In deel 1 van de Anne Frank trilogie maak je kennis met de families van Otto Frank en Edith Holländer. Het educatiecentrum in Frankfurt vertelt het verhaal van de jonge Anne ‘een Meisje uit Duitsland’. Deel twee van de trilogie speelt zich af in Amsterdam waar we het familieleven volgen. In dit deel staat de onderduikperiode centraal. Het slot is voor Berlijn waar we het het Anne Frank Zentrum bezoeken. Hier ontdekken we waarom juist haar oorlogsdagboek zo beroemd is geworden.
Anne Frank educatiecentrum in Frankfurt
Anne Frank, een meisje uit Frankfurt
Amsterdam is wereldberoemd vanwege het Anne Frank Huis aan de Prinsengracht. Maar er zijn meer steden met een Anne Frank centrum. Zo woonde haar familie generaties lang in het Duitse Frankfurt am Main en wilden de inwoners van Berlijn Anne ook in hun stad te herdenken. Otto Frank start in 1963 in Bazel het Anne Frank Fonds. Ook buiten Europa zijn er verschillende Anne Frank centra zoals in New York. In dit drieluik bezoek ik eerst Frankfurt, ga na jaren nog eens terug naar Amsterdam en sluit af in Berlijn. Wat weet jij van Anne Frank?
Allemaal aan boord – lees waarom je emigrant Bremerhaven verliet
Trilogie Deutsches Auswandererhaus deel 2 de reis van Johanna en Walter
In het eerste deel van de trilogie over het Deutsches Auswandererhaus, heb ik je voorgesteld aan Johanna Dettmar en haar familie. Tijdens haar studie medicijnen leert ze Walter Ostermann kennen. Omdat er na hun studie geen werk voor hen is in Duitsland besluit het jonge stel om te gaan emigreren. Zij kiezen voor een nieuwe toekomst in Brazilië, het land waar Johanna als kind met haar ouders en twee zussen heeft gewoond.
Bij ons bezoek aan het Deutsches Auswandererhaus, zeg maar het Nationale Duitse emigratiecentrum, hebben we zoveel verhalen gelezen en gehoord dat één bericht het bezoek te kort doet. Daarom heb ik ervoor gekozen drie korte artikelen te schrijven zodat je online mee kunt op reis en zelf kennis kunt maken met enkele hoofdpersonen in dit bijzondere centrum. Vandaag deel een waarin ik Johanna Dettmar aan je voorstel.
Afscheid nemen bestaat niet
Heb jij wel eens overwogen om huis en haard te verlaten en ergens anders opnieuw te beginnen? Ik heb een aantal studiegenoten die deze stap hebben gemaakt en die nu in Mexico, Zuid-Afrika of Nieuw-Zeeland wonen. Hen opzoeken en hun verhalen en ervaringen horen vind ik verrijkend, zelf emigreren, is nooit in me opgekomen. Ik sta op de drempel van het ‘Deutsches Auswandererhaus’ in Bremerhaven om me te verdiepen in de wereld van duizenden emigranten. Wie waren zij? Wat dreef hen? Waar gingen ze naar toe? Op deze en nog meer vragen krijg je antwoord in het Duitse emigratiehuis. Wat wil jij weten over emigreren?
Berlijn is de derde bestemming op mijn verkenningsreis in het spoor van Käthe Kollwitz. Waar woonden en werkten Käthe & Karl Kollwitz in Berlijn? Onder welke omstandigheden leefden zij hier? Hoe was de sfeer toentertijd in de stad? En tot slot wat is er nu nog terug te vinden van hun verblijf in deze stad? Hoe meer ik over Käthe lees en schreef, des te meer nieuwe vragen komen in me op. Een deel van de antwoorden ga ik vinden in het Käthe Kollwitz Museum aan de Fasenstrasse 24 in Berlijn. Ben je er klaar voor?
