Realistisch schilder Henk Helmantel viert dit jaar de 35ste verjaardag van zijn museum in het Groningse Westeremden. Wij zochten hem op en werden warm onthaald. Tegen alle verwachtingen in is bijna niets wat het lijkt in Museum Helmantel in De Weem. De Meesterschilder zelf is 100% authentiek! Ga je mee op bezoek bij Henk Helmantel Thuis?
“Ik probeerde zo weinig mogelijk in opdracht bewerken,
daar hield ik niet zo van”.
Sneak preview: korte video impressie van mijn ervaringen bij Henk Helmantel Thuis!
Op bezoek bij Henk Helmantel
Henk Helmantel (1945) is geboren en getogen in Westeremden. Hij voelt zich sterk verbonden met zijn geboortegrond. Van 1961 tot 1965 volgt Henk de opleiding tot kunstschilder aan de Academie Minerva in Groningen. Hij overweegt nooit om als student op kamers te gaan. Hij fietst vier jaar lang, dagelijks op en neer naar de stad. “In de extreem koude winter van 1963 kon ik soms niet fietsen, het was gewoon té koud. Ik rende dan met de fiets in mijn hand naar huis. Op deze manier probeerde ik enigszins warm te blijven”, aldus Helmantel. In april 1967 vestigt Helmantel zich als zelfstandig kunstschilder. Het grote avontuur kan beginnen. Dan wordt hij uit zijn atelier gezet en kan hij voor 5 gulden in de week, de oude, leegstaande pastorie huren. In 1971 trouwt Henk met Barbara Bos en samen knapten ze de pastorie op. Het verbouwde huis, met atelier en mooie tuin, leek een perfecte basis voor het verwezenlijken van hun idealen. Tot dat….
“Een jong huis met een oude ziel”
Andries Bierling in Museum Helmantel, schoonheid en traditie (2019)
Wat is een Weem?
Henk was tijdens zijn studie al geattendeerd op de oude middeleeuwse Weem (= Gronings voor pastorie). Een winkelier uit Westeremden liet hem een oude foto van De Weem zien. De middenstander beklaagde zich erover dat het oorspronkelijk gebouw in 1912/1913 was gesloopt en vervangen door een nieuwe pastorie in Jugendstil stijl (1914). Bij de verbouwing kon Helmantel onder de vloer de oude kloostermoppen zien zitten. Maar het tastbare bewijs ontbrak over de plek waar de oude pastorie feitelijk had gestaan. En zoals dat gaat, kwam hij er per toeval achter toen hij in de tuin aan het spitten was.
13de eeuw woonhuis herrezen
Het museum is ondergebracht in het schuurgedeelte van De Weem. De Weem is de naam van de oude pastorie van de ernaast gelegen romano-gotische Andreaskerk (1259) in Westeremden. Het hoge voorhuis van de pastorie dateert uit de 13de eeuw, de middeleeuwen dus. Dit deel was oorspronkelijk net zo oud als de Andreaskerk. Het tussenhuis en de boerenschuur zijn later gebouwd. Het hele gebouw was in de 18de eeuw klaar. Wat we nu zien, is compleet opnieuw opgebouwd door team Helmantel. Je waant je in de middeleeuwen, maar je bent gewoon bij Helmantel thuis.
Naast monumentale werken schildert Helmantel ook
kleine schilderijen met een intiem karakter.
Museum Helmantel
De herbouw gebeurde tussen 1974 en 1981 in twee fasen. Na jaren intensief onderzoek en hard werken was het in 1985 zo ver. Henk en Babs Helmantel konden de deur van hun particuliere museum openen voor het grote publiek. Ondanks dat deze kunsttempel in Noordoost-Groningen ligt, mag dit museum jaarlijks duizenden belangstellenden van over de hele wereld welkom heten. Zowel nationaal als internationaal is meesterschilder Helmantel al jaren een bekende in talrijke musea. Zijn laatste internationale tentoonstelling was vorige jaar in Taiwan. Dit jaar organiseert het echtpaar thuis het 35ste verjaardagsfeest van hun museum. Je bent van harte welkom, bij de entree is een kop koffie of thee inbegrepen.
Henk Helmantel Thuis
De jubileumtentoonstelling toont exclusief werk van Henk Helmantel door hemzelf geselecteerd. Toen ik hem vroeg of er straks geen witte muren achterblijven als hij in het Drents Museum gaat exposeren was zijn reactie: (lachend) “Nee, wees maar niet bang er is werk genoeg om uit te kiezen. Deze tentoonstelling blijft gewoon in tact naast de grote expositie in Assen”. In Westeremden loop je door het geschilderde leven van Helmantel. We struinen door zes vertrekken en ontdekken o.a. zijn vroegste werk De Weem in Westeremden uit 1972 en drie meest recente werken uit 2019: Muur met ladder in de poort van Kasteel Ammersoyen; Stilleven met kweeperen en 2 flessen en Eenheid in drievoud.
