Bij Peggy Guggenheim in Venetië
De een spaart vingerhoedjes, de ander koelkastmagneten, schoenen of horloges. Als je in een gouden wieg wordt geboren, krijg je in je leven meer keuzemogelijkheden. Zo ook Peggy Guggenheim. Op haar 21ste erfde ze een slordige 2,5 miljoen dollar. Als jonge vrouw was ze al gefascineerd van het vrijgevochten leven van moderne kunstenaars. Haar eerste man was kunstenaar en schrijver, zodat ze deze wonderlijke artistieke wereld nog beter leerde kennen. In 1938 opende ze een galerie voor moderne kunst in Londen, daarna is ze zelf kunst gaan verzamelen. Haar collectie is na haar dood in Europa gebleven en te zien in haar paleis aan de Canal Grande in Venetië.
sneak preview
De Titanic
Op 26 augustus 1898 wordt Peggy in New York geboren. Haar vader is de rijke zakenman Benjamin Guggenheim. Haar oom, Solomon Guggenheim, is de stichter van de naar hem genoemde Guggenheim Stichting. Als papa in 1912 meereist op de eerste afvaart van de Titanic, blijft Peggy na dit historische drama als halve wees achter. In 1920 verhuist ze naar Parijs en leert daar talrijke schrijvers en kunstenaars kennen. Velen van hen leven in grote armoede in de wijk Montparnasse. Ze trouwt in de Franse hoofdstad met de Dadaïstische kunstenaar en schrijver Laurence Veil. Ze krijgen samen twee kinderen, maar het huwelijk houdt geen stand.
Fotograaf Man Ray zet haar op de gevoelige plaat. Ze leert in Parijs o.a. Marcel Duchamp en Constantin Brancusi kennen. Naast deze drie kunstenaars ondersteunt ze er later nog velen.
Van Parijs naar Londen
Op haar 39ste opent Peggy Guggenheim (1898-1979) de deuren van haar Guggenheim Jeune Gallery in Londen. In het begin staat hier het werk van Jean Cocteau centraal. Samen met Herbert Read ontwikkelt ze plannen voor een museum voor moderne kunst in Londen. Read stelt hiervoor een lijst van artiesten op die in dit museum een plek zullen krijgen. In 1938 bezoekt Nelly van Doesburg de galerie in Londen om de Stijl-kunstenaars te promoten. Het museumplan van Read wordt door Marcel Duchamp en Nelly van Doesburg herzien. Het museum komt er uiteindelijk niet, Peggy Guggenheim besluit dan om zelf kunst te gaan verzamelen. Nelly van Doesburg wordt één van haar vaste adviseurs.
Moderne kunst
Peggy Guggenheim had veel contact met eigentijdse kunstenaars. Ze trouwt zelfs met enkele van hen en is financieel betrokken bij opkomend talent. Voor haar privé collectie richt zij zich op moderne kunst uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Mede door de adviezen en contacten van Nelly van Doesburg, koopt ze verschillende doeken van Stijl-kunstenaars. Tijdens de Tweede Wereldoorlog schaft ze vooral abstract en surrealistisch werk aan. Daarbij moet je denken aan Picasso, Max Ernst, Joan Miró, René Margritte, Marc Chagall, Man Ray en Salvador Dali.
Terug naar New York
Met een indrukwekkende collectie vertrekt Peggy in 1942 weer richting New York. Daar opent ze haar tweede galerie. Ze noemt haar kunstwinkel Art of This Century. De Oostenrijkse architect Frederick Kiesler tekent voor het ontwerp van deze bijzondere galerie. Deze locatie wordt direct na opening al een hele populaire, stimulerende plek voor hedendaagse kunst in New York.
In New York gaat Peggy door met het promoten én aankopen van werken van moderne kunstenaars. Nu komen daar de Amerikaanse artiesten bij zoals Jackson Pollock en Ada Verdun Howell. In 1942 trouwt ze met kunstenaar Max Ernst, maar ook dit huwelijk duurt niet lang.
Opnieuw naar Europa
Na enkele jaren worden de scheidingspapieren opgemaakt en getekend en in 1947 gaat Peggy alleen terug naar Europa. Nu is Venetië haar bestemming. Tijdens de Venetië Biënnale van 1948 is haar collectie Moderne Kunst hier voor het eerst getoond. In 1949 koopt ze aan de Canal Grande Palazzo Venier dei Leoni, gaat er zelf ook wonen en brengt er haar omvangrijke collectie onder. In het begin organiseert ze privé exposities en leent ze haar werken veelvuldig uit aan musea over de hele wereld. In 1951 gaan de deuren open voor het grote publiek.
Ondertussen heeft haar oom Solomon Guggenheim zijn kunsthal in New York geopend. De beroemde Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright tekent voor dit unieke spiraalvormige gebouw aan de evenzo beroemde Fifth Avenue in New York. Tijdens de viering van het tienjarige bestaan van dit kunstpaleis krijgt de collectie van nicht Peggy hier een speciale plaats.
Peggy & oom Solomon
Ruim vóór de Tweede Wereldoorlog heeft haar oom de naar hem vernoemde Solomon R. Guggenheim Foundation (1937) opgericht. Mede na haar succesvolle expositie in New York besluit Peggy haar kunstcollectie én privé paleis in dezelfde stichting onder te brengen. Tijdens de 35 jaar die Peggy in Venetië woont, blijft ze werk van moderne kunstenaars verzamelen én artiesten ondersteunen. In deze fase koopt ze o.a. werken van Edmondo Bacci en Tancredi. Op 81-jarige leeftijd overlijdt Peggy Guggenheim om 23 december 1979 in Venetië. Ze ligt begraven op het terrein van haar eigen museum. Naast haar liggen haar trouwe viervoeters. Na haar dood heeft de Solomon Guggenheim Foundation de programmering én promotie van haar collectie overgenomen.
