‘Een nieuwe zomer, een nieuw geluid’ is de Zwolse variant van het gedicht Mei van Herman Gorter. Deze zomer presenteert de nieuwe directeur van musea de Fundatie, Beatrice von Bormann haar eerste serie zomerexposities. Dat doet ze niet alleen maar met een enthousiast team. Op één van de warmste dagen van deze zomer, pakte ik de trein voor een bezoek aan Museum de Fundatie. In Zwolle kreeg ik een hartelijk welkom door Sanne van de Kraats (hoofd communicatie & assistent conservator) en Beatrice von Bormann. Die middag heb ik de drie nieuwe zomertentoonstellingen bekeken. In het artikel Zwoele culturele zomer in Zwolle kun je alles lezen over deze exposities. In dit artikel staat Beatrice von Bormann centraal. Wie is de nieuwe directeur van museum de Fundatie en wat is haar ambitie met het museum? Lees verder Museumdirecteur van de maand Beatrice von Bormann→
Wie dacht dat de schilderkunst op een dood spoor zit sinds de komst van de conceptuele kunst in de jaren zestig ontdekt een nieuwe wereld. Het gevoel was in die dagen alles is gedaan. “Het speelveld, van romantiek tot modernisme en minimalisme, was afgegraasd”, zegt Hans den Hartog Jager. Hij is de samensteller van de nieuwste tentoonstelling in Museum de Fundatie. In Brave New World maak je kennis met 16 schilders en via hun 70 werken ontdek je dat de schilderkunst anno nu levendiger en krachtiger is dan ooit.
Bekijk hier mijn eerste indrukken van Brave New World
‘Gelichaamd’ is de titel van de eerste museale solotentoonstelling van beeldend kunstenaar Nieke Koek. Deze expositie is onderdeel van de ‘Fundatie Future Factory’, het museumprogramma waarin de ontmoeting tussen autonome en toegepast kunst centraal staat. Koek heeft een fascinatie voor het menselijke lichaam. Die deelt ze met ons tot en met 8 januari 2023 in Museum de Fundatie in Zwolle.
Er zijn exposities van kunstenaars waar je echt naar uit kijkt. Beeldhouwer Lotta Blokker is zo’n artiest voor mij. In december 2014 nam een vriendin me mee naar de Fundatie voor een kennismaking met het werk van Lotta Blokker. Sindsdien ben ik fan. Zes nieuwe werken zijn nu tot en met 5 december 2021 te zien in Museum de Fundatie in Zwolle. Gun je zelf een kennismaking met BEELDEN van Lotta Blokker.
update 5 november 2021: 19.40 uur
Ik las net dat Lotta Blokker is uitgeroepen tot kunstenaar van het jaar 2022. Vanaf deze plek wil ik haar van harte feliciteren met deze geweldige benoeming.
Met de tentoonstelling CRUX bouwt Museum de Fundatie verder aan een rijke traditie van schilders uit Leipzig. Na Werner Tübke, Wolfgang Mattheuer en Neo Rauch is het podium nu voor een jonger viertal: Martin Kobe (1973), Mirjam Völker (1977), Robert Seidel (1983) en Titus Schade (1984). Alle vier studeerden ze aan de beroemdeHochschule für Grafik und Buchkunst. Martin Kobe was leerling van meesterschilder Arno Rink, de andere drie volgden hun master opleiding bij meesterschilder Neo Rauch. Crux is t/m 23 augustus 2020 te zien in Museum De Fundatie in Hanzestad Zwolle.
NOOT (WL)
Hoera!! Museum De Fundatie opent op 1 juni 2020 om 12.00 uur haar deuren weer. Lopende exposities worden verlengd t/m 23 augustus 2020. Lees hier de laatste update.
De kat (1951) en de hond (1957) van Alberto Giacometti gaan de strijd aan met het beest (1956) van Lynn Chadwick.