Breekbare eierschaal
We staan voor portretten van dode vogels, een opgerolde egel en stillevens van frisse, sappige asperges. De eieren die Helmantel schildert zijn zo teer dat de schaal bijna lijkt te breken als je dichterbij komt.
Helmantel wordt nationaal én internationaal geroemd om
zijn meesterlijk geschilderde stillevens en kerkinterieurs.
Kapellen en kloostergangen
Een veel voorkomende thema in het oeuvre van Helmantel zijn kerkinterieurs. Soms zijn het kleine schilderijen van details, en soms zijn de doeken zo groot dat je de illusie bekruipt de kerk zelf te betreden. De sfeer van de grote zaal van het museum versterkt dit gevoel. Hier hangen o.a. De Pieterskerk in Utrecht (1993) en de Kapittelzaal en de oostelijke kloostergang van de Abdij van Le Thoronet (Zuid-Frankrijk, 2002, resp. 2001). We zien De Zuidbeuk van de Nicolaaskerk in Monnickendam (1988), de crypte van de St. Joriskerk in Praag (1996) en de Absis van de kerk in het Friese Bozum (2003). De Friese kerk herken ik van een kaart die wij kregen van een dankbare loper die tijdens de 100ste wandelvierdaagse te gast was in onze B&B in Nijmegen.
Kunstcollectie à la Rembrandt
Naast de vele schilderijen van Helmantel ontdekken we in De Weem ook talrijke middeleeuwse sculpturen, meubels, glas en gebruiksvoorwerpen. Het echtpaar Helmantel heeft in de loop van de jaren ook werk van andere schilders en ook beeldhouwers gekocht. Het meeste staat in het hoge huis. Vóór de coronarestricties organiseerde de vrouw des huizes jaarlijks verschillende rondleidingen door deze indrukwekkende collectie. Wij mogen de ruimtes in het hogehuis zien en we worden echt stil van wat we daar allemaal zie. Naast talrijke voorwerpen die ik van de schilderijen van Helmantel herken, staan we opeens oog in oog met etsen van Rembrandt.
Henk Helmantel Thuis is nog t/m 31 oktober 2020 te beleven in Museum Helmantel / De Weem in Westeremden. Het museum is geopend van 1 juni t/m 31 oktober 2020 op donderdag-, vrijdag- en zaterdagmiddag van 13:00 tot 17:00.
Vanwege de coronamaatregelen zijn er in 2020 helaas geen rondleidingen en worden er geen groepen toegelaten. Vooraf kaarten reserveren: info@helmantel.nl of 0596-551415.
DIT NAJAAR TE ZIEN…
Henk Helmantel in het Drents Museum
Liefhebbers van het werk van Henk Helmantel kunnen vanaf 3 oktober 2020 hun hart extra ophalen in het Drents Museum in Assen. Tot en met 7 maart 2021 staat in de tentoonstelling Henk Helmantel – Meesterschilder, het kunstenaarschap en het ambacht van de Groninger centraal. In de grote tentoonstellingszaal van het Drents Museum kun je straks zo’n 80 schilderijen van Helmantel te zien. Een bijzonder onderdeel van deze tentoonstelling zijn de voorwerpen die op de stillevens zijn afgebeeld en uit de persoonlijke verzameling van de kunstenaar komen.
Ook te zien in Noordoost-Groningen
Museum Møhlmann in Appingedam
Kunstschilder Rob Møhlmann is de bijna buurman van Henk en Babs Helmantel. Via de N996 rijd je na 15 kilometer Appingedam in. Ter voorbereiding op de herdenking van 100 Jan Mankes hield Museum Møhlmann al twee jaar enkele verrassingen ‘onder de pet’. In de tentoonstelling In het Spoor van Jan Mankes loop je naast samensteller Rob Møhlmann in het voetspoor van de schilder. Exclusief in deze expositie zijn vier onbekende werken van Mankes. Møhlmann kwam drie kleine aquarellen en mogelijk de allerlaatste tekening van Jan Mankes op het spoor. Deze tekening is een mooie portretschets van zijn zoontje Beint.
De herdenkingstentoonstelling bevat daarnaast nog drie voorwerpen die van Jan Mankes waren. Deze voorwerpen zijn ook te zien op zijn schilderijen en/of tekeningen. Het zijn een koro (wierookvat), een schelp én het koperen kannetje (dat hij drie keer schilderde).
Sneak preview: video impressie van mijn bezoek aan Museum Møhlmann.
Naast de tentoonstelling is er ook een boek verschenen onder dezelfde titel. Ook dit werk is van de hand van Rob Møhlmann. Lees hier mijn recensie van In het spoor van Jan Mankes.
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst
@ gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum Helmantel, Henk Helmantel, Museum Møhlmann, Rob Møhlmann en alle bruikleengevers.
Eerder dit jaar volgde ik het spoor van Jan Mankes in het Gelderse Eerbeek.
Lees hier mijn boekrecensie over de uitgave Kijk Jan Mankes!
In Museum More kun je t/m 25 oktober 2020 de tentoonstelling Jan Mankes, de werkelijkheid niet zien.
