SAY CHEESE & ontdek Martin Creed

SAY CHEESE is de naam van de kleurrijke expositie van de Britse kunstenaar & muzikant Martin Creed. Creed transformeert Museum Voorlinden in Wassenaar in een museale ballenbak. Pas als je de weg hebt gevonden in een zaal gevuld met honderden blauwe ballonnen, kun je aan de ontdekkingsreis beginnen. Neem alle tijd want je valt van de ene verbazing in de andere bij de 40 werken die je hier ziet. Van gestapelde tafels en stoelen tot 29 cactussen op een rij, een piramide van 1347 wc-rollen, een canvas met 64 verschillende lichtpeertjes tot het hoogtepunt van de show: 1000 afdrukken van broccoli-planten. Ik heb zelden zoveel verbaasde en lachende bezoekers bij elkaar gezien. Een Engelsman met een enorme fobie voor kaas, nodigt je uit voor SAY CHEESE. Je kunt het allemaal zelf beleven tot en met 11 juni 2017 in Wassenaar.

sneak preview – video SAY CHEESE

Museale ballenbak

De entree is een zaal gevuld met blauwe ballonnen. Twee ballonbewakers staan bij de glazendeuren en doen er alles aan om bij het binnengaan zo weinig mogelijk luchtballen te laten ontsnappen. En daar sta je dan! Helemaal omgeven en ingepakt door ballonnen. Zo ver je kunt zien én dat is eerlijk gezegd niet ver want de luchtballen drukken ook tegen je gezicht aan. Op de tast een weg zoeken door geblazen lucht. Ik vind het een bijzondere ervaring. Met mijn bewegende lichaam komt dit kunstwerk tot leven. Met iedere stap die ik zet, met ieder handgebaar dat ik maak, verplaats ik blauwe luchtpakketjes. Lucht die we normaal niet zien, is nu gekleed in blauwe latex jasjes. Met een brede glimlach op mijn gezicht en statistisch piekhaar op mijn hoofd bereik ik uiteindelijk de glazen uitgang. Ook hier twee ballonbewakers die er op toe zien dat bij mijn vertrek, niet te veel ballonnen de vrije lucht  kiezen.

Don’t Worry

Martin Creed (1968) is een Engelse kunstenaar en muzikant. Hij schept zijn eigen universum, vol humor & zelfspot, gelardeerd met een kritische blik op de maatschappij. Hij is gefascineerd door het alledaagse en op basis van persoonlijke herinneringen maakt hij eigenzinnige kunstwerken. Hij ervaart veel chaos in zijn leven en laat zich hierdoor leiden in zijn creatieproces. Ordening en stapeling, op basis van zelf bedachte regels, zijn twee aspecten die je regelmatig terug ziet in zijn werk. Hij nummert zijn werk om onbedoelde betekenissen door titels te voorkomen én om al zijn werken gelijkwaardig te behandelen. In de tweede zaal met één wand vol grote gele strepen (werk nr. 2482 uit 2015), een andere wand met rode ruiten (werk nr. 1779 uit 2013) en 39 tikkende metronomen hangen de geruststellende neon-woorden van de kunstenaar nog in de lucht: ’Don’t worry’ (werk nr. 1561 (2013).

wc-papier en cactussen

Op basis van alledaagse dingen die je gewoon in supermarkten, bouwmarkten, een groentemarkt of op rommelmarkten kunt kopen, maakt Creed nieuw installaties met zelfbedachte regels. 29 verschillende cactussen op een rij, gerangschikt van klein naar groot (werk nr. 587 uit 2006). De museumstaf moet deze stekelige groene vingers goed in de gaten houden, want als er één harder groeit dan de ander, moet de volgorde tijdens de duur van de tentoonstelling worden aangepast. De page-hond uit die zone reclame zou gek worden in de derde zaal. Hier staat een platte piramide die is opgebouwd uit 1347 wc-rollen (werk 1826 uit 2014). Vanuit een andere hoek lacht Creed je toe (werk nr. 299 – fotografisch zelfportret uit 2003). In de lucht hangt in neon blauw ‘Cheese’ (werk nr. 2667 uit 2016). Creed heeft een fobie voor kaas. Kaas-eters noemt hij ‘cheesehighs’ een begrip waarmee hij zijn afkeer weergeeft voor kruimelende kaas en mensen die hun vette kaasvingers aan hun dijen afvegen. Om zijn fobie te lijf te gaan heeft hij de neon letters gemaakt. Als je je niet bewust bent van zijn kaascomplex zou je kunnen denken dat hij ons oproept tot de veel gebruikte camera-lach ‘say cheese’.