Ik sta voor de eindbestemming van mijn Käthe Kollwitz verkenningsreis: het Käthe Kollwitz Museum. Het was een enerverende reis. Met veel plezier en enthousiasme heb ik het laatste jaar een stuk gelopen in het spoor van Käthe Kollwitz. Ze liet indrukwekkende werken na, zowel op het platte vlak als drie dimensionaal. Deze verkenningsreis leidde me naar bijzondere plaatsen en ik werd voorgesteld aan speciale mensen zoals de directrice van het Käthe Kollwitz Museum in Keulen en kreeg contact met Lotta Blokker. Ik stond bij haar Piëta in de ‘Neue Wache’ in een lange rij en eindigde in de stralende zon aan het graf van Käthe & Karl in Berlijn.
Käthe en Karl Kollwitz in hun favoriete rol als grootouders (12935)
Op 22 april 2015 hebben we in Keulen de 70ste sterfdag van kunstenares Käthe Kollwitz herdacht. Tijdens deze herdenking in het Käthe Kollwitz Museum is de nieuwste biografie ‘Kollwitz’ gepresenteerd. Deze publicatie was aanleiding voor de speciale tentoonstelling “Mijn leven was vol passie”. Ik vond dit een inspirerende vorm voor een boekpresentatie. Veel bewonderaars van Kollwitz herkennen haar werk door kracht & eenvoud ontstaan door talrijke combinaties van zwart, grijs en wit tinten. Met het vooroordeel dat Käthe Kollwitz een zwaar en moeilijk leven zou hebben geleefd, wordt in deze tentoonstelling afgerekend. Twee journalisten, Sonya en Yury Winterberg, laten ons een andere Käthe kennen, een kleurrijke Käthe.
Door andere wegen te bewandelen, hebben zij onverwacht, leuke ontdekkingen gedaan. Verrassingen waar ook het wel ingevoerde team van het Museum van op keek. Wil je weten welke primeurs de journalisten ontdekten, kom dan vóór 28 juni 2015 naar Keulen dan zie en lees je er alles over.
Het is nog vroeg als mijn wekker in Keulen afgaat. Ik schuif de gordijnen open en zie de belofte van een mooie dag. De zon heeft er zin in. Na het ontbijt loop ik door de nog stille straten in het centrum. Het hart in de meeste Duitse steden begint pas rond de klok van tien uur goed te kloppen. Een straat wordt schoon gespoten, de man met de slang fluit een deuntje. Ik ben op bezoek naar de restanten van de St. Alban kerk. Een hulpvaardige winkelier wijst me de weg. En dan sta ik voor het hek en zie ‘het Treurende Ouderpaar’ op de binnenplaats. Hier begint mijn zoektocht naar Käthe Kollwitz in Keulen en daarvoor heb ik een afspraak gemaakt met Hannelore Fischer, de directrice van het Käthe Kollwitz Museum in de DOM-stad.
Dagboeken staan bol van geheimen. Soms worden ze na de dood van de auteur publiek geheim. Dit overkwam de Franse schilder, criticus, illustrator en dichter Emile Bernard. Nadat hij in 1886 door Fernand Cormon uit diens Parijse atelier was gezet, ging hij naar Bretagne. Hij schrijft, schetst en tekent over zijn reiservaringen. Daarnaast verstuurt hij brieven aan familie en vrienden. Later verzamelt hij veel losse vellen en plakt ze in een oud kasboek. Dat boek vult hij verder aan en zo ontstaat een omvangrijk schetsboek met ruim 850 tekeningen en schetsen. Op een van deze tekening komen we een bekende Nederlander tegen: Vincent van Gogh. Op 30 maart a.s., op Vincent’s geboortedag, wordt deze bladzijde omgeslagen op de tentoonstelling ‘Emile Bernard, am Puls der Moderne’ in de Kunsthalle Bremen. Vanaf die dag kan het publiek kennis nemen van Vincent van Gogh in de uitvoering van Emile Bernard.
