Van Doesburg Rinsemahuis in Drachten

Unieke Stijl-woning te bezichtigen en op website Iconic Houses

Verken het Van Doesburg Rinsemahuis 

Van_Doesburg_Rinsemahuis_gevel_foto-Wilma_Lankhorst
Van_Doesburg Rinsemahuis in Drachten © foto-Wilma Lankhorst.

Soms moet je wat verder reizen om mooie parels te ontdekken. In het Friese Drachten ligt zo’n parel ‘ het  Van Doesburg Rinsemahuis ’. Tijdens de STIJL-periode in de vorige eeuw, speelde Drachten een belangrijke rol. De Gemeente geeft opdracht voor het ontwerpen en bouwen van een serie middenstandswoningen. Architect De Boer vraagt Van Doesburg om kleuradvies. Uit deze samenwerking zijn enkele bijzondere huizen ontstaan. Eén ervan is nu volledige gerenoveerd en open voor bezichtiging. Als je over de drempel stapt waan je jezelf in de kleurrijke jaren van de STIJL. Welkom in het Van Doesburg Rinsemahuis.

update 11 juli 2019

De Museumwoning Van Doesburg-Rinsemahuis is door de internationale website Iconic Houses uitgeroepen door ‘House of the Day’.
Op deze website staan unieke, iconische (museum)woningen die je overal ter wereld kunt vinden. Naast het Van Doesburg-Rinsema huis ontdek ik o.a. de kubuswoningen in Rotterdam, het El Capricho de Gaudí (Spanje) en het huis van Edvard Munch in Noorwegen.

Sneak preview

Theo-van-Doesburg-schets-kleurencompositie-II-begane-grond-Papegaaienbuurt-1921.-Museum-Dr8888
Een platte kleurcompositie van de begane grond in de papegaaienbuurt (1921) ©Theo van Doesburg.

Wat er aan vooraf ging

In 1918 geeft de gemeente Smallingerland architect Geert Stapenséa opdracht om een grootschalig uitbreidingsplan te ontwerpen. Het inwonersaantal van de gemeente is na de Eerste Wereldoorlog relatief snel gestegen. Er zijn ook de plannen voor de bouw van een Rijks H.B.S. Deze ontwikkelingen geven de aanzet voor het eerste echte stedenbouwkundige plan voor een dorp in Friesland. Centraal in de nieuwe wijk ligt de Eerste Parallelstraat. Deze straatnaam wordt in 1939 vervangen door de Torenstraat. Uiteindelijk zijn van het hele (ambitieuze) plan alleen (de omgeving van) de Torenstraat én het gebouw van de Rijks H.B.S. uitgevoerd.

Theo van Doesburg kleurenschema-voorzijde-en-zijaanzicht-huizen-Papegaaienbuurt-1921-1922.-Museum-Drachten
Kleurenschema van de voorzijde en het zijaanzicht ©Theo van Doesburg.

Het ontstaan van het Van Doesburg Rinsemahuis

Al vrij snel na het ontstaan van de STIJL (1917) speelt Drachten een belangrijke rol in de geschiedenis van deze beweging. Theo van Doesburg (1883-1931) één van de grondleggers van deze beweging, raakt tijdens zijn diensttijd, bevriend met de Drachtster schoenmaker en dichter Evert Rinsema (1880-1958). Van Doesburg bezoekt Evert in Drachten en leert zo ook zijn broer Thijs Rinsema kennen. Thijs (1877-1947) is ook schoenmaker, maar in zijn vrije tijd is hij ook actief als kunstenaar. Er ontstaat een hechte vriendschap tussen de Friese broers en Van Doesburg. Via de Rinsema’s leert Theo van Doesburg meer mensen kennen in het artistieke milieu in Drachten.

Theo-van-Doesburg-Drachten-Torenstraat-Papegaaienbuurt-foto-Wilma
Zo ziet de Torenstraat in Drachten er anno 2019 uit © foto Wilma Lankhorst.

Een serie middenstandswoningen

Zo maakt Theo Van Doesburg in september 1920 kennis met architect C.R. de Boer. De Boer is op dat moment de gemeentearchitect van de Drachten. Hij werkt aan een opdracht om een complex middenstandswoningen te bouwen. De Boer vraagt Theo van Doesburg om een reactie op zijn ontwerp. Tevens wil De Boer graag kleuradviezen voor het interieur en het exterieur van deze woningen. Voor Van Doesburg is dit een bijzondere kans. Dit wordt zijn eerste grote architectuuropdracht waarin hij zijn nieuwe ideeën over de integratie van beeldende kunst en architectuur kan realiseren.

Theo-van-Doesburg-Kleurontwerp-voor-de-trap-in-de-middenstandswoningen-aan-de-Torenstraat.Sept_.-1921
Kleurontwerp voor de trap © Theo van Doesburg (1921).

