Inspirerend Afrika in Berg en Dal

Update
Het Afrika Museum in Berg en Dal is in november 2023 gesloten.
Een deel van de collectie én meer is nu te zien in het
Wereldmuseum in Leiden.

Inspirerend Afrika is de naam van de nieuwe vaste tentoonstelling in het gerenoveerde Afrika Museum in Berg en Dal. Een aanrader voor iedereen die meer wil weten over dit veelzijdige werelddeel en de grote expansiedrift van de verschillende bevolkingsgroepen. Het is ook een perfecte plek voor alle scholieren en studenten om op een dynamische manier kennis te maken met de rijke geschiedenis van dit continent, de hedendaagse kunst en de blik op de toekomst. Het Afrika van NU was nog nooit zo dicht bij! Je ontdekt het allemaal in de bossen van Berg en Dal bij Nijmegen.

Mijn eerste indrukken van Inspirerend Afrika

Bezoek met een open blik

In de ruim dertig jaar die we in Nijmegen woonden, hebben we het Afrika Museum meerdere malen bezocht. Het stond altijd op de lijst als we logees hadden en steeds weer waren de gasten verrast. In het najaar van 2019 is er iets essentieels verandert in dit museum. Er waait al enige tijd een andere, frisse wind door dit complex, waarvan je nu de (eerste) resultaten kunt ervaren.

Zes thema

De nieuwe vaste tentoonstelling heet Inspirerend Afrika en laat je kennis maken met het Afrika van nu aan de hand van vijf thema’s. Na de filmintroductie volgen de kracht van verandering (1); religie & identiteit (2); een veranderend perspectief (3); over grenzen (4)en de makers in de schijnwerpers (5). Zet je oren en ogen open en ga nieuwsgierig op verkenning. Ik wens je alvast een mooi avontuur.

Geschiedenis in een notendop

Sinds 1954 is het Afrika Museum een bekende in het museumlandschap in de regio Nijmegen. De aanzet werd gegeven door paters en nonnen die naar Afrika trokken om het geloof uit te dragen. Een aantal van hen raakte geïnteresseerd in de lokale culturen en kochten er beelden en (gebruiks) voorwerpen. Ze kochten deze objecten om meer te leren over de oorspronkelijke religie(s) in Afrika. Zo werden de eerste zaadjes gezaaid voor een Missiemuseum. In mijn eerste verhaal  over dit museum krijg je een indruk van de wind die er waaide tot er een nieuwe visie werd uitgewerkt. Met de uitwerking van dit nieuwe plan wil het museumteam ons naar Afrika laten kijken zoals dat nu is. De vaste opstelling is nu te zien in een nieuw, swingend jasje.

Filmisch begin

Direct na binnenkomst vallen me al twee dingen op. Het vernieuwde museum baadt in het licht. De blinderingen die het daglicht buiten hielden, zijn weg gehaald. Het daglicht en de prachtige natuur waarin dit museum ligt, maken nu onderdeel uit van de nieuwe ervaring. De tweede grote verandering is de presentatievorm. Je komt binnen en staat direct voor een mega breed filmdoek waarop beelden van Afrika anno 2020 aan je voorbij flitsen. Het is een uitnodiging om je onder te dompelen in boeiende culturen.

Wist jij dat?

• Het Afrikaanse werelddeel bestaat uit 54 landen? 
• Dat op dit continent meer dan 2000 officieel erkende talen worden gesproken?
•  Er anno 2020 ruim een miljard mensen wonen in dit deel van de wereld?
•  Afrika een sterk opkomende mode-industrie kent?
•  Dat we voor onze mobiele telefoons de essentiële grondstoffen uit Afrika halen?
• Dat Afrika zijn eigen Silicon Valleys heeft?

Conclusie: Dé Afrikaan en dé Afrikaanse cultuur bestaan niet! Dit werelddeel is een inspirerende smeltkroes van vele culturen, veel (onbekende) tradities, zelden gehoorde mythen en verhalen en een rijke historie. Dit zijn de ingrediënten voor een nieuwe aanpak van het Afrika Museum anno 2020. De horizon is verbreed en naast religieuze en traditionele voorwerpen ontdek je in Berg en Dal nu hedendaagse Afrikaanse kunst. Het team van het Afrika Museum laat ons zien dat we naast alle verschillen allemaal hetzelfde zij: MENS.

Dialoog via de muurschildering

Nadat je de filmbeelden hebt bekeken, loop je links om de nieuwe expositieruimte in. Blikvanger hier is de grote muurschildering van ….. Op de grote kleurrijke wand staan allerlei portretten en symbolen van het Afrika van nu. Voor de wand staat een audiodesk met koptelefoons. Via een keuzemenu kun je hier de verhalen horen van Afrika.

Tip 1

Vraag aan het begin van je ontdekkingsreis door Afrika bij de balie naar een audiotour. Daarmee kun je op allerlei locaties extra informatie krijgt over de getoonde beelden en situaties.