’t Zal me worst zijn! Dit is uitspraak die je hoort als iemand het niets interesseert wat je doet of zegt. In het Currywurst Museum in Berlijn is worst een serieuze zaak. Hier maak je kennis met Herta Heuwer de ontdekker, beter gezegd het creatieve, culinaire brein achter de ontwikkeling van deze in Duitsland zo populaire ontbijt-, lunch- diner- en snackworst. Onze oosterburen snacken ruim 800 miljoen curryworsten per jaar, 70 miljoen daarvan worden in Berlijn geconsumeerd! De curry worst is hier een echt kulticoon en wordt gevierd als een worst met kult karakter. In 2005 kreeg Berlijn fan, conservator en initiatiefnemer Martin Löwer het idee om een Duits curry worst museum op te zetten. Het duurde tot 2009 vóór hij de museumdeur open kon zetten. Nu begroet hij per jaar duizenden fans, die hier hun kennis van de curry worst komen bijspijkeren. Dit is het eerste en enige curryworstmuseum ter wereld. Dat zal je misschien worst zijn, maar dan mis je toch een paar leuke momenten in Berlijn. Het museum heeft een aantal internationale prijzen gewonnen zoals in 2009 het ‘zilveren penseel’ in het kader van de One Show Design Award in New York en een zilveren medaille voor de categorie ‘Communicatie en duurzaam ontwerp”. Heb ik je belangstelling nu te pakken? Nog niet? Dan speel ik mijn laatste troef: aan het einde van de belevingstour krijg je een beker met een heerlijk stukje curry worst met een saus naar keuze. Dat sla je toch niet af?
Dit weekend viert Berlijn met de rest van de wereld dat de Muur op 9 november 1989 is gevallen. Licht en vrede zijn de grote themas. Door de stad loopt dit weekend een lichtgrens van 12 kilometer. Van de Bornholmer Straße bij het Mauerpark in het noorden tot de Oberbaumbrücke bij East Side Gallery in het zuiden.
De 8000 Lichtballonnen die vrijdag 7 november om 17.15 uur aan gingen, hebben allemaal een adoptiefouder. Deze peettante of –peetoom geeft zijn ballon met vredeswens zondagavond 9 november 2014 om 19.15 uur de vrijheid. Lees verder Berlijn viert de Lichtgrenze→
Er zijn veel manieren om een stad te leren kennen. Je kunt een reisgids kopen, of een avond Googlen, blogs lezen, de site van de VVV bekijken of met vrienden praten. Wij doen het anders: we hebben een airbnb geboekt en vragen onze verhuurder om tips en raad. Daarnaast gaan we een dag op stap met een inwoner van de stad die ons de leukste adresjes in haar buurt laten zien en proeven. We gaan de wijk Nordend in Frankfurt verkennen met Mika en Eileen.
Gratis boeken lenen in min bieb
‘See you at Musterschule’
Via een app lezen we waar we Mika & Eileen treffen. Vanuit onze airbnb aan de Sandweg fietsen we via de Kantstrasse, kruisen de Berger Strasse en even verderop de Friendberger Anlage. Via de Scheffelstrasse komen we op Eckerheimer Landstrasse en U-bahn Musterschule. Onze ‘gidsen’ voor vandaag staan al op ons te wachten. Ze schieten spontaan in de lach als ze de twee Hollanders op fietsen aan zien komen. “ik had het kunnen weten”, zegt Eileen.
Ideaal om te fietsen Frankfurt leent zich prima voor een verkenning per fiets. Op bijna alle wegen, inclusief op eenrichtingswegen voor auto, mag je met je fietsen van beide rijrichtingen gebruik maken. We merken als snel dat de gemiddelde automobilist in Frankfurt gewend is aan fietsers op de weg. Voor ons Nijmegenaren is Frankfurt een relatief grote stad. Met de fiets kunnen we toch vrij snel van de ene kant van de stad naar de andere kant. En als je gebruik maakt van de route door de ‘Anlagen’ rondom de ‘Altstadt’ fiets je bijna constant in het groen.
Heeft u ook worteltjestaart?
