Nieuwe jas voor Museum De Lakenhal
Koning Willem-Alexander opent Museum de Lakenhal (foto Jorrit Lousberg)
In Leiden heeft Museum De Lakenhal een nieuwe, grotere jas gekregen. Wat in1874 begon als stadsmuseum is anno 2019 uitgegroeid tot een museum met internationale bekendheid. Koning Willem-Alexander heeft het gerestaureerde èn uitgebreide museum 19 juni j.l. officieel heropend. Vrijdag 21 juni precies 380 jaar na de eerste steenlegging van de monumentale Laecken Halle is het museum weer open voor iedereen. Een opening die gepaard gaat met vier dagen feest. De vernieuwde Lakenhal wil inspireren, vernieuwen en verbinden. Voel je welkom!
update 1 juli 2019
In de eerste week na de officiële (her)opening mocht Museum De Lakenhal
haar 10.000 ste bezoekers al feestelijk welkom heten!
Ben jij al geweest?
Sneak preview: De vernieuwde Lakenhal door de ogen van de museumblogger
In het spoor van zeven eeuwen Leids Laken
Het team van Museum De Lakenhal wil ons, de bezoekers, inspireren met zeven kernverhalen. Verhalen die allemaal hun wortels vinden in de geschiedenis van de Steutelstad. Om je een indruk te geven van deze aanpak, heb ik me aangemeld voor het thema Leids Laken. Conservator Nicole Roepers is onze verhalenverteller in deze rubriek. De eerste verdieping van de historische Laecken Halle, ontworpen als een werkpaleis is de ideale plek om dit verhaal te vertellen.
De ruimtes hier hebben namen die verwijzen naar de traditionele werkzaamheden in de lakenindustrie. Je moet dan denken aan de Grote en Kleine Pers, de Werkmeesterskamer, de Gouveneurskamer en de Staalmeesterskamer. Via een imposante trappartij, waarbij op de roomwitte muren gedichten van Leidse schrijvers staan, betreden we de Stempelkamer (14).
De schouw in de Stempelkamer
Let in deze ruimte ook op de portretten van Hester della Faille en haar verloofde Daniël van der Meulen. Samen kwamen zij, tegen de wil van Hester’s voogd vanuit Antwerpen naar Leiden. Dit jonge echtpaar behoorde in de late 16de eeuw tot de top rijken in Leiden en ze woonden aan het Rapenburg.
Het Leidse Loodje
In het gedempte licht van de Stempelkamer vertelt Nicole het verhaal van het Leidse loodje. Leiden was in de 17de eeuw het belangrijkste èn modernste textielcentrum ter wereld. Het Leidse Laken was wereldberoemd. Vooral het zware Leidse indigo blauwe laken en het zwarte laken (voor kostuums) was erg gewild. Het hele proces van spinnen, weven, vilten en verven werd streng gecontroleerd. Alleen het beste laken kreeg een stempel (kwaliteitsloodje) waardoor de koper zeker was van de juiste kwaliteit. Boven de imposante schouw hangt een kunstwerk gemaakt op basis van de wereldkaart. Op alle licht gekleurde rondjes op de kaart werd het Leids Laken verkocht. In de laden en in de vitrine liggen authentieke stempels en hun afdrukken in gips.
Zaalimpressie De Grote Pers
De Grote en de Klein Pers
Via de Stempelkamer komen we in de Grote Pers (13). In deze ruimte, met prachtig uitzicht op de Oude Singel, staat een Grote Pers met daarop indigo blauw Leids laken. Op de pers werd de kwaliteit van het laken gecontroleerd. Weeffoutjes werden met de scherpe ogen van de controleurs snel ontdekt. In deze zaal hangen verschillende, grote schilderijen van Isaac Claesz. van Swanenburg (1537-1614). Hierop wordt het spin, weef- vilt- en verfproces (romantisch) uitgebeeld. Wat op valt is dat de schilder ons de arbeiders in luxe kleding laat zien. Zo ging het er uiteraard niet aan toe. Vooral de spinsters, wevers en ververs woonden en werkten in kleine huizen met weinig licht en ongezonde lucht.
Sculptuur Vooruit (2014) Atelier van Lieshout
Het draadkunstwerk met de titel Voortuit is een reactie op deze luxe weergave. De wever zit met draden vast aan het weefgetouw. Hij kan er niet van loskomen. Hij staat in een gebogen werkhouding. Valt het werk hem zwaar? Zijn het de lange uren, noeste arbeid die zijn lichaam vervormen?
Kleine Pers met ontwerp Couture Jurk Nieuw Leids Laken #3 van Edwin Oudshoorn
De jurk is van geweven wollen stof met chenille draad. Het ontwerp is verrijkt met een kleurrijke print, cremoline, tule, Swarovski, raffia, kralen en pailletten.
