Touch: voel de kunst in Amsterdam

Victory Art debuteert met TOUCH

Als je doof én blind bent, kun je dan kunst maken? De deelnemers van het Slowaakse instituut Maják beantwoorden deze vraag met een volmondig JA. Het resultaat van hun harde werken is tot 5 december te zien op de Zuidas in Amsterdam. In TOUCH laten de kunstenaars zien dat een persoonlijk handicap overwonnen kan worden. Uit die strijd kan prachtige kunst ontstaan. Ik nodig je van harte uit om deze unieke expositie van Outsider Art te bezoeken. Misschien ontdek je nog een unieke eindejaarscadeau.
TOUCH (it) en voel het zelf!

Waarvoor staat Maják?

Vuurtoren (light house) ©Martin Kovalik – Maják.

Om beter te begrijpen wat je gaat zien, hier eerst een korte introductie van de organisatie Maják. Maják is een Slowaakse non-profit instelling waar mensen die doof én blind zijn kunnen wonen en werken. De begeleiders van Maják organiseren al 15 jaar kunstworkshops voor hun bewoners. In dit programma worden de bewoners zowel geholpen in het omgaan met hun handicap als met het stimuleren van hun creativiteit. Door deze integrale aanpak ontstaan kunstwerken van een bijzondere kwaliteit, kunst die je als kijker raakt in je hart.

Het zintuig voelen

Victory Art Maják_Kristyina-Fasungova-aan-het-werk-foto-Majak
Kristina Fasungova laat zich leiden door haar innerlijke stem foto Maják.

Hoe komt het leven tot je als je niet kunt zien én niet kunt horen? Deze vraag zoemt door mijn hoofd als ik op weg ben naar de opening van TOUCH. De titel van de expositie is ook het antwoord: voelen. Materie kun je voelen, maar hoe zit dat met kleur? Als je vanaf je geboorte blind bent, wat betekent het begrip kleur dan voor je? Hoe meer ik er over nadenk, des te meer vragen komen er in me op.

Ervaringen in de Berlinische Galerie

Berlijn_Berlinische-Galerie-voelmodel-Hannah-Hoch-Rome-1925-foto-Wilma-Lankhorst
Voelmodel van schilderij Roma van Hanna Höch in de Berlinische Galerie

Tijdens mijn recente bezoek aan de Berlinische Galerie zag ik een manier waarop blinden en slechtzienden werden geholpen om kunst te beleven. Op basis van driedimensionale borden met daarop de afbeelding, gecombineerd met teksten in braille werd uitgelegd wat er op het doek voor hen te zien was. Bij TOUCH zie ik vooral vlak canvas met kleur. Hoe weet de schilder wat hij heeft gemaakt? Hoe weet hij dat zijn innerlijke plan, zoals hij/zij het bedoelt op het doek staat?

Outsider Art

De kunstwerken die je ziet bij TOUCH worden in de categorie Outsider Art geplaatst. Dit begrip verwijst naar kunst, gemaakt buiten de richtlijnen van de academische kunstopleidingen. Vaak wordt hieraan toegevoegd dat de makers een psychisch of lichamelijk handicap hebben. Richard Bennaars van Galerie & Atelier Herenplaats in Rotterdam laat die laatste toevoeging bewust weg. Hij noemt het kunst gemaakt door mensen die leven aan de rafelranden van onze samenleving. Ik voel veel voor deze omschrijving. Hieruit spreekt m.i. meer respect voor de makers. Als je kunst koopt, moet je dat doen omdat je het werk mooi vindt. Niet als excuus om de (gehandicapte) makers een plezier te doen. Outsider Art artiesten zijn allemaal kunstenaars met een bijzonder verhaal.

Juraj Baláz werkt met zijn begeleider aan een nieuw werk foto Maják.

De makers

De makers van Outsider Art zijn mensen die zichzelf alles hebben aangeleerd, een autodidact zonder de bagage van een kunstopleiding. Makers van deze kunstvorm worden ook wel naïeve kunstenaars genoemd. Maar ik vraag me af hoe naïviteit rijmt met de bezieldheid van de kunstenaar die leeft aan de rafelrand van onze maatschappij? Ik vind dat het woord ‘naïef’ de artiesten hier te kort doet. Naïef staat synoniem voor argeloos, onnozel, onervaren, lichtgelovig onhandig. Niets van dit alles ervaar hier ik in Amsterdam.

“In de kunst komt men aan het einde van het leven op het punt
waar men in het begin had moeten zijn.”

uitspraak Josef Capek

Op de tast gemaakt

Touch_Dotted-World-I-©Juraj-Baláz-foto-Wilma_Lankhorst
Dotted World I © Juraj Baláz

Ook nu blijkt weer, de vraag stellen, is de vraag beantwoorden. Alle kunstwerken die je ziet in TOUCH zijn volledig op de tast gemaakt. De samenstellers van de tentoonstelling roepen dan dat kunst er voor iedereen is en dat in potentie iedereen kunstenaar kan worden c.q. kan zijn. Hierbij moet ik denken aan het boek dat ik nu lees: De Keuze van Edith Eva Eger. Zij stelt daarin dat wat er ook gebeurt in ons leven we altijd een keuze hebben.

Kunst is het uitdrukken van emoties

Touch_Night-Sky-©Kristina-Fasungova-en-Juraj-Balaz-foto-Wilma-Lankhorst
Night Sky co-porductie van Kristina Fasungova en Juraj Baláz.