We hebben Eileen gevraagd wat haar favoriete koffietentje en zo zitten we even later bij de ‘Kaffeemacherei’. De sfeer in het kleine establishment doet me denken aan de ongedwongen sfeer in de koffiehuizen die ik me herinner van mijn rondreizen door Nieuw-Zeeland. Barirsto Martin verstaat zijn vak en schenkt een heerlijke cappuccino met voor iedereen een verschillende ‘arte latte’ creatie. We hebben licht ontbeten zodat er ruimte is voor de eerste taarttest. Als het even kan kiezen we voor zo’n test uit kaastaart of worteltjestaart. Martin heeft beide soorten versgebakken in de vitrine staan. We gaan vandaag voor de wortel-walnoten-taart. Zo lekker hebben we hem nog nooit gehad. Probeer het zelf als je durft.
Ontbijten of lunchen bij het StrandcaféIjsjes in allerlei ondenkbare smaken
In de rij voor limoen-balsilicumijs
Gesterkt gaan we op pad en even later lopen we langs het Strandcafé aan de Koselstrasse 46. In dit establishment heeft Joschka Fischer eind jaren zestig van de vorige eeuw de eerste groene partij (Die Grünen) van Duitsland opgericht. Het terras zit vol ontbijtende gasten.
Wij vervolgen onze tour en worden door Eileen geattendeerd op haar favoriete ijslokaal ‘Eis Christina’. De Italiaanse familie van Corrado Spadotto zit hier al sinds 1974 en op warme dagen staan er rijen van tientallen meters voor de counter, aldus Eileen. Spadotto voert naast vele klassiekers zoals de smaken citroen, walnoot en stracciatella, verassende combinaties als chocolade met chilli, limoen met basilicum en pannachotta.
Onze host had het al gezegd, ‘Frankfurt is de groenste stad van Duitsland’. Ook Eileen is enthousiast over de vele groene opties in de stad. Een van haar geheimtips is het ‘Adolph von Holzhauser Park’. Het is en relatief klein park met aan de ene kant een klein waterslot (wordt nu gerestaureerd) en aan de andere kant een parkterras met ligstoelen en ze o.a. Bionade serveren terwijl jij heerlijk lang uit gaat in een fijn ligstoel. We zien joggende en wandelende mensen, gasten die yoga- oefeningen doen in het groen en er is een speeltuin waar volop gebruik van wordt gemaakt. We lopen door, via de Hamman- en Wolfgang Strasse komen we op de Oeder Weg. Winkelliefhebbers kunnen hier hun hart ophalen.
Shop until you drop
Op de Oeder Weg vind je exclusieve hoeden bij Susanne Bänfer Hutcouture (nr. 25), inspirerende mode bij Lika Schmodsien (nr. 44), de nieuwste lingerie bij Petit Boudoir, positie- en kinderkleding bij Mama & Co (nr. 31). Met een beetje mazzel vind je je lievelingsschoenen bij Nordenglück (nr. 75) en zie je een leuk cadeau of souvenir bij ‘Kleiner Salon’ op nummer 87. Dan zie ik opeens een soort een mini-bibliotheek de ‘Ofener Buchenschrank’. Een stoere ijzeren kast met glazendeur vol boeken. Iedereen kan hier gratis een boek lenen en een overtollig boek retour aanbieden.
Good times for good people
Bij bakkerij ‘Zeit für Brot’ (nr. 15) worden we door de heerlijke bakgeuren naar binnengelokt. Er is geen ontkomen aan, we gaan ons te buiten aan een heerlijk ‘Snecken’ een stuk kaneel-appel-koek in de vorm van een slakkenhuis. Eileen kiest voor de variant kaneel-chocolade. Daarna nemen we afscheid van onze gidsen en fietsen wij de Oeder Weg uit om nog een glaasje te drinken bij ‘Good times for good people’ op het plein bij U-bahn station Eschenheimer Tor. Van hier uit fietsen we via de ‘Anlagen’ terug naar de Sandweg.