A dress to impress in de Kleine Pers
Mijn blik wordt in deze ruimte (Kleine Pers 17) direct gevangen door de elegant geklede paspop. Hier pronkt een prachtige jurk van modeontwerper Edwin Oudshoorn (Lisse 1980) Oudshoorn is een van de vijf ontwerpers die door Museum de Lakenhal is uitgenodigd voor het project Nieuw Leids Laken. Oudshoorn heeft zich voor zijn romantische ontwerp laten inspireren door een serie vroeg 20ste -eeuwse Amfora vazen uit de vaste collectie van het museum. Edwin wil met zijn ontwerpen een verhaal, een sprookje vertellen. Bij wol denkt iedereen aan een stevige, stoere, winter stof”, aldus Oudshoorn. “Voor mij was het de uitdaging om een type wol te ontwikkelen dat licht, zwierig en elegant is. En dat heb ik gevonden in een crêpe-uitvoering gebaseerd op wol”, vervolgt Oudshoorn. In de dunne wollen stof is een abstract rasterpatroon van chenille (fluweelkoord) geweven. Dit ontwerp is gebaseerd op de ruiten van historische stofstalen en hun verpakking. A dress to impress!
Sfeerbeeld van de Gouveneurskamer
Inspiratiekabinet de Gouveneurskamer
Wat ook indruk maakt is de volgende kamer, de Gouveneurskamer (18). Naast een imposante schouw en historische schilderijen, staat hier een grote tafel met daarop stalen van het Nieuw Leids Laken. Met de ontwikkeling, productie en promotie van Nieuw Leids Laken, wil het museum het Leidse laken anno 2019 nieuw leven in blazen. Vijf kunstenaars zijn uitgenodigd om een ontwerp te maken en dit ook uit te voeren. We zagen al dat Edwin Oudshoorn een couture jurk heeft ontworpen, textielkunstenaar Christie van der Haack, heeft zich laten inspireren door koloniale batikmotieven. Zij heeft twee stoffen ontwikkeld die allebei aan twee kanten draagbaar zijn. Ontwerpster Mae Engelgeer, heeft een mooie blauwe stof ontwikkeld waarmee je o.a. een prachtig kussen kunt maken.
Kussen, stola en couture jurk
De Friese ontwerpster Claudy Jongstra (NL 1963) vond haar inspiratie op Vlieland. Daar zocht ze naar planten die je kunt gebruiken als natuurlijke verfstof. De silhouetten van deze planten heeft Jongstra in haar geel-oranje-kleurige stof verwerkt. Het vijfde Nieuw Leidse Laken is van Petra Blaisse van Ontwerpbureau Inside Outside. Ook deze wollen stof is tweezijdig te gebruiken, dus zowel inside als outside. Blaisse heeft een lichte bruine tint gecombineerd met roomwit. De strepen in dit ontwerp verwijzen naar de oude staalboeken en de rode stippen naar de Leidse loodjes.
Zelf aan de slag achter de naaimachine
De verhaallijn van zeven eeuwen Leids laken is volgens mij het meest uitgewerkte thema. Naast de vijf genoemde museumzalen doet de museumwinkel ook mee in dit concept. In de nieuwe museumwinkel kun je de vijf moderne ontwerpen van het Nieuw Leids Laken nu ook kopen. De stoffen kosten € 125 tot € 175 per strekkende meter. Wie zich wat onzeker voelt in het maakproces, kan een zogenaamd DIY-pakket (doe-het zelf-pakket) kopen. In deze tas, met foto van Koen Hauser, zitten alle onderdelen die je nodig hebt voor een ontwerp zoals een patroon, de knopen, pailletten, garen en/of de rits.
de zeven kernverhalen zijn:
1) zeven eeuwen Leids Laken; 2) het beleg & het ontzet van Leiden (1573-1574); 3) de universiteitsstad (1575); 4) devotie in de Middeleeuwen en tijdens de Renaissance; 5) Leiden als bakermat van de Gouden Eeuw (geboortestad van Rembrandt (1606-1669); 6) stad van vermogende verzamelaars in de 18de eeuw; 7) modernisering van het leven van 1840 tot 1940.
Sfeerbeeld van de Universiteitskamer
Nachtwandeling in de Universiteitskamer
In het bovenstaande heb je kennisgemaakt met een klein stukje van het vernieuwde museum. Er is nog zo veel meer te zien, dat ik beslist nog een keer terug ga. Deze eerste introductie sluit ik af met mijn bezoek aan de universiteitskamer. Zelf heb ik het studiejaar 1979-1980 aan de Leidse Universiteit gestudeerd. Nieuw in deze opzet is een speciale kamer waar de geschiedenis van de oudste wetenschappelijke instelling van ons land aan bod komt. De Universiteit Leiden opende haar deuren in 1575. In Universiteitskamer (27) op de derde verdieping wordt het verhaal verteld van de geschiedenis van de universiteitsstad Leiden. Centraal in deze ruimte hangt een enorme zaagvis uit 1682. Deze vis is een relict van het Chirurgijns Gilde.
