2e Pop Up museum DWDD

Het museum draait door – deel 2

DWDD POP-UP MUSEUM 2 is het gevolg van het grote succes van het eerste De Wereld Draait Door Museum in Amsterdam in het voorjaar van 2015. Ook nu weer stelt het Allard Pierson Museum aan het Rokin zalen beschikbaar voor verborgen kunstschatten uit depots van Nederlandse musea. Tien nieuwe gastconservatoren gingen schatgraven bij 12 musea. Museum de Fundatie is de dertiende loot aan deze kunstboom. Zij leenden een Turner uit waarmee postuum een eerbetoon wordt gebracht aan de in september 2015 overleden schrijver en kunstcriticus Joost Zwagerman.

Hoe het begon

Het idee voor een Pop Up Museum begon allemaal met kunstenaar Jasper Krabbé in het Tv-programma De Wereld Draait Door (DWDD). Hij vertelde over zijn expeditie in het depot van het Tropenmuseum in Amsterdam dat resulteerde in een speciale tentoonstelling. Een expositie met schatten uit eigen doos was een groot succes. Dit idee bleef rondzingen in de hoofden van het programma team van het jubilerende programma DWDD. Matthijs van Nieuwkerk riep: “Waarom beginnen we niet met een eigen museum?” Pieter Eckhart, kunstredacteur van DWDD ging op zoek naar een gepaste locatie. Om kunst te tonen, moet je aan een paar basis eisen voldoen zoals klimaatbeheersing en verzekeringen. De ideale partner voor dit plan werd het Allard Pierson Museum in onze hoofdstad. De rest is geschiedenis en nu sta ik in DWDD Pop Up Museum 2.

Op een dag sterft de zon

Tot aan zijn onverwachte dood in september 2015 was schrijver en kunstliefhebber Joost Zwagerman regelmatig te zien en te horen in DWDD. Hij nam ons mee in zijn enthousiasme voor kunst en kon adembenemend vertellen over bijvoorbeeld Armando, Rothko en Turner. In de zaal van Sander van de Pavert is een soort Turner-altaar ingericht voor Zwagerman. Hij had zijn tekst al klaar voor zijn optreden in DWDD op 12 september 2015. Het betoog betreft het werk ‘Clouds and Water’ (1840) van de Engelse kunstschilder Joseph Mallord William Turner. Zwagerman neemt ons mee in de strijd van Bavink, de kunstenaar die Nescio schept in zijn verhaal Titaantjes (1924). Bavink werd dol van de zon, die liet zich niet schilderen, net als God. De zon en God lieten Bavink nooit met rust. Doordat God en de zon tegen hem samenspanden, moest Bavink volgens Zwagerman de strijd wel verliezen. De kunstenaar eindige zijn leven in een ‘gesticht voor zenuwpatiënten’.

Het syndroom van Turner

Zwagerman doceert zijn gehoor dat Bavink leed aan het ‘syndroom van Turner’. J.M.W.Turner (1775-1851) werd als schilder en wonderkind door de Britse bourgeoisie in de negentiende eeuw vooral gewaardeerd voor zijn romantische landschappen en zee-belevingen. Maar als Turner kiest voor een andere artistieke route, wordt hij later door hetzelfde publiek uitgespuugd en wordt hij tot mikpunt van hun hoon. Zijn precieze landschappen veranderden geleidelijk in woeste demonische zeegolven. Turner raakt in de ban van de zon. Dit hemellichaam leek op elke schilderij opnieuw te exploderen. Turner bracht de verf soms met penselen, soms met zijn vingers op het doek. Hij mengde zelfs speeksel in zijn verf en hij had één duimnagel laten doorgroeien zodat hij hiermee in half hard geworden verf dat op zijn doek zat, kon krassen. De schilder zelf was door de inname van grote hoeveelheden drank een dikke kerel geworden en de bourgeoisie begon hem te minachten en het publiek herkende zijn werk niet meer.

