Zaterdag 22 februari is het 70 jaar geleden dat om 13.30 Amerikaanse bommenwerpers een dodelijke lading bommen over het historische centrum van de stad uitbraakten. Het hart van de stad vloog in brandt. Ruim 800 mensen verloren hun leven, duizenden inwoners werden dakloos. Het historische centrum van de keizerstad, dat door de eeuwen heen zorgvuldig was gebouwd, lag in één klap in puin. Zaterdag 22 februari 2014 vindt naast de jaarlijkse herdenking bij de schommel een extra herinneringsmoment plaats. Rob en Bregje Jaspers presenteren in samenwerking met het Nijmeegse Gilde en unieke stadswandeling, geheel in het kader van 22.02.1944.
Vier luisterplekken
In het centrum van Nijmegen liggen op vier plaatsen veldkeien waarbij je het verhaal van die plek via je telefoon of Mp3-speler kunt beluisteren. Ik heb ter voorbereiding op ‘mijn’ herinneringsroute via de site van Liberation Route de verhalen gedownload op een Mp3-speler. Op deze manier kan ik in alle rust naar de verhalen luisteren en soms her-luisteren omdat de informatie heel indringend is.
Ik begin mijn verkenning in het spoor van onze bevrijders in het Kronenburgerpark. Dat park kennen we van het gelijknamige lied van Frank Bloeijen. Ik sta aan de noordkant van het park, bij het Joris Ivensplein. Daar ligt de luisterplek 14 die is gewijd aan verzetsheld Jan van Hoof. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zette hij zijn leven op het spel om hand en spandiensten te verrichten voor de geallieerden. Hier op dit plein werd hij dodelijk getroffen door een Duitse kogel. Via de oudste winkelstraat van ons land, de Lange Hezelstraat loop ik naar de St. Stevenskerk. Op het plein aan de westzijde die ik de Engel van Jacques Maris. Een sereen monument ter nagedachtenis aan alle burgerslachtoffers van WO2 in Nijmegen. Ik loop om de kerk heen en bij het oudste café van de stad, ‘In den Blaauwe Hand’ ga ik links richting de rivier.
Duitse kikvorsmannen
Aan de oever van de Waal, iets rechts van de Nijmeegse Boot ligt veldkei 16. Met de sterk stromende Waal voor me, luister ik naar het relaas van de Duitse kikvorsmannen. Op 29 september 1944 hebben zij in de vroege ochtend de opdracht om torpedo’s te plaatsen onder de Nijmeegse bruggen. De aanval op de verkeersbrug mislukt, de bommen onder de spoorbrug richten uiteindelijk minimale schade aan. Van de 12 kikvorsmannen ontkomen er twee, de andere tien worden levend of dood door de geallieerden gepakt. Ik draai me om, heb de rivier nu in mijn rug en zie links boven me het Valkhof-park met de Nicolaaskapel. Daar aan de achterkant van de kapel ligt Luisterplek 17 , ik loop naar de trappen en zoek mijn weg naar de achthoekige kapel.
30 Canvasbootjes
Hier op hoogte bij de kapel heb ik een prachtig uitzicht over de Waal met links de uiterwaarden van de Ooijpolder en rechts de nieuwe stadsbrug, de Oversteek. Ik zet de Mp3-speler aan en luister naar het verhaal van de historische oversteek van bijna 900 geallieerde para’s in 30 gammele canvasboten. Zij roeien deels met peddels deels met geweerkolven van de zuid- naar de noordoever. Vanaf de noordzijde werden de roeiers door de Duitsers beschoten. 48 Para’s sterven tijdens deze opdracht. Zij worden sinds de opening van de nieuwe stadsbrug (23 november 2013) dagelijks herdacht met een lichtmonument op de brug.
Stilte bij de schommel
De vierde en laatste veld kei in de stad ligt in de Marikenstraat. Deze straat kent twee niveaus een soort koopgoot en een bovenverdieping. Om bij Luisterplek 15 te komen, volg ik de bovenste, rechter laag van de Marikenstraat. Na enkele winkels kom ik op een plein met een grote kastanjeboom. Onder de boom staat een reuze schommel. De schommel is hier het symbool voor bewegen tussen heden en verleden. Deze schommel beweegt niet. De stille schommel is een bevroren beeld ter nagedachtenis aan 24 kinderen en 8 zusters die hier de dood vonden tijdens het februaribombardement van 1944.
Op 22 februari 2014 is het om 13.30 uur stil bij de schommel.
Enkele honderden zullen aanwezigen zijn met hun gedachten terug gaan naar
22 februari 1944.
Het verhaal gaat …. het was lunchpauze op de kleuterschool…
De geschiedenis in je oor
Ik vind het is een mooie manier om op historische locaties naar verhalen te luisteren die op die plek plaats vonden. Mijn familie (in de Achterhoek) heeft gelukkig relatief weinig mee gemaakt tijdens de oorlog. Nu als inwoner van Nijmegen wil ik graag meer weten van de gebeurtenissen in ‘mijn’ stad. De verhalen zijn niet alleen interessant voor de eigen inwoners, ook voor bezoekers van de oudste stad van Nederland hebben deze verhalen hun waarde. Hier kun je thuis alvast een voorproefje nemen.
© foto’s Wilma Lankhorst
