Liggend boek (1990) ©Laurie Simmons coll. Reydan Weiss
Weserburg Museum Moderne Kunst
Op een eiland in de Weser in Bremen stond de Weserburg. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de gebouwen compleet verwoest maar in 1949 weer in volle glorie opgebouwd. Naast de universiteit van Bremen, vind je hier nu ‘Weserburg: Museum voor moderne kunst’ in Bremen. Op het gebied van hedendaagse kunst is dit één van de grootste musea in dit segment in Duitsland. Ze noemen zichzelf het eerste museum van kunstverzamelaars in Europa. Weserburg bezit zelf weinig kunstschatten en stelt exposities samen op basis van collecties van privé verzamelaars. Dit idee kennen we van het concept van de kunsthal. Dé verbindende factor hier in Bremen in al deze diversiteit is hedendaagse kunst die na 1960 is gemaakt. Om die reden zie je relatief veel onbekende namen, daardoor kun je als bezoeker des te meer zelf ontdekken. Mijn kennismaking met Weserburg is de expositie ‘Mir ist das Leben lieber’ van kunstliefhebster Reydan Weiss.
Sneak preview
Museum van verzamelaars
In het concept van Weserburg is de verzamelaar niet alleen diegene die zijn of haar collectie tijdelijk uitleent, maar vervult de connaisseur ook de rol van een betrokken bruggenbouwer in de wereld van hedendaagse kunst. De eigenaren van de privé collecties speelt ook een belangrijke rol in de keuze van de geselecteerde kunstvoorwerpen.
Met deze opzet heeft het museum een grote dosis dynamiek en verrassingen binnen gehaald. De meeste tentoonstellingen worden opgezet vanuit een privé collectie. Daarnaast is er jaarlijks een tentoonstelling in de serie ‘Meesterwerken’ waarin de eindexamenproducties, de meesterproef, van de studenten van de kunstopleiding in Bremen worden getroond.
Mede door dit beleid en deze opzet, heeft Museum Weserburg zich in de afgelopen 25 jaar een heel eigen plek in de museumwereld weten te creëren. Kunst die na 1960 is gemaakt is hier de lijm tussen alle losse elementen. Voor liefhebbers van moderne kunst is dit een unieke locatie om relatief veel onbekende namen en nieuw werk te ontdekken.
Mij is het leven liever…
Liever dan wat?, vraag ik me af bij deze titel. Weiss is met recht een wereldburger. Ze is in Istanbul geboren (1949), heeft in Jordanië haar jeugd doorgebracht waarna ze in Jeruzalem aan haar vervolgopleiding begon. Toen de zesdaagse oorlog (5-10 juni 1967) uitbrak, stuurden haar ouders haar naar Duitsland. Daar leerde ze later haar man kennen en begonnen ze samen een Project Ontwikkelingsbureau. Dit bedrijf bouwden ze samen succesvol uit en in die tijd ontdekte ze ook haar belangstelling voor kunst. Toen Weiss in 2015 haar 66ste verjaardag vierde heeft ze har curator gevraagd om eens te kijken naar een passend museum om haar collectie feestelijk met het publiek te delen. In die tijd was de Weserburg bezig met haar jubileumprogramma. Het resultaat van deze samenwerking is: ”Mir ist das Leben lieber!
Een deel van haar omvangrijke collectie hedendaagse kunst is nu te zien in het jubileumjaar van het Weserburg Museum. In 2016 viert deze kunsttempel haar 25ste verjaardag. De kunstcollectie van Reydan Weiss is zeer gevarieerd. Mede door haar jeugd en tienerjaren in verschillende landen, kreeg zij toegang tot al deze culturen. Weiss ziet zichzelf niet als kunstverzamelaar. Ze koopt intuïtief, gewoon omdat ze iets leuk vindt. Haar aankopen verlopen niet volgens een vooropgezet plan, er loopt geen rode draad door de aankopen. Inmiddels is haar collectie groter dan ze thuis aan de wand kan hangen waardoor het mogelijk is het verjaardagsfeest van de Weserburg bijzondere luister bij te zetten.
“Beslissend voor mij is dat een werk me op de een of andere manier raakt”.
Kijkend naar de collectie in de Weserburg met ruim 100 werken, vallen twee dingen op: ’n relatief groot aantal vrouwelijke kunstenaars en de thema’s dood & vergankelijkheid.
Eén Nederlandse kunstenaar
De ruim 100 kunststukken die hier in Bremen te zien, beter gezegd te ontdekken zijn, komen vooral van onbekende kunstenaars. De bekendste namen zijn Gerard Richter en de Amerikaanse fotografe Cindy Sherman. Opkomende talenten zijn Natalie Djurberg en Alicia Kwade. Onder de vele kunstenaars ontdek ik één Nederlands talent Carolein Smit (1960) . Eerder dit jaar zag ik haar werk ‘skelet met vogel’ in de tentoonstelling Ceramix in het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Het werk van Smit staat direct in de eerste zaal. In ceramiek heeft ze een klassiek kunstthema uitgewerkt: het meisje en de dood.
Het beeld hier heeft twee gezicht, zoals je kent van een Januskop. Maar dit is anders. Als je uit de lift komt, zie je eerst het gezicht van het jonge meisje. Zie draagt een trui met een boothals dat lijkt op een roze kantrand. Kant in ceramiek…! Als je om haar heenloopt, zie je aan de achterkant een schedel met holle groene oogkassen. De schedel rust op sleutelbeenderen en andere botten, een hand grijpt naar de mond.