The Leiden University Phantom Cabinet – a glow in the dark © Mark Dion.
Rariteitenkabinet in het donker
De Amerikaanse kunstenaar Mark Dion (1961) heeft de opdracht gekregen om de geschiedenis van de universiteit en relatie met Leiden verrassend in beeld te brengen. Drie jaar werkte Dion aan zijn plan. Na zijn eerste serie stadswandelingen, ging hij met allerlei mensen praten. Daarna volgende een uitgebreid onderzoek van de vroeg wetenschappelijke collecties van verschillende Leidse musea. Op basis van alle verkregen informatie heeft hij een dertigtal iconen gekozen. Hij mocht alle objecten uit de betreffende musea ‘kopiëren’ en met een 3D-printer namaken. Dion speelt met de schaal en de maten van de originele objecten. Hij ordent zijn nieuwe voorwerpen naar eigen inzicht. Via een trap in de hoek van de Universiteitskamer kom je in het lichtgevende rariteitenkabinet. Kijk goed uit waar je loopt en laat je verrassen door The Leiden University Phantom Cabinet van Mark Dion.
Het geheel gerestaureerde en uitgebreide Museum De Lakenhal in Leiden is sinds 20 juni 2019 weer open voor publiek. Na vier dagen feest, gaan ze, dinsdag 25 juni 2019, over tot de orde van de dag.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen gratis naar binnen, net als houders van een Museumkaart.
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum De Lakenhal, de genoemde kunstenaars, Karin Borghouts en Jorrit Lousberg (foto van de Koning).
Nu te zien
Museum in Transitie
De Belgische fotografe Karin Borghouts (1959) volgde tussen 2016 en 2019 het verbouwingsproces in Museum De Lakenhal. Ze ging met haar camera op zoek naar krachtige beelden van het sloopproces en hervonden historische constructies. Ook legde ze de verbouwingschaos vast op de gevoelige plaat. De tentoonstelling Museum in Transitie is tot en met 29 september 2019 te zien.
Verwoest huis: monument van het tijdelijke
Een tweede fototentoonstelling is gemaakt door Marjan Teeuwen (1953). Om ruimte te creëren voor de nieuwe museumvleugel moesten vier huizen aan de Lammermarkt worden afgebroken. Deze woningen zijn rond 1900 gebouwd. Als eerbetoon aan deze vier panden heeft kunstenaar Marjan Teeuwen in 2015 op de locatie een architectonische ingreep verricht. Ze noemde dit: Verwoest Huis Leiden. Het eerbetoon aan de panden én de geest van de locatie zijn te zien t/m 29 september 2019.
Wilma voor Hommage aan Bach (1995) © Wolkers
Zeventien maal Jan Wolkers
Museum De Lakenhal heeft in de laatste jaren haar collectie uitgebreid met o.a. 17 werken van schilder (beeldhouwer en schrijver) Jan Wolkers (Oegstgeest 1925 – Texel 2007). In deze aanwinsten is de ontwikkeling Van Wolkers als kunstenaar stap voor stap te volgen. De schilderijen van Jan Wolkers hangen een jaar lang in de Papevleugel (juni 2019 tot juni 2020).
Hier kun je Jan Wolkers nog zien in de serie Zomergasten
Straks te zien
De jonge Rembrandt – rijzende ster
Samen met het Engelse Ashmolean Museum (Oxford) presenteert Museum De Lakenhal vanaf 2 november 2019 de tentoonstelling: Jonge Rembrandt – rising star.
Dit is de eerste overzichtstentoonstelling die exclusief is gewijd aan het vroege werk van Rembrandt Harmensz. van Rijn (Leiden 1606 – Amsterdam 1669). We mogen over de schouders van de jonge schilder meekijken. Je ziet de wereld tussen 1624 en 1634 door ogen van de jonge Rembrandt en je ontdekt hoe zijn talent tot bloei komt. Verschillende tekeningen, etsen en schilderijen die de beginnend kunstenaar heeft gemaakt, komen na bijna 400 jaar terug naar zijn geboortestad. De expositie ‘Jonge Rembrandt, rijzende ster’ zal straks bestaan uit zo’n 70 etsen,10 tekeningen en bijna 40 schilderijen.
Naast deze werk van de jonge Rembrandt zijn er doeken van o.a. Rembrandts Amsterdamse leermeester Pieter Lastman (1583-1633), zijn stadsgenoot en collega kunstschilder Jan Lievens (Leiden 1607- Amsterdam 1674) en de Leidse kunstschilder Isaac Claesz. van Swanenburg (1537- 1614) te zien.