Giacometti & Chadwick → FACING FEAR
Dit is mijn derde ontmoeting met het werk van Alberto Giacometti in de hoofdrol. De eerste kennismaking was een solo-expositie in een prachtig sfeervolle kapel in Florence in 2007. In Münster (2015-2016) werd de relatie tussen Giacometti en Picasso belicht. En nu zijn beelden en tekeningen van hem in Museum de Fundatie Zwolle te zien. Hier worden de sculpturen van Alberto Giacometti voor het eerst nadrukkelijk samengebracht met die van collega beeldhouwer Lynn Chadwick. Beide artiesten reageerden, ieder op hun manier, op de angst van de mensen tijdens de jaren van de Koude Oorlog.
Zaalimpressie werk Lynn Chadwick m. De Leeuw II (1990).
In Facing Fear ontdek je hoe beide kunstenaars, vorm geven aan de fundamentele angst die het dagelijks leven in Europa in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw in haar greep heeft. Europa is in die dagen in de ban van een dreigende (wereldwijde) nucleaire ontwrichting. Hiermee samen hangt het idee van de eindtijd van de menselijke beschaving.
Ralph Keuning (r) in gesprek met Neo Rauch (l) in Museum de Fundatie
Mijn kennismaking met Neo Rauch
deel 2
afb Gewitterfront (2016)
In het eerste deel van het Retrospectief Dromos van Neo Rauch, heb je kennis gemaakt met de kunstenaar en zijn tijdsreis. In het tweede deel ligt het accent op mijn persoonlijke ervaringen met de tentoonstelling. Sinds kort heeft de Fundatie zelf ook een echt Rauch in haar collectie: Gewitterfront.
Ik wens je alvast veel voorpret en voor straks een inspirerende bezoek aan Museum de Fundatie in Zwolle
Kennismaking met Neo Rauch in Museum de Fundatie in Zwolle
Dromos: de wereld van Neo Rauch
deel 1
Museum de Fundatie neemt je mee op tijdreis door de wereld van Neo Rauch. Deze Duitse schilder is in 1960 dichtbij Leipzig geboren. Zijn eerste werk dateert uit 1993 en in 2000 had hij zijn eerste solo expositie Randgebiet in Leipzig. 25 jaar en vele tentoonstellingen later, is Nederland rijp voor de wereld van Rauch. Op één vleugel na heeft Ralph Keuning met zijn team de Fundatie leeg gemaakt voor 65 werken van Neo Rauch. Een terugblik met groot werk in bijzondere kleuren met verrassende composities, soms bewoond door historische dan weer door fantasie figuren.
Sneak preview video
‘Neo Rauch vult zijn schilderijen met zijn droombeelden, visioenen, begeleiders en reisgenoten. Zijn werken verbinden hun dynamiek met ons levensgevoel’.
Het leuke van een museumbezoek vind ik dat je een reis maakt naar een (vaak) onbekende bestemming. In de tentoonstelling Retrospectief van Wolfgang Mattheuer maak je een reis terug in de tijd. De tijd dat de DDR nog bestond en kunst daar op een geheel eigen manier werd onderwezen éngemaakt. Eerder dit jaar gaf Museum de Fundatie een kijkje in de artistieke DDR-wereld van Werner Tübke. Maar liefst 85.000 mensen (her)beleefden zo een bijzonder stuk cultuur-geschiedenis. Museum de Fundatie presenteert nu de eerste overzichtstentoonstelling van Wolfgang Mattheuer, buiten Duitsland. Krijg je al zin in een DDR-reisje in de komende kerstvakantie?
Op reünie bij de Nieuwe Wilden in het Groninger Museum
Reünie Nieuwe Wilden in Groningen
Na de kleurrijke WILDEN in Zwolle, ben ik nu op weg naar een reünie van De Nieuwe Wilden in Groningen. In de aankondiging staat dat de bezoeker zich moet voorbereiden op humoristische, rauwe, provocerende, agressieve en absurde kunst. Dat is wel iets anders dan ‘de eenvoud van het landleven’ en ‘het ritme van de zee’ in Zwolle. Wat is de verbinding tussen Groningen en die excentrieke jonge Duitse kunstenaars uit de jaren 80 van de vorige eeuw? De Nieuwe Wilden die met ruwe penseelstreken en nog ruwere humor het doek bewerkten. Waarom gaat juist Groningen nu ‘wild’?
