In 2018 was Friesland de Culturele Hoofdstad van Europa. Door dit evenement hebben veel mensen de weg naar Friesland gevonden. Deze zomer krijgt dit feestje een vervolg in Arcadia Friesland. Arcadia staat voor 100 dagen tentoonstellingen, evenementen en ‘mienskip’.

Update: 5 augustus 2022

In verband met een grote belangstelling voor Paradys is deze beeldenexpositie in het groen met twee weken verlengd. Je kunt nu nog tot en met 28 augustus in het Oranjewoud/Heerenveen het Paradys ontdekken. Het wandelende bos, Bosk, is nog tot en met 14 augustus te zien op het Olderhoofsterkerkhof in Leeuwarden. Op deze locatie  is op 14 augustus van 20.00 tot 21.00 uur de slotmanifestatie Ein en Begjin te zien.

Pak je kans voor deze laatste zomerse extra’s. 

Arcadia & Mienskip

Voor we op reis gaan, kijken we eerst even naar twee centrale begrippen: arcadia en mienskip. Arcadia of Arcadië is een dunbevolkte, bergachtige landstreek in het zuiden van Griekenland (bron Onze Taal). Ewoud Sanders omschrijft arcadia in zijn Geoniemenwoordenboek) als een ander woord voor ‘lieflijk en paradijselijk oord’. Het Friese woord mienskip heeft ook meerdere lagen. In het Nederlands wordt mienskip vertaald door het begrip ‘de gemeenschap’. Maar in het Fries heeft het meerdere betekenissen. Mienskip staat ook voor de onderlinge verbondenheid en de inspanning om de gemeenschap te beschermen. Bij ons in de Achterhoek kennen we dit fenomeen als naoberschap. Een project als Arcadia Friesland kan ook alleen bestaan door mienskiep. Bedenk dat er honderden vrijwilligers nodig zijn om alle activiteiten te laten draaien. 

Heel Fryslan doet mee

De vele activiteiten onder de Arcadia-vlag vinden in heel Friesland plaats. Net als in 2018 doen steden en dorpen uit heel Friesland mee. Dat maakt het idee aantrekkelijk om deze zomer eens serieus na te denken om deze noordelijke provincie te bezoeken. Friesland is meer dan watersport en Elfsteden. Wist jij dat het paradys in deze provincie ligt? Het Oranjewoud is deze zomer de tuin van Eden en zal je verrassen met kunst in een groene oase. Ons startpunt voor het Arcadia-avontuur is Leeuwarden.

Rijke historie: Mata Hari, street art & Fries Museum

Een van de leukste manieren om snel een goede en leuke indruk van Leeuwarden te krijgen, is meelopen met een van de free tours van ’a guide to Leeuwarden’ .Van dinsdag t/m zondag worden er ’s middags wandelingen aangeboden. Onze gids Zenon vertelde mooie verhalen over de rijke geschiedenis van deze Friese stad. Zowel de geschiedenis van onze stadhouders als Mata Hari kwamen aan bod. Tijdens de wandeling zag ik ook mooie street art werken. Dit thema komt iedere zondag om 14.00 aan bod in een aparte rondleiding. 

Leeuwarden heeft ook een aantal interessante musea zoals de Princessehof (keramiekmuseum, in de voormalige geboorte woning van Escher) en het Fries Museum. Hier is t/m 17 juli 2022 à la campagne : het Franse Licht van Maris tot Monet te zien. Je ziet hier de Franse impressionisten uit Museum Boijmans Van Beuningen.

Onderwatervermoeden

We werden door een vriendin geattendeerd op een kleine parel: Onderwatervermoeden in De Utrecht. De Zeeuwse kunstenaar Maartje Korstanje (1982) verrast de bezoekers met fascinerende (onderwater)beelden. Voor haar installaties werkt ze met circulaire materialen. Haar sculpturen verspreiden geen mooi-weer-praatjes. Ze bieden ruimte voor mijmeringen en stellen tegelijkertijd iets urgents aan de kaak. Onderwatervermoeden van Maartje Korstanje kun je tot en met 27 augustus 2022 iedere vrijdag en zaterdagmiddag voor € 3,50 p.p. verkennen. Meld je bezoek a.u.b. even aan met een email aan info@deutrecht.frl.

BOSK, een wandelend bos

BOSK is een wandelend bos van meer dan duizend grote en kleine bomen. Tijdens 100 dagen arcadia lopen de bomen met vrijwilligers door het centrum van Leeuwarden. BOSK is bedacht door kunstenaar en componist Merlijn Twaalfhoven. Hij geeft het bos en de bomen een stem. Twaalfhoven vraagt zich af: “Wat kunnen we leren van de bomen en hoe kijkt het bos naar de mensenwereld”? Wie wil kan zelf ook met de bomen aan de wandel. Elke werkdag tussen 13.00 en 17.00 uur verplaatsen vrijwilligers 100 tot 150 bomen. Lees hier hoe je mee kunt doen.  Wij hebben tijdens ons verblijf aan het Stadhouderlijk Hof ook ’s avonds het bos bezocht. De bomen waren feeëriek verlicht en af en toe hoorden we vogels fluiten.