Papegaaienbuurt

Theo van Doesburg werkt zijn ideeën gedetailleerd uit in grote tekeningen. Een groot aantal van deze schetsen behoort nu tot de collectie van Museum Dr8888. Zijn advies: pleister de gevels wit en voorzie het houtwerk van “pittige” kleuren. Dat worden natuurlijk de drie basiskleuren van de STIJL: rood, geel en blauw. Toen de woningen klaar waren, kwamen er veel reacties op de bonte huizen. De wijk werd al snel in de volksmond de ‘papegaaienbuurt’ genoemd. In 1922 nam de gemeenteraad het besluit om de huizen over te schilderen. De scheldnaam ‘papegaaienbuurt’ bleef in gebruik. Na zesenzestig jaar heeft een groep enthousiaste STIJL-liefhebbers in Drachten geld ingezameld om zowel het exterieur als het interieur weer in het originele kleurontwerp van Van Doesburg terug te brengen. Dit project is nu de museumwoning het Van Doesburg-Rinsemahuis (VDRH) en is te vinden in de Torenstraat nr. 3 in Drachten.

Van_Doesburg_Rinsemahuis_woonkamer_voor_foto-Wilma_Lankhorst
Indruk van de voorkamer Van Doesburg Rinsemahuis © foto Wilma Lankhorst.

Welkom in het Van Doesburg Rinsemahuis

Vóór we het huis inlopen, moeten we sloffen over onze schoenen aantrekken. De verf is nog maar net droog als wij als een van de eerste bezoekers deze bijzondere museumwoning inlopen. Net als de kozijnen en de deuren, glimt ook de voorzitter, van de Stichting Van Doesburg Rinsemahuis, Peter Westerhof. Als je over de drempel gaat, kom je in een andere wereld. Het is alsof je door een schilderij loopt. Het valt me op dat het blauw buiten anders is dan het blauw binnen. Westerhof verteld dat er jaren uitgebreid onderzoek is gedaan naar de pigmenten van het Van Doesburg kleurenschema. Eén van de verrassende resultaten was dat er inderdaad twee kleuren blauw werden gebruikt door Van Doesburg. Wij leerden altijd dat het om primair blauw ging, één kleur dus. Maar nee, dit is een van de leuke details van de restauratie.

Van_Doesburg_Rinsemahuis_achterkamer_met-trap-gang_voor_foto-Wilma_Lankhorst
De gelijkenis tussen schets en uitvoering is heel treffend © foto Wilma Lankhorst.

Tekening en uitwerking

Het is prachtig om de schetsen die Van Doesburg in 1921 heeft gemaakt te vergelijken met het resultaat nu. Museum Dr8888 heeft de ontwerpen in haar collectie. Ik zag ze eerder in 2017 in een van de STIJL-exposities dat jaar. De details op de tekening en in de uitvoering zijn prachtig om te zien.
Toch vraag ik me stiekem af hoe een inboedel in dit huis past? Ik denk aan mijn boekenkasten en zie een bonte kleurenkaart voor mijn ogen verschijnen. Ook bekruipt me het gevoel dat je steeds zou moeten opruimen om de balans er in te houden. Enfin, het zijn wat van die privé kronkels

Van_Doesburg_Rinsemahuis_keuken_foto-Wilma_Lankhorst
De kleurrijke keuken © foto Wilma Lankhorst.

De keuken is klein maar fijn

Na de twee prachtige kamers en suite is het tijd voor de keuken. Peter loopt ons voor. Boven het mooie granieten aanrecht is een rode pompkast gemaakt, de paneel deuren zijn prachtig wit-geel en wit-blauw gelakt. De knalgele kozijnen maken het feestje compleet. Vanuit de keuken is er nog een trap naar een kelder.

Van_Doesburg_Rinsemahuis_slaapkamer_voor_foto-Wilma_Lankhorst
Prachtig licht- en schaduwwerk in het Van Doesburg Rinsemahuis © foto Wilma Lankhorst.

Slapen op zolder

Met de sloffen aan gaan we de trap op naar de eerste verdieping. Hier zijn de muren vooral grijs. Omdat deze ruimtes een privé functie hadden zijn ze minder flamboyant van kleur als beneden. Het licht valt prachtig door het raam en maakt een mooie schaduw op de donkere vloer. Hoe zou het zijn als je een nacht in dit huis mag doorbrengen? Je eigen versie van ‘a night at the museum’ maar dan zonder mummies en opgezette dieren. Westerhof vertelt dat er nog nagedacht wordt over de functies van deze verdieping. Dus wie weet, kun je er ooit wel een nachtje in STIJL-dromen?

Va _Doesburg Rinsemahuis entree_hal_trap_foto-Wilma_Lankhorst
De entree met r. de woonkamer, achter de keuken © foto Wilma Lankhorst..

Wil jij graag dit huis verkennen?

Dat kan nu. Sinds dit voorjaar (maart 2019) worden er rondleidingen georganiseerd in de museumwoning. De coördinatie hiervan verloopt via Museum Dr8888. Per groep worden maximaal 12 personen tegelijk toegelaten. Ieder gezelschap krijgt een gids mee die uitleg geeft. Als je de woning wilt bekijken, moet je je vooraf aanmelden. Alle informatie over data, tijden en tarieven kun je hier vinden.

© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum Dr8888 en de Stichting Van Doesburg Rinsemahuis.

 app-VDRH

App VDRH

Museum Dr8888 biedt de mogelijkheid om thuis alvast een voorproefje te nemen hoe het VDRH er uit ziet. Door de speciaal ontwikkelde virtual reality-app te downloaden krijg je een 3D-inkijk in de museumwoning. Deze app kun je zowel voor de iPhone als je Android-toestel gebruiken.