l. Sophie Trauber-Arp met Dada-gezicht foto Nic-Aluf; r. Jean Arp (Dada).
Kunstenaarsparen in
Centre Pompidou Metz
Centre Pompidou in Metz heeft in de afgeopen maanden duizenden bezoekers laten genoeten van de expositie Couples Modernes. Veel kunstenaars werken alleen, maar er zijn ook kunstenaarsparen. Allerlei mogelijke stellen die elkaar inspireren en soms wederzijds beïnvloeden. Denk maar maar aan Viktor & Rolf , Shio Kusaka & Jonatan Wood en het nederlandse kunstenaars duo RAVAGE (Clemens Rameckers & Arnold van Geuns ). Na 20 augustus reist deze bijzondere tentoonstelling door naar Londen naar het Barbican Centre. Om je alle kans te geven deze tentoonstelling in Londen te bezoeken volgt hier een voorbezichtiging.
Warme belangstelling voor Kunstenaarsparen
Je weet, ik schrijf nooit over iets waar ik niet zelf ben geweest. Toch maak ik dit keer een weloverwogen uitzondering. Het is vrij uniek dat er een expositie wordt georganiseerd rondom kunstenaarsparen. Dat er nu een is in Metz, die straks doorreist naar Londen, wil ik graag me je delen. Ik voel me ook gesterkt in dit besluit omdat ik op de valreep nog naar Metz ga. Al jaren volg ik vrouwelijke kunstenaars en kunstenaarsparen met een warme belangstelling. Op dit blog zijn al enkele kunstenaarskoppels aan bod zijn geweest. Een verdieoping heb ik gevonden tijdens de online cursus Kunstenaarsparen van Karin Haanappel. Komend najaar start deze bevlogen kunsthistorica met een nieuwe serie: Kunstenaarsparen 2.0 Het werk van een aantal van de koppels die in deze lessen aanbod komen, kun je straks zien in de expositie Modern Couples.
Centre Pompidou Metz
De teams van het Centre Pompidou (Metz) en het Barbican Centre (Londen) hebben zich bij het samenstellen van de expo gericht op de periode 1900 en 1950. Ze hebben ruim 40 stellen geselecteerd die samen kunst hebben gemaakt, of elkaar hebben geïnspireerd. Kunst, intimiteit en avant-garde zijn de drie kernbegrippen van de tentoonstelling Couples Modernes (Modern Couples). Het aanbod van werk is zeer gevarieerd van schilderijen, tot beelden, van textiele vormgeving tot interieur ontwerpen, van kleding tot fotografie, van poëzie tot muziekarrangementen.
l. dubbelportret Theo en Nelly van Doesburg (1921) foto Lucia_Moholy r. Portret Pietro (Nelly) door Theo van Doesburg.
Vier thema’s in Metz
De tentoonstelling in Metz is ingedeeld naar vier hoofdonderwerpen. Rythme en Vrijheid (1), Een gedeelde ruimte (2), Herontdekken van de liefde (3) en de Natuur (4).
In het eerste deel Rythme en Vrijheid staat het concept “Totaal kunst” centraal. Hier is o.a. werk te zien van het Nederlands echtpaar Theo van Doesburg en Nelly van Moorsel. Dat de mede initiatiefnemer van De Stijl en aanhanger van Dada onder deze noemer valt, zal je niet verbazen. Fijn is ook de aandacht voor Nelly, de pianiste, Dadaïst en later de grote promotor van Theo’s werk al dan niet samen met Peggy Guggenheim.
l. Dubbelportret Frida Kahlo & Diego Riviera (1939) fotograaf Nickolas Muray; r. interieur ontwerp voor een strandhuis Eileen Gray (1939).
Een gedeelde ruimte
In de eerste helft van de 20ste eeuw drong kunst door in alle aspecten van het leven, inclusief het dagelijks leven. Steeds vaker laten vrouwen van zich horen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog namen veel vrouwen automatisch de rol van hun strijdende en vaak overleden echtgenotes over. Tijdens de Weense Secession werd korte metten gemaakt met traditioneel sociale conventies. Nieuwe relatievormen ontstonden en zo ook nieuwe energie voor innovatieve vormen van kunst. In dit thema kom je de meeste kunstenaarsparen tegen zoals Frida Kahlo & Diego Riviera en Eli Lothar in combinatie met de Nijmeegse cineast Joris Ivens en zijn partner Germaine Krull.
l. Dubbelportret Josef en Anni Black Mountain College (1935) r. zaalimpressie met werk van Robert en Sonia Delaunay Terk.
Herontdekking van de liefde
De Franse dichter en vernieuwer Arthur Rimbaud (1854-1891) schreef:
“Liefde moet opnieuw uitgevonden worden, we weten dat” …
“Ik ben iemand anders”…”Liefde transformeert zichzelf
en ontwikkelt zichzelf als ongrijpbaar,
veelzijdig, in constante metamorfose “.
Met Rimbaud in gedachten werd er veel geëxperimenteerd, zowel in de liefde als in de samenlevingsvormen als in de kunst. Ga met een open blik het derde deel van deze expositie in en ontdek hier o.a. Eileen Agar en Paul Nash, Marcel Duchamp en de tempel van vriendschap.
Zaalimpressie Nature Illumninated in Metz.
Nature Illumninated
Het geweld van de Eerste Wereldoorlog heeft veel levens vernietigd. Kunstenaars hebben de behoefte om een nieuwe wereld te scheppen waarin in de oude fundamenten worden vervangen door nieuwe idealen. In Dresden ontstaat Die Brücke in München Der Blauer Reiter. In dit laatste deel is o.a. ruimte voor het werk van Georgia O’Keeffe & Alfred Stieglitz, Barbara Hepworth & Ben Nicholson en Tina Modetti en Edward Weston.
