Deel 2 – tweeluik 100 jaar Jan Mankes

In het herdenkingsjaar 100 jaar Jan Mankes worden overal in ons land activiteiten georganiseerd om deze schilder te eren. Op een speciale website staat een overzicht van het gevarieerde aanbod. Ook uitgevers hebben zich op de schilder ‘geworpen’. Maar liefst drie nieuwe boeken zagen het daglicht. Omdat de meeste musea pas weer vanaf 1 juni open zijn, neem ik je dit Pinksterweekend mee op een virtuele tour door Museum MORE.
Jan Mankes 1889-1920: De werkelijkheid niet.

Museum MORE in Gorssel is vanaf 1 juni 2020 weer open.
Denk er aan dat je je entreebewijs vooraf online hier reserveert. 

Jan Mankes en Museum MORE

Museum MORE heeft 18 werken van Jan Mankes in haar rijke collectie. Artistiek directeur Ype Koopmans is bijzonder trots op zijn verzameling. In de tentoonstelling JAN MANKES 1889-1920: DE WERKELIJKHEID NIET zijn ze allemaal te zien. Daarnaast zijn collega musea en verzamelaars benaderd voor aanvullend werk. In totaal zijn er nu 35 werken van Jan Mankes bijeen gebracht in Gorssel. Helaas kunnen de liefhebbers ze tot 1 juni alleen virtueel bekijken.

Een virtuele herdenkingstour

Officieel was de opening van de Jan Mankes tentoonstelling op 10 april jl. gepland. In verband met het coronavirus is dat nog niet gebeurd. Om de vele Mankes fans toch alvast een sfeer beeld van de expositie te gunnen, heeft het museum team een virtuele rondleiding gemaakt. Museummedewerkers van allerlei verschillende afdelingen vertellen hun persoonlijke verhaal bij hun favoriete Mankes schilderij. Graag deel ik enkele verhalen met je.

Iedereen heeft zijn favoriet

Het spits wordt afgebeten door Henriétte Somsen, een van de rondleidsters in het museum. Zij vertelt het verhaal bij het doek Dood snipje (1909). In ditzelfde jaar schilderde Mankes jonge spreeuw. Marieke Jooren (conservator) vertelt hoe zij bij het zien van dit werk direct terug moest denken aan de reddingsactie voor jonge mezen.

Als kind ontdekte ze een verlaten nest met jonge mezen. Marieke stopte de vogels in een doosje en heeft ze thuis verzorgd tot ze sterk waren. Zo’n verhaal als dat van Marieke laat duidelijk zien wat het werk van Mankes ook nu nog met mensen doet.

De torenvalk van Jan Mankes

De Torenvalk (1910) is een van de lievelingsschilderijen van Evelien Verheij (afdeling behoud en beheer). Net als Mankes, houdt Evelien van vogels en schildert zij de gevleugelde vrienden graag tijdens haar schilderles. Ype Koopmans vertelt uitgebreid over de meest recente aanwinst van Jan Mankes de Leliën.

Op ontdekking in het werk Jan Mankes

Ype Koopmans: Mijn favoriete schilderij is meestal de meest recente aanwinst, omdat ik me die nog moet eigen maken. Op dit moment ben ik erg vol van een schilderij dat niet ons eigendom is. Maar we hebben het nu wèl in huis. We zijn benaderd door een mevrouw die uit een erfenis een schilderij had met het signatuur Jan Mankes. Zij vroeg zich af of het een echte Mankes is. Op het schilderij staat een akkertje vol witte leliën. Dit werk roept herinneringen op aan de bekende negentiende-eeuwse Oost-Indische-kers-schilderijen van Jacobus van Looy, maar is verder tamelijk uniek.

Mankes: veel geïmiteerd én vervalst

De schilderijen van Jan Mankes zijn veel geïmiteerd en vervalst. Toen ik de leliën zag, wist ik meteen dat het goed was. Het werk ziet eruit als een zeer fijn email. Met het ‘zwevende wit’ van de bloemen is het een verbluffend schilderij. Juist omdat het zo afwijkend is, zou het motief niet snel door een vervalser zijn gekozen en ook het signatuur is helemaal goed.

Eenzame lelies in waterglas

Alle vervalsingen die ik ken zijn ook sowieso minder van techniek. Het schilderij is nooit afgebeeld en is in de Mankesliteratuur niet terug te vinden. Wel wordt er een schilderij met lelies genoemd in een tentoonstellingsrecensie uit begin 1912. Omdat lelies zomerbloeiers zijn, maak ik daaruit op dat het schilderij op zijn vroegst uit 1911 zal dateren, maar ik gok op 1910. Uit dat jaar hebben wij namelijk zelf een schilderij van Mankes met twee eenzame lelies in een waterglas”.

Jan Mankes, de werkelijkheid niet is t/m 25 oktober 2020 te zien in Museum MORE.
Denk er a.u.b. aan dat je je entreebewijs, vooraf hier boekt.
Dit geldt ook voor houders van een Museumkaart. 

Ontdek virtueel Jan Mankes de werkelijkheid niet

Stap via deze link in de virtuele wereld van Jan Mankes. Er is ook een speciale route voor kinderen! De schilderijen zelf komen niet prominent in beeld, wel de medeweker en zijn/haar verhaal. Je blijft dus een beetje in spanning achter als je de tour hebt gemaakt. En dat is ook de bedoeling want als na 1 juni het museum (waarschijnlijk) weer open mag, ben je van harte welkom om de 35 schilderijen met je eigen ogen te ontdekken.

Bekijk hier de uitzending ‘het museum bij je thuis’ met Esther Stegeman Omroep Gelderland 9 mei jl.

De Stichting 100 jaar Jan Mankes

 De Stichting 100 jaar Jan Mankes .heeft een speciale website opgezet om de kennis en wetenswaardigheden rondom de schilder Jan Mankes te bundelen en te delen. Op deze site staat ook een agenda met daarin een goed overzicht van de landelijk, geplande activiteiten in dit herdenkingsjaar. 

Te verwachten tentoonstellingen:

• Museum Møhlmann, Appingedam: In het spoor van Jan Mankes. Vanaf 5 juni t/m 28 september 2020.
• Een speciale Mankes expositie in Huis te Eerbeek staat gepand voor herfst 2020.
• Museum Belvédère, Heerenveen/Oranjewoud: Jan Mankes en de dieren (is verplaatst naar het voorjaar van 2021). 

Speciale Jan Mankes herdenkingsboeken

• Kijk Jan Mankes, Gelder Boek Uitgevers (2020) 64 pagina’s, full colour, gebonden: Prijs € 17,90
• In het spoor van Jan Mankes, Uitgave Museum Møhlmann, (2020) 120 pagina’s, full colour, gebonden Prijs € 19,50 Exclusief verkrijgbaar in het museum of hier online te bestellen. 
• Jan Mankes, schilder van tederheid door Rémon van Gemeren, Uitgever WBooks, (2020) 256 pagina’s, full colour Prijs € 29,95. Te koop in verschillende museumwinkels of hier online. 
• In nummer 3/2020 van het Museumtijdschrift staat een uitgebreid artikel over Jan Mankes.

© tekst Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum MORE en alle bruikleengevers.

Meer Jan Mankes op dit kunstblog

Deel 1 Tweeluik 100 jaar Jan Mankes in 2020

Mankes en Weberwandeling in Eerbeek