Receptie op de kade
Het is een en al bedrijvigheid in en rondom het museum als wij er op een zonnige zondagmorgen aankomen. Voor die middag staat de jaarlijkse regatta met gondels gepland in het Canal Grande. Op het terras aan de rivierzijde is een feestelijke receptie voor vrienden en genodigden van de collectie. Wij kunnen vanachter het glas mee kijken. Hierdoor kunnen we ‘de engel van de stad’ het paard met de ruiter met gespreide armen en erectie van Marino Marini (1950) alleen van ver zien. De gasten vergapen zich beneden met een glas champagne in de hand aan deze uitdagende verschijningen.
De Stijl in Venetië
Al snel na binnenkomst, ontdek ik enkele doeken van enkele kunstenaars van de Stijl. Zowel schilderijen van Piet Mondriaan als werk van Theo van Doesburg zijn door kunstkenner Peggy Guggenheim, op advies van Nelly van Doesburg, aangekocht. In dit Stijl-jubeljaar dus ook een beetje feest in Venetië. Later ontdek ik in de museumwinkel een ruime collectie aan Stijl-souvenirs die gretig aftrek vinden wij de vele Aziatische bezoekers. En dan … herken ik het fraaie werk van Jean Arp. In verschillende zalen, staan en hangen abstracte werken van hem. In de patio tuin staat het grootste werk van Arp in deze Guggenheim collectie: Fruit Amphore (1946).
Dwalen door Peggy’s kamers
In het Palazzo dei Leoni dwaal je door de kamers van Peggy Guggenheim. In de eetkamer staat de eettafel met stoelen als er zo visite kan komen. In verschillende ruimtes hangen zwart-wit forto’s waarop La Guggenheim te zien is in haar huis, soms rustend en soms een kunstwerk ophangend van bijvoorbeeld Alexander Calder. Deze Amerikaanse kunstenaar gaf ze de opdracht om een ontwerp te maken voor het hoofdeinde van haar bed. Dit werk van dikke zilver draden hangt hier aan de muur. Alles samen geeft dit het bezoek een informeel en huiselijke sfeer. Met het rumoer rondom de receptie buiten, wordt de indruk gewekt alsof de gastvrouw zo zelf zal verschijnen.
Hannelore B. and Rudolph B. Schulhof Collection
In één van de zijgebouwen is een aparte collectie ondergebracht die is verzameld door het echtpaar Hannelore en Rudolph Schulhof. Sinds 2012 is hun verzameling onderdeel van de Guggenheim Foundation. Ik herken o.a. enkele werken van Ellswerth Kelly, waarvan ik eerder een expositie bezocht in Museum Voorlinden. Ook werk van zomergast 2017 in de Rijksmuseumtuinen Jean Dubuffet is door hen aangekocht. Ook Alexander Calder, Lucianio Fontana (hij die o.a. gaten snijdt in het canvas), Barbara Hepworth en Mark Rothko behoorden tot de uitverkorene van het echtpaar Schulhof.
Extra exposities
Regelmatig worden er speciale exposities samengesteld die je kunt bekijken in de aparte ruimtes, links vanuit de patio. Als wij er zijn hebben we de keuze uit Picasso aan Zee en Threading Light van de Amerikaanse kunstenaar Mark Tobey.
Het hoofdwerk On the beach (12 februari 1937) in deze mini Picasso-tentoonstelling, komt uit de eigen Guggenheim collectie. In totaal hangen er tien tekeningen, drie schilderijen en staat er één beeld die hij allemaal heeft gemaakt tussen februari en december 1937. Picasso on the Beach is nog te zien t/m 7 januari 2018.
video Mark Tobey
Mark Tobey (1890- 1976) was voor ons een nieuwe naam. Wie hem kent, mag het zeggen. Guggenheim eert hem hier met een retrospectief waarin je 70 werken ziet die hij tussen 1920 en 1970 heeft gemaakt. Tobey ontwikkelde een heel eigen, abstracte stijl die hij zelf omschreef als ‘white writing’. Buiten deze aanduiding wilde hij door geen enkele stroming worden geclaimd. Zijn grote drijfveer was de hang naar oorspronkelijkheid en vernieuwing.
Kunsthistorici voelen wel de behoefte hem een (tijdgebonden) plek te geven. Met zijn ‘white writing’ wordt hij omschreven als een voorloper en inspirator van New York School kunstenaars zoals Jackson Pollock. Threading Light was te zien t/m 10 september 2017. Daarom hier een link om toch nog even kennis te maken met deze avant-gardist.
De Peggy Guggenheim Collection ligt in de wijk Dorsoduro, op de andere oever dan de San Marco. Je kunt er te voet komen via de brug Accademia, of met de vaporetto (lijnen 1 en 2) halte Accademia. Van daaruit volg je de bordjes (plm 5 minuten lopen).
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst © gebruik (zwart-wit) foto’s met dank aan de Peggy Goggenheim Collection en de Solomon Guggenheim Foundation. © kleuren foto's Collezione Peggy Guggenheim, Venezia. Ph. Matteo de Fina
Mijn eerste Biënnale ervaringen heb ik per dag op YouTube gevisualiseerd.
Ik wens je veel kijkplezier.
Dag 1 in Venetië – My first Biennale
Dag 2 in Venetië met de vaporetto door Canal Grande
Dag 3 Bezoek aan i Giradini
Dag 4 bezoek aan Arsenale
Dag 5 Kunst in de stad #EnjoyRespectVenezia
Waar of niet waar?
Ontdek hetzelf bij Damien Hirst in Venetië