Een stukje geschiedenis rechtzetten
Marianne Von Werefkin (1860-1938), van oorsprong Russische kunstenaar, heeft tijdens haar verblijf in München een totaal nieuwe kunst- en kleurentheorie ontwikkeld. In ‘Brieven aan een onbekende’ (1906) beschreef ze haar ideeën uitgebreid. Gezien de positie van de vrouw in die dagen, kon zij zelf niet actief naar buiten treden met haar gedachtengoed. Wassily Kandinsky was tijdens zijn verblijf in München vaak te gast bij Von Werefkin & Jawlensky. In de vele gesprekken met hen, heeft Kandinsky zijn oor goed te luister gelegd. Ook las hij haar ‘Brieven aan een onbekende’. Geïnspireerd door Werefkin’s visie pakte Kandinsky de pen en schreef en publiceerde in 1911 het manifest Über das Geistige in der Kunst. (Over het Spirituele in de Kunst).
Als het gaat om ‘Ere wie ere toekomt’ sluit i me aan bij Haanappel’s bevindingen, dat Marianne Von Werefkin het oorspronkelijk brein achter dit spirituele manifest is.
Couples Modernes is nog tot maandag 20 augustus 2018 te zien in Metz, Centre Pompidou.
Op 20 november 2018 gaan de deuren in het Barbican Centre in Londen open.
Hier kun je de uitgebreide tentoonstelling Modern Couples: Art, Intimacy and the Avant-Garde t/m 27 januari 2019 zien.
Meer weten?
Volg via Social Media de hastags #CouplesModernes of de Engelstalig variant #ModernCouples.
Bekijk hier mijn ervaringen in Metz
© tekst Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan Centre Pompidou Metz, Barbican Centre London, Gallery Jacqueline Trichard en alle andere bruikleengevers
Extra video van kunstenaarskoppels in Metz
Overzicht van de kunstenaarsparen Metz
Alvar & Aino Aalto; Eileen Agar & Paul Nash; Anni & Josef Albers; Louis Aragon & Nancy Cunard ; Jean Arp & Sophie Taeuber-Arp; Jean Badovici & Eileen Gray; Hugo Ball & Emmy Hennings; Clive & Vanessa Bell; Vanessa Bell & Roger Fry; Vanessa Bell & Duncan Grant ; André Breton & Valentine Hugo; André Breton & Jacqueline Lamba; André Breton & Nadja; Romaine Brooks & Natalie Clifford-Barney; Til Brugman & Hannah Höch; Claude Cahun & Marcel Moore; Benedetta Cappa & Filippo Tommaso Marinetti; Leonora Carrington & Max Ernst; Marie Cerminova (Toyen) & Jindrich Styrsky; Jean Cocteau & Jean Desbordes; Jean Crotti & Suzanne Duchamp; Nancy Cunard & Henry Crowder; Robert & Sonia Delaunay; Elise & Georges Djo-Bourgeois; Marcel Duchamp & Maria Martins; Charles & Ray Eames; Max Ernst & Dorothea Tanning; Emilie Flöge & Gustav Klimt; Natalia Gontcharova & Mikhail Larionov; Raoul Hausmann & Hannah Höch; Jindřich Heisler & Marie Cerminova (Toyen); Barbara Hepworth & Ben Nicholson. Walter Holdt & Lavinia Schulz; Joris Ivens & Germaine Krull; Alexej Jawlensky & Marianne von Werefkin; Frida Kahlo & Diego Rivera; Wassily Kandinsky & Gabriele Münter ; Oskar Kokoschka & Alma Mahler; Germaine Krull & Eli Lotar; Dora Maar & Pablo Picasso; Alma & Gustav Mahler; Man Ray & Lee Miller; Tina Modotti & Edward Weston; Lucia Moholy & Lazlo Moholy-Nagy; Ditha & Koloman Moser ; Charles & Marie-Laure de Noailles; Georgia O’Keeffe & Alfred Stieglitz; Wolfgang Paalen & Alice Rahon; Wolfgang Paalen & Eva Sulzer ; Alexander Rodchenko & Varvara Stepanova; Arpad Szenes & Maria-Helena Vieira da Silva; Théo van Doesburg & Nelly van Moorsel en tot slot Leonard & Virginia Woolf.
Extra in London Artist Couples in Chance Encounter
Eileen Agar en Joseph Bard; Marcel Duchamp als Rrose Sélavy; Leonor Fini en André Pieyre de Mandiargues; Gala en Salvador Dalí; Gala, Paul Éluard en Max Ernst; Kiki de Montparnasse en Man Ray; Nadja en André Breton; Nusch en Paul Éluard; Grace Pailthorpe enReuben Mednikoff; Valentine Penrose en Alice Rahon en tot slot Valentine Penrose en Roland Penrose.
Extra te zien in Londen …. Frida Kahlo
Als je voor 4 november 2018 naar Londen gaat, kan ik je de tentoonstelling Frida Kahlo, Making herself up, ook van harte aanbevelen. In het Victoria & Albert Museum kun je nu schilderijen en veel persoonlijke spullen van deze bijzondere Mexicaanse kunstenares zien. Na haar overlijden heeft haar man Diego Riviera al haar werk en persoonlijke bezittingen in de badkamer van hun huis opgeslagen. De deuren moesten van hem 25 jaar gesloten blijven. Die tijd is nu voorbij en de bezittingen en de schilderijen zijn gerestaureerd en nu te zien. Unieke tentoonstelling.
Wil je meer weten over Londen en de vele musea in de Engelse hoofdstad, lees dan hierverder. Om gemakkelijk en efficient door Londen te reizen, kan ik je de Oyster Card van harte aanbevelen. Je kunt deze OV-kaart vóór vertrek in Nederland al online bestellen.