Op zoek naar Gaia in Franeker

Na een vorstelijk ontbijt rijden we op de tweede dag van ons bezoek naar Franeker, de stad van Eise Eisinga. In de Martinikerk heeft beeldend kunstenaar Luke Jerram (Stroud, 1974) een aardbol met een diameter van zeven meter opgehangen. Jerram laat ons de aarde zien zoals hoe de astronauten van de Apollo 17 Moeder Aarde zagen vanaf de maan. Als ik de kerk inloop en het orgel hoor spelen terwijl ik op Gaia afloop, denk ik aan Eise. Ik denk dat hij Moeder Aarde ook heel graag zo had gezien. Gaia is een reizend project. Kijk hier voor alle data en locaties in Friesland, inclusief de Waddeneilanden Terschelling (Oerol) en Ameland (Nes).

Gaia is nog tot en met 13 augustus 2022 te ontdekken in de Broerekerk in Bolsward.

We hebben de sleutel van het Paradys

Nog onder de indruk van Gaia stellen we de navigatie in voor ons bezoek aan Oranjewoud. Een uurtje rijden vanaf Moeder Aarde komen we in het paradys aan (spreek uit paradies). Paradys ligt in de groene oase van het Friese Oranjewoud. Bij het informatie-paviljoen (tegenover hotel Tjaarda) geeft vrijwilligster Annie ons de sleutel van het paradijs. We mogen een half uur privé gebruik maken van het huis van Rudninkai, de bijdrage van de Litouwse artiest Augustas Serapinas  (Litouwen, 1990). Met de vele kruiden in de authentieke rooksauna zetten we buiten een kopje verassingsthee. Na deze pauze zijn we klaar om het paradys te betreden. We doen dat met een (deel)fiets omdat de 15 kunstwerken verspreid in groen liggen.

Worteltextiel en fantasie eiland

We mogen de fiets direct laten staan om te voet het woud in te lopen. En dan opeens staan ze daar: drie plexiglazen kokers met daarin de tere haute nature creaties (Harvest Recasted) van Diana Scherer (Duitsland 1979) Scherer woont en werkt nu vanuit Amsterdam. Ze heeft een techniek ontwikkeld waarmee ze wortelgroei kan manipuleren en zo textiel kan laten groeien. Na deze betovering komen we op het (fictieve) eiland van de Schotse kunstenaar Charles Avery (Schotland, 1973). Avery werkt al ruim vijftien jaar aan het project ‘The Islanders’. Op een fictief eiland brengt hij met tekeningen, video’s, geluidsfragmenten en objecten zijn fantasie eiland in kaart. Hier kun je je fantasie de vrije loop laten.

Van eiland naar ecokathedraal

Fietsend over de Jeanne Bieruma Oosting weg gaan we op zoek naar de ecokathedraal van Louis de Roy (Nederland, 1924-2012). Met wat hulp van lokale bewoners vinden we dit complex waar de kracht van de natuur en de creativiteit van de mens samen komen. Jarenlang kreeg La Roy van de omliggende gemeenten hun overtollige trottoirbanden, stoeptegels en andere bouwmaterialen. Hiermee sloeg hij aan het bouwen. Het voelt een beetje als de Sagrada Familia in Barcelona. Ook de ecokathedraal groeit na de dood van de bedenker verder. In deze groene oase neemt de Deense kunstenaar Jakob Kudsk Steensen (1987) je mee in het verhaal over de vogel Kaua‘i ‘o’o die tot 1987 op het Hawaïaanse eiland Kaua’i. Naast een video (Re-Animated) is er een Augmented Reality (AR) ervaring. Vrijwilliger Geertrui heeft zich op haar eerste dag, goed ingelezen en vertelt ons allerlei leuke details over dit project. Als ik de AR-bril opzet, ben ik in minder dan een seconde in een andere wereld.

Tot ziens in het paradys

Nadat we ruim een halve dag door het paradys hebben gezworven, hebben we nog lang niet alles gezien. Als je wat langer in het Paradys wilt blijven, kan dit door een driedaags Paradys arrangement te boeken bij Tjaarda.

Jeanne Bieruma stoeit met de muzen in Paradys

Binnen de grenzen van Paradys ligt Museum Belvédère. In het kader van de ‘Zomer van Jeanne’ kun je hier tot en met 21 augustus 2022 de tentoonstelling Jeanne Bieruma Oosting, Stoeien met de muzen’ zien. Het is de derde tentoonstelling die we dit voorjaar bezoeken van deze kunstenaar. In Oranjewoud ligt de nadruk ligt op de baanbrekende grafiek uit de Parijse periode van Oosting. Jeanne viert in haar Parijse jaren (1929-1940) ook het uitgaansleven. Het werk dat je hier ziet komt soms morbide, mysterieus en/of melancholiek over. Om haar werk te creëren moest ze vaak ‘stoeien met de muzen’, zoals ze het zelf omschreef.

© tekst, foto’s en video’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en toestemming van het Fries Museum, De Utrecht, Maartje Korstanje, Museum Belvédère en de genoemde kunstenaars. 

Deze reis is mede mogelijk gemaakt door Merk Fryslan, Hotel Stadhouderlijk Hof, Restaurant Proefverlof, a guide to Leeuwarden, Restaurant Roast, Het Fries Museum en Hotel Tjaarda.