Global, local, present

Verder op ontdek ik de video-installatie ‘global, local, presents’. Wat zeggen je afkomst, je geboorteland en de familiegeschiedenis over wie je bent?In de tentoonstelling zie en hoor je een serie interviews waarin met Nederlanders met verschillende achtergronden. Zij stellen vragen over het thema identiteit. Je hoort hier hun persoonlijke en professionele visies over de landen, de culturen en de gemeenschappen waarmee zij zich verbonden voelen. Het zijn hele verschillende, maar allemaal informatieve en leerzame verhalen.

                “We kijken met een open blik naar Afrika.
Er is zo veel meer dan honger en oorlog.”

Stijn Schoonderwoerd, directeur Afrika Museum

Achterstanden en moderniteit

In de nieuwe opzet van het Afrika Museum kun je veel informatie verzamelen. Je leert over de verschillende achterstanden op dit immens grote continent. Denk daarbij aan gezondheidszorg, de alternatieve klimaatmogelijkheden, het onderwijsaanbod en participatiemogelijkheden bij het aangeboden onderwijs. Een even verderop zie je beelden van het Silicon Valley van Afrika. Ja, het gaat hier niet om één digitale hotspot.

Afrika kent meer Silicon Valleys dan Amerika

In verschillende landen zijn in de laatste jaren eigen Afrikaanse Silicon Valleys opgezet. Ik noem hier een paar voorbeelden: Durban (SmartXchange) en Kaapstad (RLabs) in Zuid-Afrika. In de hoofdstad van Ethiopië, Addis Ababa staat sinds 2011 het hoofdkantoor van de innovatie-hub iceaddis. In de grootste stad van Nigeria, Lagos worden in de wijk Yaba zogenaamde tech-In-series georganiseerd in de Co-Creation Hub.  Net als in Kinu Hub in de hoofdstad van Tanzania, Dar Es Salaam werken in deze digitale smeltkroezen web-ontwikkelaars en -ontwerpers samen aan nieuwe mobiele oplossingen voor de sociale veranderingen in het dagelijks leven in Afrika.

Let in de komende jaren ook op technische nieuwkomers in o.a. Accra, de hoofdstad van Ghana, in het Oegandese Kampala. Ook landen als Monrovia en zelfs Liberia werken hard aan een moderne toekomst.

Hedendaagse Afrikaanse kunst

In de mooie lichte ruimtes ontdek je op allerlei locaties, voorbeelden van Hedendaagse Afrikaanse kunst. Naast een Volkenkundig museum is het vernieuwde Afrika Museum ook een groeiende kunsttempel. Ook met tijdelijke tentoonstellingen wordt hierop straks in het museum verder op ingezoomd. Laat je inspireren door de portretfotografie van Osborne Macharina (Kenia 1986) en de video-installaties van Bob Münchiri Njenga. In het laatste deel van de tweede zaal ontdek ik ‘Planets in my head’ (2010) een installatie van de Brits-Nigeriaanse kunstenaar Yinka Shonibare. Een leerling, gekleed in een kleurrijk kostuum met Dutch Wax-print, zit met een gebogen hoofd (- aardbol) aan een houten lessenaar.

De schoolbank staat voor de ervaring van een Afrikaanse kind op een Engelse school waar hij kennis maakt met de Westerse literatuur. Op de wereldbol staan tientallen namen van internationale niet-westerse schrijvers. In het tafelblad staat gekrast “you cant’trust nobody’

Het buitenmuseum

Naast een binnen museum heeft dit complex ook een ruim opgezet buitenmuseum. Hierin kun je o.a. bouwstijlen en tradities van verschillende Afrikaanse bevolkingsgroepen ontdekken. De opzet van dit buitenmuseum wordt in het komende jaar ook vernieuwd en aangepast aan de nieuwe museumvisie. In de traditionele architectuur (o.a. lemen- en houten hutten) uit Mali, Ghana en Lesotho komen bijvoorbeeld led-tv’s. Hierop kun je straks de rijkdom van de tradities en de veelzijdigheid van de culturen van deze Afrikaanse landen ontdekken.

Tip 2:

Het decor van het buitenmuseum zal ook in 2020 worden gebruikt voor een aantal bijzondere festivals. Zet de volgende twee data maar vast in je agenda: 21 mei 2020 Africa Now Festival en op 20 juni 2020 het populaire Keti Koti Festival.

De vaste tentoonstelling Inspirerend Afrika kun je nu zelf ontdekken in het Afrika Museum in Berg en Dal / Nijmegen. Dit museum is gratis als je een museumkaart hebt. Ik wens je veel plezier en veel inspiratie.

Nu ook te zien

Ontdek Fashion Cities Africa, nog t/m 1 maart 2020 in het Afrika Museum.

Het Afrika Museum vormt – samen met het Tropenmuseum en Museum Volkenkunde – het Nationaal Museum van Wereldculturen.

© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst
© t.a.v. van de gebruikte afbeeldingen, een woord van dank aan het Afrika Museum, Museum Volkenkunde, het Tropenmuseum, Museum van Wereldculturen en de genoemde kunstenaars.