Kijk hier voor de sneak preview
De Nieuwe Wilden
De aanzet voor de expositie ‘de Nieuwe Wilden’ in Groningen werd gegeven bij de opening van ‘De 80-gers, figuratieve kunst in de BRD’ (Bondsrepubliek Duitsland) in 2015 in Museum Städel (Frankfurt). Het Groninger Museum heeft in de periode onder directeur Frank Haks (1978-1995) werk van jonge excentrieke Duitse kunstenaars naar Noord-Nederland gehaald. Haks (1938-2006) probeerde steeds zo dicht mogelijk op de actualiteit te zitten. In 1981 organiseert het Groninger Museum de eerste grote museale expositie van ‘Der neue Wilden’ in ons land. Direct na deze tentoonstelling koopt Haks verschillende werken van deze kunstenaars aan voor ‘zijn’ museum. In 2016 herdenken we dat Haks tien jaar geleden is overleden.
Mede om dit te herdenken organiseert het Groninger Museum een reünie voor de wilden van toen. Hier staat de schilderkunst uit het begin van de jaren 80 in (het toenmalige West) Duitsland centraal. Werk gemaakt met ruwe penseel streken en kunstenaars die met nog ruwere humor de wereld om hen heen observeerden. Het was hun opzet om met hun werk te provoceren. Verschillende Duitse steden kenden in die jaren een eigen kunstbewegingen. Hier in Groninger worden de Nieuwe Wilden per stad gegroepeerd: Hamburg, het Rijnland (Düsseldorf & Keulen) én Berlijn dat op dat moment nog door de Muur werd verdeeld.
Zonder titel – Jiri Dokoupil, De Nieuwe Wilden in Groninger Museum
Sex, drugs en Rock ‘n’ roll
Bij aankomst in het Groninger Museum trekt het affiche van Jiři George Dokoupil (Krnov 1954) direct de aandacht. Een groot groen hoofd, een kale kop met paarse horentjes, grote rode oren, rode mond en bloed dat uit de neusgaten stroomt. Links- en rechts van het hoofd en op de kop grijze, stokbroodachtige vormen met daarop dampend de woorden Sex, Drugs en Rock ‘n’ Roll. Het lijkt wel of deze drie grijze vormen én de begeleidende woorden het hoofd willen vermorzelen. Ik ben nog niet binnen, maar de toon is al gezet. In de tentoonstelling zie ik dit werk terug in de zaal van de ‘Rijnland-groep’. Hier hangen nog drie producties van Jiři George Dokoupil en ik zie dat het campagnebeeld van deze tentoonstelling als ‘Zonder titel’ (1984) wordt gepresenteerd. Je mag er als bezoeker dus zelf mee aan de slag.
Zaal impressie – midden Brückenhaus (1979) Helmut Middendorf
Naast ‘zonder titel’ hangt een zelfportret van Dokoupil. Zelfportret in roze met een bloedneus, een tranend oog en een straal bloed dat uit de mond stroomt. Dokpupil is in 1954 in Tsjecho-Slowakije geboren, in 1968 is hij met zijn ouders naar Duitsland verhuisd. Zijn vader is uitvinder en junior verveelt zich nogal snel op een opleiding. Hij volgt o.a. lessen in Keulen en later in New York. Daar maakt kennis met de conceptkunst. Hij realiseert zich dan dat hele andere media tot mogelijkheden behoren om kunst te maken. Hij is blijkbaar lekker los gegaan. Ik kan hem niet echt goed volgen. Ieder zijn leven en ieder zijn wereldbeeld denk ik dan maar.
Christa Naher twee maal zonder titel in de Vrouwenzaal
Zijn er ook Wilde Vrouwen …?
