No sign of Design meubilair

Richard Hutten heeft sinds 1991 zijn eigen ontwerpstudio in Rotterdam. Ook is hij sinds 1993 nauw betrokken bij ontwerpbureau Droog Design. Vele kennen hem als één van de vooraanstaande exponenten van Dutch Design. Richard Hutten is bekend om zijn ‘No Sign of Design’ meubilair. Dit zijn functionele meubelen in een conceptuele en humoristische stijl. In de masterclasses legt Hutten de focus op het maakproces. Je ziet hier ook schetsen van zijn stoelen en zijn Dombo mug, de grote oren beker. Hutten vraagt zijn leerlingen na te denken over het ‘leven’ van het ontwerp/voorwerp nadat het zijn primaire functie verliest. Een voorbeeld hiervan is een serie foto’s waarin de Dombo mug wordt gebruikt als speelgoed door een kind en huisdieren.   

Lixenberg ontmoet Hutten 

Er is ook en zaal waarin het werk van Lixenberg en de ontwerpen van Hutten elkaar ontmoeten. Bij tapijten, de Layers Cloud Chair (wolken) en de Boekenstoel van Hutten heeft Lixenberg uit haar werk foto’s geselecteerd waarin een stoel te zien is.

(Ex-) change Proto: Dana Lixenberg Richard Hutten & Studenten is tot en met 24 september 2023 te verkennen in Museum de Fundatie in Zwolle. 

Do we care? Kasteel het Nijenhuis

Op een kleine 20 kilometer vanaf Zwolle ligt de tweede locatie van de Fundatie in Heino: Kasteel het Nijenhuis. Hier is de tentoonstelling de Do We Care? Te zien. Dit is de derde tentoonstelling die Museum de Fundatie samen met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) maakt. In Do we care? Ontdek je hier werk van 27 alumni, docenten en studenten van de HKU. Hun startpunt was de definitie van care. Het woord care heeft verschillende betekenissen, Zoals to take care of, ergens voor zorgen, en to care for, ergens om geven. Maar Care kan ook vanuit genegenheid ontstaan, of een overlevingsstrategie zijn, een politiek instrument of een manier van werken.

Drie care-routes

Ook cultuur is een manier van care. In en om Kasteel het Nijenhuis maak je een reis langs drie (care) thema’s: taking care (1), bodycare (2) en healthcare (3). Je ziet hier hoe nieuwe makers tot nieuwe beelden en uitspraken komen. Hun creatieve antwoorden zijn heel divers. Van films en mode tot installaties, van textiel en performances tot sculptuur. Steeds houden de 27 kunstenaars ons een spiegel van de tijd voor: Do We Care?

Do We Care? Met HKU is tot en met 8 oktober 2023 te zien in de Fundatie Kasteel het Nijenhuis. 

Kunstenaars die mee werkten aan Do we care?

Luna van Acker, Lola Beekhuijzen, Fien Brakkee, Freija Broeren, Anno Dijkstra, Megan van Engelen, Travis Geertruida, Albert Hennipman, Julia Hurks, Anne Jansen, Jacco Kamp, Frank Koolen, Esmay van Loenen, Zamity Mitelembe, Monobanda, Mandy Pietjouw, Cheyenn Pinas, Farah Sahupala, Jolanda Schouten, Mahmood Shakuri, Vincent Sparreboom, Eva Spierenburg, Studio Adinda, Mart Veldhuis, Max Vermeulen, Kim Winder, Lotte Fleur Zuidema.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de foto’s met dank aan en met toestemming van Museum De Fundatie, de genoemde kunstenaars en alle bruikleengevers.