Met Friese verhalen door Leeuwarden

Begin Leeuwarden Culturele Hoofdstad met een stadswandeling Friese verhalen door Leeuwarden. Een groep enthousiaste stadsvertellers van ‘a guide to Leeuwarden’ laat je de Friese hoofdstad op een bijzondere manier ontdekken. Je kunt inschrijven op verschillende verhaallijnen, van Street Art, tot Bierroute, van Leeuwarden tot Mata Hari Tour. Wij zijn het culturele kroonjaar begonnen met de Friese verhalen tour, om te ontdekken in welke provincie we zijn. Weet jij waar de Friezen fier op zijn?

Sneak preview: Culturele Hoofdstad #LF2018

Wandelen met a guid to Leeuwarden

We staan op het Oldehoofsterkerkhof, de gids wacht daar al met enkele andere wandelaars. Na een voorstelrondje vraagt gids Christina welk beeld wij bij Friesland hebben. De reacties variëren van de elf steden tot vlak land met koeien, van zeilen tot berenburg. Christina weet genoeg en begint haar verhaal over Leeuwarden als een vesting op drie terpen aan de Middelzee. Er zijn ook bewijzen dat er ten tijde van de Romeinen (1e en 2e eeuw na Christus) al mensen woonden op de locatie van de huidige Friese hoofdstad. Vandaag begint het verhaal 1000 jaar terug, het moment waarop drie terpen aan de Middelzee samen een grotere stad gaan vormen.

De Friese scheve toren

Wij staan voor een scheefgezakte toren. Het verhaal gaat terug naar een Duitse bouwheer, Johan van Aachen, die een enorme kerk voor Leeuwarden had getekend. De grootte van dit godshuis, zou de macht van Friesland laten zien. De beste man had helaas weinig ervaring met bouwen in waterrijk land. Een deel van zijn geplande bouwsel stond op een oude terp, een ander deel helaas er naast. Nadat het bouwwerk nog maar tien meter boven het maaiveld uitkwam, begon het al langzaam te verzakken. “Tegendraads’ bouwen hielp hem niet. Het resultaat is uiteindelijk de meest bekende icoon: de scheve toren uit 1529.

TIP:
in de zomermaanden kun je naar de dak van de toren, voor een prachtig uitzicht.

Wat komt de naam Leeuward en vandaan?

Weet jij waar de naam Leeuwarden vandaan komt? We staan nu voor het oudste wapen van de stad uit 1567. We zien een gouden leeuw en het lijkt nu eenvoudig om te zeggen dat Leeuwarden naar een leeuw is vernoemd. Maar dat is niet zo. Het woord ‘ward’ verwijst naar een verhoging in een landschap en ‘leeuw’ is in deze samenstelling een verbastering van luwte. Samengevoegd betekent dit dat Leeuwarden staat voor een plaats in de luwte. De leeuw in het stadswapen verwijst naar de oude legende van St. Vitus. Deze heilige heeft in Rome een gevecht geleverd tegen een leeuw en een olifant. Hiermee toonde hij de kracht van de Friezen aan. Voor het wapen werd gekozen voor de leeuw, omdat dit edele beest meer kracht zou uitstralen dan de olifant.

TIP
Bij Brownies & downieS kun je heerlijk ontspannen koffie of thee drinken, lunchen of op donderdagavond mee eten met wat de pot (van de chef) schaft. De enthousiaste jonge lui in de bediening zijn allemaal kanjers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij doen hier o.a. werkervaring op.

Het zijn allemaal Friezen

Via de Friese boekhandel aFûk, lopen we via twee afbeeldingen van Saskia van Uylenburgh (1612-1642) naar de muurschildering van Marie Louise. Tot twee maal toe was deze power vrouw regentes over Friesland. Ze was erg geliefd bij de inwoners, dat wordt op deze muurschildering vertaald met snoepjes die ze uitdeelde aan de kinderen. Liefkozend noemde de Friezen haar Tante Meu ‘ (tante Marijke). En als je de muurschildering goed bekijkt, ontdek je hier dat tante Meu de (oer)moeder is van alle hedendaagse Europese vorsten.