Van planken tot boom

Bij het binnenlopen van de volgende zaal wordt mijn blik direct naar de wand strepen gezogen. Wat is hier gebeurt? Martin Creed is ervan overtuigd dat alles wat wij als mens in ons dagelijks leven gebruiken, kunst kan zijn. Om dat gevoel van ‘alles’ te omvatten, zoekt hij naar uitingsvormen die dat alles omvat. Zie hier een wand bekleed met 104 variaties van duck tape én dan alleen nog maar de uitvoering van 5 centimeter breed (want er moet orde zijn in de chaos!). Voor deze kleurrijke wand (werk nr. 1806 uit 2014) staat een zwarte piano, met gesloten klep, te glimmen. Terwijl ik de boom bekijk die Creed heeft gemaakt van gestapelde platen multiplex (werk nr. 725 uit 2007) hoor ik opeens pianoklanken. In werk nr. 736 (2007) speelt een persoon in zwarte kleding de toonladder met regelmatige aanslagen. Eerst van laag naar hoog en even later weer andersom.

Zoals gezegd streeft Martin Creed naar gelijkheid en democratie in zijn kunst. Elke toon in dit muziekstuk duurt even lang, de stiltes die erop volgen zijn ook van gelijke duur. Elke noot wordt gelijk behandeld. Dit ideaal van gelijkheid staat haaks op de algemene opvatting over kunst. Kunstwerken worden als iets bijzonders gepresenteerd en hebben in onze opvatting een hogere status dan alledaagse objecten. Als een kunstwerk in een galerie of museum hangt, wordt dit effect nog eens versterkt. Creed’s wil met zijn kunst het tegenovergestelde laten zien. Veel museumbezoekers zoeken tevergeefs naar niet bedoelde of verborgen betekenissen in zijn werk. Ook voor deze gasten heeft Creed een advies aan het einde van de expositie: Everything is going to be alright (werk nr. 1806 uit 2011)

Lust jij broccoli?

Het klapstuk van de show is voor mij de wand met 1000 afdrukken van broccoli, in ook nog eens 1000 verschillende kleuren c.q. verfsoorten. Werk nr. 1000 gemaakt in de periode 2009-2010 is een ongewoon meesterwerk. Kunstverzamelaar Bob Rennie wist dat Martin Creed bijna toe was aan zijn 1000ste kunstwerk. Hij gaf hem de opdracht om een werk te maken met dit getal.

Creed ging tot het uiterste om 1000 verschillende verfkleuren en -soorten te vinden. Hiervoor moest zijn uitgebreide collectie water-, olieverf & acryl verder uitbreiden met auto- en zelfs nagellak. 500 Verschillende stronken broccoli door midden gesneden en daarna gebruikt als stempel. Terwijl ik op deze wand probeer twee gelijke helften te vinden, schalt uit één van de zeven geluidsboxen van werk nr. 2694 uit 2016 de kreet ‘F*ck off’. Lust jij (nog) broccoli?

Mijn ervaringen:

• Waar begin je met het beschrijven van je indrukken na het zien van 40 ongewone, humorvolle en veelal inspirerende werken?
• Het gevoel dat ik ervaar, nadat ik de expositie SAY CHEESE met de video-installaties (werk nr 1701 (2013) en werk nr 2656 (2016) afsluit, is BLIJHEID. Ik heb in ruim twee uur tijd zoveel humor en inspiratie ervaren dat mijn accu lekker is afgeladen.
• het is fijn dat je bij binnenkomst nu gratis boekjes krijgt met extra informatie over de tentoonstellingen. Kijk éérst goed zonder de teksten te lezen en bedenk wat je ziet of ervaart. Lees daarna pas wat de samenstellers er over zeggen.
• Ik heb nog nooit één artiest gezien die zo veel verschillende soorten werken maakt. Van schilderijen tot installaties, video’s en een lopend orkest, een pingelende pianist, een serie cactussen, een zaal gevuld met ballonnen, een piramide van wc-rollen, portretten die de kunstenaar met een blinddoek op heeft gemaakt en geruststellende adviezen in neon als ‘ Don’t worry’ & ‘Everything is going to be alright’.

SAY CHEESE Work nr. 1806 (2011) © Martin Creed

Martin Creed – SAY CHEESE – is nog tot en met 11 juni 2017 te ontdekken in Museum Voorlinden in Wassenaar.

De entreeprijs is € 15 voor volwassenen. De Museumkaart is (nog) niet geldig.
Dit bedrag is het zeker waard als je bedenkt dat je hier gemakkelijk een halve dag, en echte liefhebbers zelf een hele dag in dit museum kunt doorbrengen.

Maannacht IV ©Jan Sluijters (1912)

Tot en met 26 maart 2017 kun je ook de tentoonstelling Full Moon nog bekijken. Wil je hierover meer weten lees dan mijn blog.

En als kers op de taart is er de vaste collectie  met onder andere een museum zwembad (@ Leandro Erlich (2016), een zonnend echtpaar onder een reuze parasol (Ron Mueck (2013), een gat in de lucht van James Turrell (Skyspace 2016), glazen verrassingen op basis van het Noordelicht van Roni Horn (2012-2013) en een doolhof van korten staal van Richard Serra (Open Ended 2007-2008).

© foto’s, video en tekst Wilma Lankhorst
Gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum Voorlinden, kunstenaar Martin Creed en alle verzamelaars en leen-instantaties die SAY CHEESE mogelijk hebben gemaakt.