In Amsterdam ontdek je dat de artiesten van Maják niet worden gehinderd door het streven naar kunstwerken die ‘er goed uit moeten zien’. Neen, hun focus ligt op het uitdrukking geven aan hun innerlijke stem, emoties, geluk, pijn en alles wat daartussen in ligt. Je ervaart hier zelf hoeveel kunst kan bijdragen aan het welzijn van mensen. Zowel het welzijn van de makers als dat van de toeschouwers. Kunst is meer dan alleen maar versiering, of chic gezegd l’art pour l’art, kunst om de kunst. Hier ervaar je hoe introspectie en diepere gevoelens de makers transformeren tot scheppers. Om kunst te maken is meer nodig dan alleen technische vaardigheden. Je zou kunnen zeggen dat het hier om de puurste vorm van kunst gaat en om de waardering voor de makers.

Mijn ervaringen met TOUCH

Ik zie schilderijen met veel meer kleuren dan ik had verwacht. De vrolijkheid spettert van het canvas. Ook titels als vuurwerk en sterrennacht verrassen me omdat dit geen begrippen zijn die je kunt voelen. En toch zie ik sterren en vuurwerk;

Maják is het Slowaakse woord voor vuurtoren. Maják wil een lichtpunt zijn voor de bewoners en hen bijlichten op hun pad. Martin Kovalik heeft hier een mooi kunstwerk van gemaakt. Zijn werk hangt direct aan het begin van de tentoonstelling;

De paneldiscussie tijdens de officiële opening gaf meer inzicht in de stand van zaken omtrent Outsider Art anno 2019. Zowel Viktória Pikovská (oprichter Victory Art), Ariane Mellink (AM Art Management) Arthur van de Graaf (Business Coördinator Victory Art) en Richard Bennaars (Galerie Herenplaats) deelden hun ervaringen met de gasten;

Touch-©-foto-Wilma_Lankhorst.
Touch in CIRCL Amsterdam-zuid.

CICRL is een mooie locatie voor deze tentoonstelling. Ik vind het alleen jammer dat de belichting van de kunstwerken heel amateuristisch overkomt. In de expositieruimte staan drie witte blokken. Op iedere zijde van dit blok hangt een schilderij. Alleen het werk dat naar de hal is gericht, is goed belicht. De andere drie schilderijen hebben een slagschaduw of hangen helemaal in de schaduw. En dat is heel jammer;

Gelukkig ontdek ik op de site van Victory Art een catalogus waarin de schilderijen die hier hangen prachtig gefotografeerd staan. Via deze link kun je er op elke gewenst plek van genieten.

Mooie eindejaarsactie

Victory Art wil tijdens TOUCH € 1000 ophalen voor het Maják project in Slowakije. Met de opbrengst van de actie worden o.a. schildermaterialen gekocht. Hierdoor hoeven de kunstenaars hun mooie verhalen niet meer aan gebruikt karton toe te vertrouwen, maar kunnen ze echt los gaan op een strak gespannen canvas. Schilderijen op canvas kun je goed exposeren, dat lukt vaak niet met het kwetsbare karton.

Ben je nog op zoek naar een eindejaars- of relatiegeschenk met een uniek verhaal, lees dan hier verder op site van Victory Art.

Touch-data-expo-foto-Wilma-Lankhorst

TOUCH is t/m 5 december 2019 te zien en te ervaren in CIRCL ABN Amro, Gustav Mahlerplein 1B Amsterdam Zuidas. Je kunt je entreebewijs à € 6 p.p. hier online bestellen. 

Victory Art

TOUCH is georganiseerd door Victory Art, een startup die zich inzet voor beginnende kunstenaars uit Oost- en Midden Europa. Oprichtster Viktória Pikovská en haar team stellen zich ten doel de artiesten in contact brengen met de wereldwijde kunstmarkt. Het team helpt de kunstenaars hun plaats in de wereld van de kunst te vinden, door elke rol op ons te nemen die nodig is om hen succesvol te ondersteunen.
Voor TOUCH hebben ze uit hun aanbod exclusief werk gekozen van bewoners van het Slowaakse Maják project.

 Victory-Art-team-Viktoria
Viktória Pikovská (in het geel) en haar team.


Victory Art omschrijft haar missie als: “meer mensen deelgenoot te laten worden van de voordelen van kunst, zoals minder stress, verhoogde productiviteit, zinvolle zelfexpressie. Op de website van Victory Art staan meer dan 500 kunstwerken van zo’n 40 kunstenaars.

Sneak preview Maják

Mijn Slowaaks is niet best, maar als ik andere zintuigen inschakel, kom ik een heel eind met de boodschap die het team van Maják laat zien in onderstaande korte video.

Na mijn bezoek aan TOUCH wil ik graag eindigen met een uitspraak van Viktor Frankl

 ‘De zin van het bestaan is de belangrijkste motivatie voor de mens in zijn leven.  Ieder mens heeft zijn eigen specifieke roeping of levenstaak.  Alleen jijzelf kunt én moet deze vervullen, anders wordt jouw zin van het bestaan niet bevredigd.’

Dr. Edith Eva Eger. ‘DE KEUZE’.

Wil je meer Outsider Art zien?

Dat kan in Amsterdam in het Outsider Art Museum

In Rotterdam Victory Art en in Galerie Atelier Herenplaats

Of neem contact op met kunstadviseur Ariane Mellink van AM Art Management.

Als jij nog andere locaties kent, laat het me dan weten via Facebook @wilmatakesabreak

Bij voorbaat dank