Deel 2 van het drieluik De Berlijnse Muur

Het ‘Mauermuseum’ is in de volksmond beter bekend als ‘Checkpoint Charlie’. In het drieluik over 25 jaar Berlijnse Muur mag een bezoek aan deze historische plek niet ontbreken. Veel mensen kennen het nog van hun schoolreisje naar Berlijn in de jaren zeventig en tachtig in de vorige eeuw.  Anderen passeerden deze grensovergang met de eigen auto. Strenge controles voor bus, auto en inzittenden. Spiegels onder de auto om eventuele vluchtelingen te kunnen traceren. Altijd weer een moment waarop je even je adem inhield en beslist  geen grapjes maakte met de ’Grenzbeamte’.

Anno 2014 is de ervaring op deze plek totaal anders. De grensovergang van weleer ademt nu sfeer van een kermisattractie, Je kunt tegen betaling op de foto met’ Rus’ of ‘Amerikaan’. Aan jou de keuze.

Haus am Checkpoint Charlie
De 43,1 km lange Muur tussen Oost- en West-Berlijn bestond op de meeste locaties uit twee muren met daar tussenin een openstuk niemandsland of de rivier de Spree. Dit om te voorkomen dat de mensen van oost naar west zouden vluchten. De talrijke vluchtpogingen staan centraal in ‘Haus am Checkpoint Charlie’.

In 1985 was ik  voor het eerst op deze plek. Het museum was toen veel kleiner en lag in mijn herinnering direct aan de Muur. Eén van de dingen die me sterk is bijgebleven is het smalle raam in de buitenmuur. Via dit raam keken we om beurten even naar het oosten.

Alleen al het naar buiten kijken, het gluren over de Muur veroorzaakte een zekere spanning.  Voor deze opening zit nu een plank.

Het huidige ‘Mauermuseum’ is vele malen groter dan de oorspronkelijke expositie ( twee-en-halve kamer) die in oktober 1962 werd  geopend. Zo is hoek op de eerste verdieping met de Friedrichstraße nu grotendeel van glas. Hierdoor heb je een weids uitzicht over de Zimmerstraße en de Friedrichstraße. Niks gluren naar het oosten, nu een brede blik naar alle kanten. Niks niemandsland, nu volop attracties zoals ‘Black Box Kalte Krieg’, het Asisi panorama ‘die Mauer’ en even verderop een grote luchtballon van ‘der Welt’.

Pratende tas
Ik zie ook enkele oude bekenden zoals de twee koffers op een rek waarin een Fransman zijn bruid uit het oosten smokkelde, de auto waarin een vluchteling een veilige plek vond in een benzinetank en de boodschappentas die opeens begon te spreken omdat er een klein jongetje in zat.
Tussen 13 augustus 1961 en 8 november  1989 zijn meer dan 5000 vluchtpogingen gelukt. De creativiteit die alleen al het idee aan vrijheid bij mensen naar bovenhaalde is indrukwekkend. Sommige vluchtpogingen zijn werkelijk geniaal zoals een mini onderzeeër en de luchtballon van papier waarin twee families naar het Westen zweefden. Deze laatstgenoemde poging is verfilmd in “Mit dem Wind nach Westen” en wordt dagelijks om 17.30 uur in het museum vertoond.

Van Ghandi tot Walesa
Nieuw voor mij zijn de uitbereidingen over de wereldreligies, de expositie ‘Von Gandhi bis Walesa’ en de strijd in bijvoorbeeld Afghanistan. Mijn verwachting is dat wanneer de huidige spanningen aan de Krim uit de hand lopen, dit historische moment straks ook een plekje krijgt in dit museum.

Het ‘Mauermuseum’ staat stijf van de informatiepanelen. Elk stukje muur is voorzien van foto’s of teksten. Af en toe begint het me te duizelen, de informatiestroom houdt maar niet op.
Dagelijks worden er verschillende films gedraaid  ’s Morgens om 09.30 komt ‘Das Wunder von Berlin’ op het witte doek en de museumdag eindigt steevast met de vertoning van ‘Mein Kampf’ om 19.30 uur. Alle filmvertoningen zijn bij de entreeprijs inbegrepen.

Mauermuseum Haus am Checkpopint Charlie
Friedrichstrasse 43-45 – D 10969 Berlijn – Kreuzberg
365 dagen per jaar geopend van 09.00 tot 22.00 uur
U-Bahn lijn 6 halte Koch Straße; U-Bahn lijn 2 halte Stadt Mitte; buslijn  M29s

Tip… Asisi panorama

Om nog een beetje van de spanning te ervaren rondom de Muur van weleer, kan ik een bezoek aan het Asisi panorama ‘Die Mauer’ van harte aanbevelen. Speciaal  voor dit panorama is een ronde hoge cilinder gebouwd, op enkele meters vanaf Checkpoint Charlie op de hoek Friedrichstraße/ Zimmerstraße.
De beelden , gesprekken en teksten in dit panorama nemen je mee terug naar het Berlijn van de jaren tachtig van de vorige eeuw.  De bedenker en maker van dit panorama, Yadegar Asisi, woonde zelf in de tachtiger jaren in de wijk Kreuzberg. Zijn eigen ervaringen en beelden zijn meegenomen in het totaal beeld. Je bent getuige van een herfstdag uit het leven van de Kreuzbergers. Aan de ene kant zie je de grijze muren van huizen aan de Sebastianstraße met daarop de felle kleuren van reclamebeelden uit die tijd. Aan de andere kant van de Muur, richting ‘Berlin Mitte’,  zie je de grijze muren van de huizen in het Oosten voorzien van DDR-teksten in rood en wit.
Rechts ben je onderdeel van de anarchie in Kreuzberg, links zie je de Muur en de versperringen. In het midden is de trap waarop mensen vanuit het westen nieuwsgierig naar het oosten kijken. Zij worden op hun beurt weer bekeken door de wachters in de uitkijktoren in Oost.

De hele opzet met de beelden, de belichting en de gesproken teksten gaven mij het gevoel van een déjà vu. Ik ervaar weer even wat ik voelde toen ik in 1985 zelf op zo’n uitkijkpost stond.

Asisi Panaroma ‘Die Mauer’
nog te zien tot eind 2014

Reissuggesties 

• Overweeg bij  je reisopties naar Berlijn ook eens de trein. Je rijdt in vijf uur van station Deventer naar Berlijn Haubtbahnhof (Hbf). Heerlijk ontspannen en geen gedoe met eventueel  extra (lees over) bagage.
• Voor het vervoer in Berlijn is de ‘Berlin Welcome card’ een ideale reisgenoot. 2,3 of 5 dagen gratis openbaar vervoer en kortingen op ruim 200 attracties. 2 Dagen v.a. € 18,50 online te bestellen o.a. bij de Visit Berlin

Filmtip

• Wil je meer weten over het leven in het voormalige Oost-Berlijn huur dan de film ‘Goodbey Lenin’ Het scenario is geschreven door Bernd Lichtenberg en de film is geregisseerd door Wolfgang Becker.