Op het vers opgespoten strand staan palmen, parasols, zitjes en loungebanken. Het wil dit jaar in ons land maar niet echt zomeren. Gorssel in de Achterhoek vormt daarop een spetterende uitzondering. In Museum MORE ervaar je het echte zomergevoel in twee frisse tentoonstelling Licked by the waves, nieuwe baders in de kunst en Aan ’t Water met 50 watergezichten en 50 watergedichten. Ook zo’n zin in de zomer? Stel je navigatie dan in op Museum MORE in Gorssel.
Naakt als excuus voor historische context
Bij een ontspannen vakantiemoment horen voor mijn drie dingen: een fles water, een zonnebril en een goed boek. Dat goede boek is in dit geval de tentoonstellingscatalogus Licked by the waves. Baders zijn al eeuwen een thema in de schilderkunst. De Amerikaanse kunsthistoricus Simon Kelly beschrijft in zijn bijdrage (Radicale Lichamen) enkele voorbeelden dat het schilderen van naakt eeuwenlang een historische context moest hebben. Bijbelse vertellingen als excuus om naakten te schilderen. Denk aan de geboorte van Venus, de Bijbelse Batseba of de badende jachtgodin Diana. Het afbeelden van vrouwelijk naakt was vele honderd jaren ‘legitiem’ als de vrouw werd afgebeeld in een historiestuk. Aan het einde van 19de eeuw komt hierin verandering. Kunstenaars laten het academische ideaal beeld van de perfecte vrouw los en voelen zich vrij(er) om hun eigen beeldtaal op het canvas te delen.
‘It wrenches such ardors from me I did not know I possess’d them.
It sails me, I dab with bare feet, they are lick’d by the indolent waves’.
Uit gedicht Song of Myself (1855)
van Walt Whitman (1819-1892, Amerikaanse dichter)
Eigentijdse badgasten
Aan het begin van de 20ste eeuw maken de Europese avant-garde schilders zoals Pablo Picasso (1881-1973), Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938), Paul Cézanne (1839-1906), Henri Matisse (1869-1954) en Suzanne Valadon (1865-1935) kennis met een nieuwe beeldtaal uit Oceanië en Afrika. Kelly noemt deze uiting de ‘primitieve’ bader. Ook nieuw is dat naast de vrouw nu ook de man badend wordt afgebeeld. Ook de zwarte bader verschijnt op het canvas. Tot slot beschrijft Kelly de ‘groteske bader’, hierbij ligt de focus op onnatuurlijke vervorming en fragmentatie van het lichaam. Dit laatste gebeurt tijdens de periode van het surrealisme (1920-1930) (p. 8 Licked by the waves).
it is swimming she likes …
De historische kennis van Simon Kelly en Maite van Dijk is voor de expositie in Museum MORE verder verrijkt met de hedendaagse kennis, het uitgebreide netwerk én de kijk van beeldend kunstenaar Tanja Ritterbex (Heerlen, 1985). Ritterbex heeft een geheel eigen manier van werken Om zich een concept (in dit geval een tentoonstelling samenstellen WL) eigen te maken, schrijft ze gedichten. In de catalogus staat haar gedicht ‘It’s swimming she likes,….’ Ook op de gekleurde museumwanden tref je golvende dichtregels van haar aan. Voor de eigentijdse badgasten zijn de museumzalen omgetoverd tot een water- en zwemparadijs.
‘Licked by the Waves toont hoe kunstenaars van nu
de mens laat spelen in watergolven, rimpel- loos laat drijven
of loom laat hangen aan een zwembadrand.’
Maite van Dijk, artistiek directeur Museum MORE
Licked by the waves p. 5
Eigentijdse baders op historische schouders
In Museum MORE maak je kennis met bijna 70 actuele en hedendaagse baders waarvan de makers een eigentijds vervolg geven aan een lange kunsthistorische traditie. Voor Ritterbex is dit de eerste expositie die ze als gastcurator heeft samengesteld. “Het voelde als een kind in een snoepwinkel, toen ik me ging verdiepen in dit thema in de kunst”, aldus een enthousiaste Ritterbex bij de voorbeschouwing van de tentoonstelling. Tanja Ritterbex woont en werkt momenteel in Berlijn. Ze heeft een uitgebreid internationaal netwerk waardoor ze het museumteam kennis liet maken met nieuwe namen.
Baders uit eigen collectie
Van de bijna 80 werken komt een beperkt aantal uit de eigen MORE-collectie. Ik herken ‘man in het bad’ (1988) van Co Westerik, de baadsters (1930) van Carl Willink, de ‘schuimbader’ (1970) van Pat Andrea en de baadsters (1941) van Ferdinand Erfmann. Van Ritterbex hand hangt hier het kleurrijke ‘familie bij het zwembad’ (1922). Naast bestaand werk hebben verschillende kunstenaars speciaal voor deze tentoonstelling nieuwe werk gemaakt zoals ‘Familie bij nacht’ (2024) van Pierre Knop (Nancy 1982), Zwanen (2024) van Pim Blokker (Woerden, 1984) http://www.pimblokker.nl/index.html en ‘Groeve op Green Island’ (2024) van Danielle Orchard (Michigan City, 1985).