Zaal drie: de vrouw centraal
Het aanbod aan hedendaagse kunst hier is erg gevarieerd: videokunst, sculpturen, foto’s, collages, olieverfdoeken, ceramiek, bronzen beelden, vazen en pentekeningen. Op mijn speurtocht naar een beetje samenhang ontdek ik zaal drie waarin het thema ‘vrouw’ centraal staat. De titel van deze zaal is ‘Weibliche Inszeenierungen’ (vrouwelijke producties). Hier hangen onder andere drie prominente werken van fotografe Cindy Sherman. We zien de kunstenaar zelf in allerlei lagen van vrouw zijn, van mooi zijn, van verwachtingsvol zijn. Haar foto’s zijn vaak zelfportretten waarmee ze als het ware gesprekken aan gaat met de bezoeker die naar haar kijkt. Vragen die bij me boven komen zijn: Wat laten deze vrouwen me zien? Zijn ze gelukkig? Hoe leven ze en wat zijn of waren hun idealen? Als ik later thuis de foto’s bekijk, zie ik opeens een gezicht in het middenveld van de drieluik. Dat was me in de zaal niet opgevallen. Hoe kijk je dan?
Turkish Delight
Twee andere blikvangers in deze ruimte zijn het beeld Turkish Delight van Olaf Metzel (Berlijn 1952) en Study for Ghost #4 van de Roemeense kunstenares Mircea Suciu (Baia Mare 1978). Metzel toont ons een naakt met hoofddoek, een combinatie die je totaal niet verwacht. Metzel gebruikt in zijn sculpturen vaak klassieke beeldtradities zoals het gedachtengoed van Rodin, Picasso en Malliol. Het beeld dat je hier ziet past eigenlijk perfect in deze klassieke manier van beeld presentatie. Maar er klopt iets niet en dat is de hoofddoek, zoals ook wij die kennen uit de recent gevoerde ‘hoofddoek-debatten’. De combinatie van het naakte lichaam en de hoofddoek provoceert en confronteert je als bezoeker met (schijnbaar) onoverbrugbare tegenstellingen.
Van Mircea Suciu hangt hier een foto… althans dat denk je in eerste instantie. Als je dichterbij het werk komt, zie je het zeer verfijnde potlood werk. Een figuur gehuld in een witte boerka, met alleen een smalle opening voor de ogen. Het lijkt alsof deze verschijning uit een donkere ruimte naar je toekomt, is het alsof er een geest (spook) voor de ogen verschijnt. Suciu speelt met deze afbeelding met onze angsten uit onze kindertijd, maar gelijktijdig is er een volwassen angst. Angst voor het onbekende, voor de invloed van nieuwe culturen, van andere godsdiensten, angst voor immigranten. Suciu geeft met dit werk ook kritiek op de maatschappij ten aanzien van toenemende eenzaamheid en het verlies aan identiteit in onze samenleving
Mir ist das Leben lieber, collectie Reydan Weiss is nog tot en met 26 februari 2017 te zien in Weserburg, Museum voor Moderne Kunst in Bremen.
Geopend van dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 18.00 uur – en extra op donderdag tot 20.00 uur (aanrader!). Entreeprijs € 8
Omdat het hier om veel nieuwe onbekende kunstenaars is er voor deze tentoonstelling een compact gidsje gemaakt, dat je gratis ontvangt bij je entreekaart. De meeste werken staan hierin met een foto en een korte tekst.
Op zondagmiddag (15.00 uur) en donderdagavond (18.00 uur) worden regelmatig rondleidingen van een uur aangeboden. Ik heb veel geleerd tijdens deze rondleiding en ken hem van harte aanbevelen. Kijk voor de details op de website van het museum.
Meer lezen over Bremen?
Bremen in tien beelden
Laura Eckert zomergast in Bremen
Bremerhaven New York in 8 dagen
Bremerhaven: afscheid nemen bestaat niet
Slot trilogie das Deutsches Auswanderer Haus
Klimahaus Bremerhaven
Bremen is een verrassend leuke stad voor een lang weekend of een midweek. Als je Bremen en Bremerhaven combineert heb je minimaal een midweek nodig. Een week is nog fijner, als je genoeg vrije dagen hebt. Je kunt hier, in het vlakke noorden van Duitsland, prima fietsen.
Slapen in Bremen
Voor een verblijf in Bremen heb je de keus uit een groot aanbod aan accommodaties.
Dit keer verbleef ik Hotel Residence op loopafstand van het Station. Ik was verrast dat ze daar nog echt eenpersoonskamers hebben. De ‘vrouwenkamer’ was mijn domein. Uitgebreid ontbijtbuffet en vriendelijke medewerkers. Hotel verstrekt zelf oordopjes, deze heb je ook nodig als je graag met een open raam slaapt. De treinen rijden vlak langs je oor.
Een andere leuke optie is slapen op een voormalig (opleidings)schip. In Bremen waren wij eerder te gast op Das Schiff: de Alexander von Humbolt.
© tekst foto’s en video Wilma Lankhorst Gebruik foto’s met dank aan Reydan Weiss en Weserburg Museum voor Moderne Kunst