Op mijn zoektocht naar vrouwelijk kunstenaars ontdek ik een aparte themazaal. Ik zie vooral grote werken van, voor mij (nog), onbekende Duitse kunstenaressen: Bettina Semmer (1955) en Ina Barfuss (1949) warren beiden aangesloten bij de groep Hamburg. Er hangt ook werk van Elvira Bach (1951) en Christa Näher (1947) die zich aansloten bij de ‘Berliner scene’. Ik zie twee koeien met borsten van Semmer, twee figuren op een bank van Elivra Bach. Links een vrouwelijk personage die een mes lijkt vast te houden en rechts een zwarte figuur die zich van de vrouw weg draait.
Bettina Semmer – koe – Nieuwe Wilden Hamburg
Blikvangers in deze ruimte zijn twee grote werken van Christa Näher. Ze zijn groot en donker, de kleuren zwart en donker rood overheersen in beide werken. Näher creëert fantasiebeelden. Bastaardwezens samengesteld uit delen mens én dier, als symbool van het driftleven. Echt licht wordt het voor mij niet in deze ruimte, of het moet de dame met sigaret zijn: ‘Sophisticated Lady I (1982) ook van Elvira Bach. Ondanks de roze wanden, ervaar ik hier op het eerste gezicht meer hardheid dan vrouwelijkheid. Ik voel een soort agressie die ik moeilijk kan plaatsen. Juist de beelden in deze zaal prikkelen me om tot verder onderzoek over deze kunstenaars, hun werkwijze en levenshouding. Daarover later meer in een apart blog.
Mijn ervaringen:
Na mijn bezoek ben ik behoorlijk verward. Het begint al direct bij de entree waar Luciano Castelli je ontvangt met een groot dubbelportret van hemzelf en Salomé. De laatste zegt: “de mens wil een beeld van de mens maken”. Resultaten van zijn zoektocht vind je in een van de Berlijn zalen (Moritz Platz). Hard en ruw, naakte mensen opgehangen aan vleeshaken, als varkens in een slachterij. Salomé woont in Berlijn (Kreuzberg) en heeft zijn atelier aan de Oranienplatz, op de plek waar vroeger Galiere am Moritzplatz was gevestigd. Ik ervaar het als heel heftig wat hij laat zien.
In de zaal ‘Gruppe Normal’ voel ik me de meeste aansluiting. Hier hangt meer herkenbare kunst zoals kleurrijke werken van de Tsjech Milan Kunc en Jan Knap.
Van de vrouwen die hier hangen, weet ik relatief weinig. Dit is voor mij een mooie aanleiding om hier eens verder in te duiken. Welke rol speelden de vrouwelijke kunstenaars bijvoorbeeld tijdens de periode van de Nieuwe Wilden?
Het koolzaadveld van Bernd Zimmer, Vluchtende herten van Gerhard Naschberger en Hoogtepunt van de 20ste eeuw van Walter Dahn zijn mijn drie favorieten.
Ik ben reuze benieuwd wat jij van de Nieuwe Wilden vindt. Laat het me weten en stuur je reactie eventueel met foto in voor dit blog.
De Nieuwe Wilden zijn tot 23 oktober 2016 te zien in het Groninger Museum.
Extra in Groningen – Nieuwe Wilden in Minerva (tot 17 juni 216). Academie Minerva, bekend als het oude pand van het Groninger Museum. De Academie is op werkdagen geopend en gratis toegankelijk.
foto rechts: Normal Gruppe Milan Kunc - What a coincidence 1985 -coll Groninger Museum
Naakt met parasol (detail) Jan Wiegers -coll de Fundatie
Museum de Fundatie toont tot 18 september 2016 de WILDEN (Brücke & Der Blaue Reiter)
Entreeprijs Museum die Fundatie € 9 p.p. gratis voor houders van Museum- of Rembrandtkaart
Twee catalogi & een magazine
Van beide exposities is een aparte, zeer lezenswaardige en kleurrijke catalogus gemaakt.
Per stuk kosten ze € 27.50. Wie beide catalogi gelijktijdig aanschaft betaalt € 49,50.
Het Groninger Museum biedt wederom een eigen uitgave aan in de serie Groninger Museum Magazine dat voor € 2 in die museumwinkel wordt verkocht.
Koolzaadveld – Bernd Zimmer 1979 – coll. Groninger Museum