Muurschilderingen & verrassende materialen
Twee van de nieuwe werken zijn muurschilderingen. Samen met Mary Aly maakte Tanja Ritterbex de muurschildering ‘Badende vrouwen’ op locatie in Museum MORE. Ook de Franse grafisch ontwerper Jean Jullien (Cholet, 1983) schilderde een strandscène met duinen ‘La dune à midi’ op de maagdelijke witte museumwand. Verschillende kunstenaars hebben naast verf ook andere materialen gebruikt in hun werk. Van Aplerh-doku Borlabi (Ghana, 1987) hangt hier ‘Good Things Take Time’ (2023). Als je goed naar dit werk van Borlabi kijkt, ontdek je dat de huid van de man in de terrasstoel is gemaakt voor de harige schil van een kokosnoot. De Australische kunstenaar Mickey Mason (1993) verrijkte de acrylverf voor zijn ‘Krakatoo surfer (2024) met zand en glitters.
Mijn ervaring met ‘gelikt door de golven’
Je ervaart in Gorssel echt de zomer, de strandstoelen op zaal, de blauw-wit gestreepte wanden en de golvende dichtregels geven je direct een zomers gevoel;
Ik houd van thematentoonstellingen. Eén onderwerp uitdiepen in de lange geschiedenis van de kunst zorgt altijd verrassende inzichten en bijzondere combinaties, dialogen;
Fijn om te zien dat nu ook street-art een onderdeel is van de tentoonstelling. Waarom zou een afbeeldingen op canvas beter zijn dat een gespoten werk op de muur?;
De combinatie van Licked by the waves en de tweede tentoonstelling Aan ’t water versterkt het zomerse gevoel in Gorssel;
Ik heb relatief veel nieuwe kunstenaars leren kennen;
Het mag dan toeval zijn, maar leuk vind ik het wel dat je hier meer werk van vrouwelijke dan van mannelijke kunstenaars ziet.
Ik wens je een fijne, zonnige zomer.
Licked by the waves kun je tot en met 6 oktober 2024 in Museum MORE in Gorssel. Kijk hier voor de details. Museumkaart geldig.
Nu ook te zien: Aan ’t water
Op de begane grond van het museum, in de Tuinzaal, kun je tot begin september ook de tentoonstelling Aan ’t water verkennen. Op basis van de bundel 100 watergezichten en 100 watergedichten van uitgeverij Thoth, heeft het team van Museum MORE werken geselecteerd voor een eigen expositie. Deze selectie is aangevuld met werk uit de eigen museumcollectie. In totaal kun je 50 werken verkennen en terwijl jij dat doet, fluistert schrijver Tommy Wieringa enkele watergedichten in je oor. Lees hier mijn ervaringen met Aan ’t water.
Aan ‘t Water kun je tot en met 8 september 2024 in Museum MORE in Gorssel. Kijk hier voor de details. Museumkaart geldig.
40 jaar tussen kunst en kitsch
Museum MORE kasteel Ruurlo
Tot slot attendeer ik je graag op de tentoonstelling 40 jaar Tussen Kunst & Kitsch. Dit populaire AVRO TROS tv-programma. Een selectie van 80 objecten die in de afgelopen 40 jaar op tv waren, kun je nu zien in Ruurlo. De museumzalen hebben voor deze gelegenheid andere namen gekregen zoals de baskamer, de eetkamer, de jachtkamer en de kinderkamer. 40 jaar tussen kunst & kitsch is tot en met 3 november 2024 te zien in Museum MORE Kasteel Ruurlo. Kijk hier voor de details. Museumkaart gelding.
Werk van de volgende kunstenaars is te zien in Licked by the waves
Grgur Akrap, Marie Aly, Pat Andrea, Patrick Angus, Sara Anstis, Farah Atassi, David Azegbe-otaru, Polina Barskaya, Alexander Basil, Tilo Baumgärtel, Eva Beresin, Pim Blokker, Amoako Boafo, Camille Bombois, Aplerh-Doku Borlabi, Katherine Bradford, Christian Brandl, Marlene Dumas, Hadassah Emmerich, Ferdinand Erfmann, Bobbi Essers, Tom Fabritius, Rainer Fetting, Danny Fox, Marliz Frencken, Falk Gernegross, Evgen Čopi Gorišek, Kate Gottgens, Vivian Greven, Jenna Gribbon, Janes Haid-Schmallenberg, Duncan Hannah, Matthew Hansel, Erich Heckel, Isabelle Heske, Abul Hisham, Chantal Joffe, Jean Jullien, Simone Kennedy Doig, Pierre Knop, Ralf Kokke, Friedrich Kunath, Aubrey Levinthal, Brandon Lipchik, Jacques Lipchitz, Janis Löhrer, Aristide Maillol, Keetje Mans, Mickey Mason, Neo Matloga, Daniel Correa Mejía, Ciarán Murphy, Danielle Orchard, Kottie Paloma, Leo Park, Lydia Pettit, Laurent Proux, Eva Räder, Tanja Ritterbex, Niki de Saint Phalle, Charlotte Schleiffert, Claire Tabouret, Norbert Tadeusz, Guim Tió, Jan De Vliegher, Caroline Walker, Matthias Weischer, Tom Wesselmann, Co Westerik, Carel Willink, Guy Yanai.
© foto’s en tekst Wilma Lankhorst.
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en toestemming van Museum MORE, Tanja Ritterbex, alle genoemde kunstenaars en bruikleengevers.