Graaien in de snoeppot in de grutterswinkel

Via allerlei steegjes staan we opeens voor het Boomsma-museum, het museum van de Friese variant op de berenburg. De aap komt uit de mouw, want berenburg blijkt een Amsterdamse uitvinding en geen Friese. We stappen door en komen even later uit bij de Grutterswinkel. De bel klingelt en de geur van anijs, drop en zuurstokken bedwelmt mijn neusgaten. We stappen even terug in grootmoeders tijd. Naast snoepgoed en suikerbrood kun je hier ook koffie drinken met een Fries dûmpke. Met enkele stukken anijssuiker in mijn jaszak verlaat ik de winkel. Laat nu die slapeloze nachten maar komen, ik ben er klaar voor.

Street-Art & Graffiti

Christina neemt ons verder mee de stad in. Ze stopt bij een muurschildering van de meest bekende Friezin ter wereld: Mata Hari. Sinds haar dood in 1917 is er heel over haar leven gezegd, gelogen én geschreven. Het Fries Museum heeft er nu een tentoonstelling voor ingericht. Auteur Jan Brokken, schreef er een boek over: Mata Hari, de ware en de legende.

Wankleed van Claudy Jongstra

Als we even later het Fries Museum inlopen, zien we een prachtig wandkleed van Claudy Jongstra. Een moderne Friezin die anno 2017 o.a. furore maakt in Amerika in het MOMA (Museum of Modern Art). Hier heeft ze de kleuren van Friesland op de wand vereeuwigd: het bruin verwijst maar de groeizame, Friese aarde, het blauw naar het water in de meren, de rivieren en het Wad. De gele kleur verwijst naar de zon die over het Friese water- en landschap schijnt.

Een walvis boven ons hoofd

Die Friese hoofdstad is opeens veel groter dan we hadden verwacht.
Of….loodst Christina ons op een bijzondere, bijna betoverende manier door haar stad? Opeens lopen we in de Oude Doelenstaat met boven ons hoofd een groot skelet van een walvis. Even verder op in de Nieuwe Steeg, raak ik achterop want ik ontdek daar een muurschildering van een schilderij van Alma Tadema. En verder gaat de verkenningstocht, Christina wil nog meer Friese verhalen met ons delen.

Op het groene pluche

Na ruim twee uur eindigt onze wandeling in het Provinjsehûs, het Fries Provinciehuis. We hebben geluk, er is geen vergadering in de historische raadszaal. We volgen onze gids en even later zitten we, heel comfortabel, op het groene pluche. Hier horen we nog eens hoe sterk en stoer de Friezen zijn. Op vier afbeeldingen laten ze het (bijna) onmogelijke aan ons zien: de heroïsche strijd in de arena in Rome, Bonifatius die zich verslikt in de daadkracht van de Friezen, Grutte Pier die selecteert op zuiver Fries zijn én de trotse Spaanse koning waarvoor de Friezen geen knieval maken.

Vrije stadswandeling

Als je naar Leeuwarden gaat, kan ik je een stadswandeling met het team van ‘a guide to Leeuwarden’ van harte aanbevelen. Zij werken via het principe van de ‘free tour’ dat wil zeggen dat je na afloopt zelf bepaalt wat de wandeling en de inzet van de gids je waard is. Ik vind dit een eerlijk en lovenswaardige principe. Veel plezier in Leeuwarden.

2018 Culturele Hoofdstad

In 2018 is het feest in Friesland. Leeuwarden mag zich 365 dagen lang de Culturele hoofdstad van Europe noemen. In de laatste jaren is hard gewerkt aan een uitgebreid en gevarieerd programma. Naast Leeuwarden doen tal van Friese steden mee aan dit culturele feest. Op de speciale feestsite kun je het hele programma bekijken.

#LF2018

Via Social Media kun je via #LF2018 zien wat er allemaal al geschreven, gezegd en gefotografeerd is over dit bijzondere evenement. Je kunt je eigen bijdragen ook posten op verschillende Social Media kanalen zoals Twitter, Facebook en Instagram.
Wil je nog meer tips?  Bezoek dan hier website van de VVV van Leeuwarden.

Op mijn museum- en reisblog zal ik in 2018 verschillende verrassende manieren van kunst in Friesland met je delen. Ik zie je graag.

TIP:
Het creatieve team van Eetcafé Spinoza serveert door het jaar heen speciale, thema diners.
Van Mata Hari tot Maffia. Leuk voor een verrassend avondje ujit.

© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst

Eerder verschenen in deze serie

Mata Hari, de ware en de legende
Street Art in Leeuwarden