Sign of the Times @Zeeuws Museum
Sign of the Times is een verrassend, leuke tentoonstelling over #Social #Media #van #de #Middeleeuwen. In het Zeeuws Museum in Middelburg leer je dat de tekens & symbolen die wij dagelijks gebruiken op onze smartphone, op Instagram en op Facebook helemaal niet nieuw zijn. Ook in de Middeleeuwen werd al volop gecommuniceerd in beeldtaal. Middeleeuwse insignes lagen eeuwenlang opgeslagen in de Zeeuwse klei. In Middelburg zijn ze te zien in smartphone mini-vitrines. Welke beeldtaal gebruik jij?
Vlog #SOTTZM
Taal in Zeeuwse klei
Eeuwenlang lagen allerlei middeleeuwse draagtekens in de Zeeuwse klei. De goed geconserveerde insignes geven ons inzicht in de taal die mensen 500 geleden via beelden met elkaar deelden. Uit de vondsten leiden we af dat er in de Middeleeuwen minder variatie in beelden was dan nu. De gebruikte beeldtaal moeten op de mensen in de middeleeuwen sterke indrukken hebben achter gelaten.
Bij de ingang van Sign of the Times wordt onze blik direct getrokken door een serie smartphones waarin historische insignes worden getoond. Ik zie een vlinder met gespreide, versierde vleugels (1325 en 1374) gemaakt van lood en tin tussen. In een andere smartphone ligt een lopende vulvafiguur met een tekst in spiegelschrift. Net als de vlinder is deze vulva gevonden en het Zeeuwse Sluis. De presentatie van de middeleeuwse draagtekens in smartphone vitrines is een leuke vondst.
Pelgrims & beeldtaal
Wie de Camino naar Santiago heeft gelopen, herkent pelgrims aan de Jacobs-schelp. Ook in de Middeleeuwen droegen pelgrimsreizigers draagtekens. Dit was een garantie dat ze op gratis overnachtingen en maaltijden konden rekenen tijdens hun tocht. Sign of the Times laat verschillende spelden zien van o.a. bedevaartgangers. Er is ook een vitrine met letter insignes. De letter M heeft een kroon met parelrand. Je ziet een afbeelding van een man en een vrouw tussen de poten van de M. Dit exemplaar is gevonden in Kampen en is gemaakt tussen 1375 en 1424. Er zijn ook beelddragers over de liefde, seksualiteit en dieren.
Perziken & aubergines
En dan volgt de sprong door de tijd naar het nu. Constant Dullaart (1979) stelt dat internet steeds meer het venster is waardoor wij naar de wereld kijken. Dullaart wilde weten hoe transparant dit venster is en hoe de virtuele en de fysieke werkelijkheid met elkaar verbonden zijn.
Emoji’s zijn beeldtekens van onze tijd. Door het gebruik van bijvoorbeeld smileys proberen wij de kille digitale ruimte, kleur en emotie te geven. Dullaart noemt het gebruik van emoji’s een soort sociaal glijmiddel voor alles wat we online met elkaar bespreken & delen.
In een aparte zaal zie je bij binnenkomst een berg aubergines & perziken. Binnen de online-gemeenschappen staan de aubergine- en perzik-emoji synoniem voor piemels en billen. Dullaart plaatst in deze zaal de openlijk seksuele beelden uit de middeleeuwen tegenover hun beeldsynoniemen uit onze moderne digitale tijd. De vitrine met middeleeuwse vondsten staat in een berg van perziken & aubergines. Aan de wand hangt een groot doek met dezelfde afbeeldingen, beide van de hand van Constant Dullaart.
#selfie oproep
De makers van deze exposities geven aan dat een belangrijk kenmerk van onze tijd is dat we beelden, of ze nu oud of nieuw zijn, eindeloos hergebruiken. Vaak los van hun oorspronkelijke context. Doordat we onze forto’s en video’s veelvuldig online delen, ontwikkelen zich steeds nieuwe trends en beeldthema’s. In de laatste kamer staat een #selfie-lijst met attributen en worden bezoekers opgeroepen om selfies te maken en deze te verspreiden met #sottzm.
Zeg het met een kaart
Om de dialoog met de bezoeker aan te gaan, liggen er zes kaarten met symbolen bij de vitrines in deze tentoonstelling. Op iedere kaart staat op de voorzijde een afbeelding met een vraag. Op de achterkant krijg je extra uitleg. Wil je meer tekens ontdekken, kijk dan hier. Verras me en laat me eens zien welk beeld in deze expositie een blijvende indruk op je heeft gemaakt.
Mijn ervaringen
Sign of the times heb ik ervaren als een soort tijdsreis door de geschiedenis van beeldcommunicatie. Sommige middeleeuwse beelddragers kwamen op mijn modern en eigentijds over. Het is ook een kunst om taal op een compacte manier in beeld te pakken. Zowel toen als nu. De smartphone vitrines zijn erg leuk en zullen zeker ook jongere bezoekers aanspreken. De zaal en de licht inval maakten diepe indruk om me.
Net als Handwerk is Sign of the Times een compacte tentoonstelling zodat je deze twee ook heel goed kunt combineren. Het is leuk om tussendoor even te pauzeren in het gezellige museumrestaurant. De fotowand daar nodigt ook uit tot het maken van #selfies.
Sign of the Times is tot 30 oktober 2016 te zien in het Zeeuws Museum in Middelburg.
Gratis met de Museumkaart en de Rembrandt-kaart.
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst gebruik foto’s met dank aan Zeeuws Museum