In de catalogus staan de volledige tekst die Zwagerman had voorbereid voor zijn Tv-optreden afgedrukt. Ik kijk na het lezen van dit essay met totaal andere ogen naar ‘Clouds and Waters’ dat hier in zaal vier kunt zien.

Mijn ervaringen

Wie de eerste editie van het DWDD pop Up museum heeft bezocht zal verrast zijn door de nieuwe opzet. Wederom is het Universiteitsmuseum Allard Pierson de warme huiskamer voor dit unieke cultuurevenement. Door de langere voorbereidingstijd zijn er een aantal verbeteringen ten opzichte van de eerste editie.

• De zalen zijn nu veel ruimer, op allerlei locaties worden video’s gedraaid van de making-off. Bij de eerste editie zat je opgepropt in een klein hoekkamertje te zweten terwijl je de gastconservatoren volgde op hun zoektocht in de depots.
• Nu zijn er overal bankjes in lichte gangen waarop je samen met bijvoorbeeld Pauline Cornelisse een reis maakt voor Japan, of de woeste zee trotseert terwijl Daan Roosegaarde je door de collectie van het Scheepvaartmuseum leidt.
• Wat ik ook heel fijn vind is dat de collectie van het Allard Pierson nu ook onderdeel is van het bezoek. Zo heeft Wim T. Schippers zijn vondsten uit het Universiteitsmuseum van Groningen tussen stukken van het Allard Pierson geplaatst.
• De deuren van de afdeling archeologie staan gastvrij open om je nader kennis te laten maken met de werkzaamheden van deze werkgroep.
• Een groot verschil is dat je als bezoeker dit keer geen foto’s mag maken van de werken. Dat maakte voor mij de ontdekking helaas iets minder intens. Maar daar staat wel iets anders tegenover en dat is de speciale catalogus.
• Dit jaar is er een catalogus samengesteld, waarin ook alle bijdrages uit 2015 zijn opgenomen. Net als voor de eerste editie heeft NRC Handelsblad ook nu een catalogus in krantvorm uitgebracht. Gratis voor alle bezoekers en vol verhalen van de gastconservatoren. Extra voor de liefhebbers is het boek ‘ DWDD Pop Up Museum, Verborgen kunstwerken uit Nederlandse musea’. Voor € 24,99 heb je een prachtig boekwerk van 206 pagina’s dat leest als een reisgids in museumland.

DWDD POP UP Museum 2 is nog te zien 22 mei 2016 in het Allard Pierson Museum in Amsterdam .
Gratis te bezoeken met Museumkaart en Vereniging Rembrandt.

Gastconservatoren in 2016

De collectie van de tweede editie van dit Pop Up museum komt uit twaalf musea vanuit alle windrichtingen uit ons land. Je kunt hier de volgende combinatie van gastconservator en musea tegenkomen: Swert van Lienden was te gast in het Bonnefantenmuseum in Maastricht, Beatrice de Graaf bezocht zowel de voorraadkamers van het Nationaal Militair Museum als die van het Nationaal Archief. Paul de Leeuw doolde rond in de kelders van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Sander van de Pavert vond zijn materiaal in de kluizen van het Mauritshuis in Den Haag en taalliefhebster Paulien Cornelisse ontdekte zowel de verborgen schatten van Museum voor Volkenkunde in Leiden als het Tropenmuseum in Amsterdam. Wim T. Schippers verrast ons met zijn bevindingen uit zijn favoriete Universiteitsmuseum van Groningen. De kluizen van het Kröller Müller Museum gingen open voor actrice Carice van Houten. Onze wereldberoemde wetenschapper Robbert Dijkgraaf kon zijn hart, dat klopt door een gecombineerd ritme van wetenschap en kunst, ophalen in museum Boerhaave en het oudste museum van ons land Het Teylers in Haarlem. Kunstenaar en uitvinder Daan Roosegaarde ging te water in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
 © foto’s van de kunstwerken met dank aan DWDD/VARA, Allard Pierson, Scheepvaart Museum en De Fundatie.