Full Moon op Voorlinden

 Full Moon is de titel van de eerste collectiepresentatie in het gloed nieuwe museum Voorlinden in Wassenaar. Artistiek directeur Susanne Swarts dook in de collectie en selecteerde ruim 40 werken. Een dwarsdoorsnede door stijlen en tijd, of zoals Swarts het formuleert: een ahistorische doorsnede en eerste kennismaking met de rijkdom van de collectie. Een oefening in kijken, een presentatie vol humor & kijkgenot. Je mag hier zelf de verbanden leggen en de vergelijkingen maken. Vanaf 11 september 2016  is het t/m 26 maart 2017 Full Moon in Wassenaar. Wie Full Moon bezoekt, treedt in de wereld van de kunstenaar’, aldus Swarts.

Kijk hier alvast vooruit in de sterren…

Volle maan

De tentoonstelling kreeg de naam ‘Full Moon’ enerzijds omdat het werk, Maannacht IV (1912) van Jan Sluijters hier het startsein geeft voor de eerste visuele ontdekkingsreis. Anderzijds omdat Swarts de volle maan ziet als een metafoor voor de Voorlinden-collectie. De maan als onderdeel van ons sterrenstelsel waarin vele hemellichamen autonoom bewegen. Eens per maand komen ze bij elkaar, in een samenstelling die wij ervaren als volle maan. Daarna zweven alle planeten en sterren weer uit elkaar. ‘Zo zie ik dat ook met onze collectie’ aldus Swarts. Het team van Voorlinden is van plan om gemiddeld drie keer per jaar een museale volle maan te componeren.

Femke de Grijs leert ons dat het ongeveer iedere 28 dagen volle maan is, en er kunnen in één jaar maximaal 13 volle manen worden gezien. Elke stonde van een volle maan heeft haar eigen energie waaraan mensen betekenissen toekennen. De eerste volle maan boven Museum Voorlinden verschijnt op 16 september 2016 boven het speciale museum dak en de Skyspace die James Turrell (1943) speciaal in dit nieuwe museum heeft gecreëerd.
De volle maan in september staat synoniemen voor de oogstmaan, ook wel maïsmaan genoemd. De maan verschijnt in deze periode bij zonsondergang zodat de mensen langer buiten kunnen werken om hun oogst binnen te halen. Na deze periode wordt de energie meer naar binnen gericht. Het thema van de september maand is: loslaten. De natuur geeft haar oogst vrij zodat wij ons op de winter kunnen voorbereiden.

Maannacht IV

In de eerste zaal hangt direct in de zichtlijn bij binnenkomst een prachtige rood-paarse maannacht van Jan Sluijters (1881-1957). Het werk is niet bijzonder groot maar de kleurstelling ervaar ik als iets magisch en grootst. Sluijters schildert hier de nachtelijke hemel groen en de verhoging waarop de bomen staan, werpt een roze schaduw in het (nog) blauwe water.

Sluijters omschreef zijn werk in ‘Sluijters aan het woord’ (1951 Stedelijk Museum) als ‘een strijd met de materie om tot uitdrukking te komen wat er in mij leeft en groeit’. De kunstenaar vond het overbodig om dieper in te gaan op zijn werk. Hij zag de kunst als zijn beste uitingsvorm. Een poging om door een verklaring iets toe te voegen aan het eindresultaat, zag hij als een slechte kopie naast je werk te plaatsen. Meer weten over Jan Sluijters en zijn werk lees dan hier verder.

Links van dit werk hangt op een grote witte wand een minuscuul klein, verticaal gestreept werk van de Belgische kunstenaar Francis Alŷs (1959). Zeven verticale kleurbanen van geel aan de linkse kant tot zwart rechts, dit werk kreeg geen titel van de kunstenaar. Bekijk hier het visuele museum van Francis Alŷs.

The Performance

Het grootste werk in deze ruimte in The Performance van Esther Tielemans (1976). In haar veertigste levensjaar kan ze al terugkijken op een indrukwekkende staat van dienst. Twee jaar nadat ze haar basis opleiding aan St. Joost in Den Bosch had afgerond (1993-1998), studeerde ze verder aan de Rijksakademie van Beeldende Kunst in Amsterdam. Hier werkte ze twee jaar aan haar portfolio en werd ze ontdekt door Galerie Akinci. Al in 2000 won ze haar eerste prijs de Buning Bongers en in 2002 overhandigde Koningin Beatrix haar de Koninklijke subsidie voor de Vrije Schilderkunst. In 2005 werd haar harde werken beloond met de Prix de Rome basisprijs. Ondanks haar deelname aan verschillende groeps- en solotentoonstellingen in diverse nationale en internationale musea is dit mijn eerste kennismaking met haar werk. In de eerste zaal van Full Moon zie ik verschillende grote kleurvlakken. Samen vormen ze een staande en liggende hoogglansvlakken voor mij een kleurrijk landschap. Sommige roze en blauwe kleurtonen sluiten mooi aan bij de Maannacht van Sluijters en de strepen van Francis Alys.

Veel nieuwe smaken in deze museale snoepwinkel

Rondlopend bedenk ik me dat Swarts wel uit een zeer ruim gesorteerde snoepwinkel kon kiezen. Zowel Swarts als Van Caldenborgh laten zich niet uit over de totale omvang van de collectie. Van Caldenborgh doet dit af met: kwaliteit is voor mij belangrijker dan kwantiteit. Op mijn vraag of Swarts kan aangeven hoeveel procent van het werk in de collectie afkomstig is van vrouwelijke kunstenaars geeft ze aan dat dit rond de 40% zal liggen. “We zullen de 50% waarschijnlijk niet halen, maar 40% zeker”. De verklaring voor dit relatief hoge aandeel ligt volgens haar in het feit dat zij zich richten op de 20^ste en21ste eeuw. Vooral in deze eeuw, krijgen steeds meer vrouwelijke kunstenaars kansen en erkenning.

Andy Warhol en Rineke Dijkstra

In een van de volgende zaal zie ik een groot werk, Camouflage (1986) van de Amerikaanse kunstenaar Andy Warhol (1928-1987). Het hangt hier in goed gezelschap van twee portretten van Hatje Cantz de Nederlandse fotografe Rineke Dijkstra (1959). Links Catz vol in het haar, rechts het haar straks over het hoofd getrokken. Wat is hier de camouflage? Naast Warhol hangt een verzameling krukken, bijeengebracht door de Amerikaanse kunstenares Kaari Upson (1972) . Ze is geboren in San Bernadino (Californië) en woont en werkt nu in Los Angeles. Upson kreeg bekendheid door haar ‘Larry project’ ze reconstrueerde het leven van een onbekende man op basis van de inhoud van verschillende dozen die ze had gevonden. Hier hangen tientallen krukken van even zoveel meisjes die deze prothesis hebben gebruikt tijdens hun ziekte en/of beenbreuk. De titel van deze compilatie is een opsomming van alle voornamen van de meisjes in kwestie. Het prachtige zonlicht valt gefilterd van boven af in deze zaal, ook links volop licht door de zaal hoge ramen. Als ik me omdraai kijk ik in de ogen van Daphne (1948) van Pyke Koch (1901-1991). Koch zag ik de laatste tijd vaker vanwege mijn bezoeken aan Museum MORE in Gorssel.

Mijn ervaringen:

• Ik vind het een echte belevenis om door dit spiksplinternieuwe museum te mogen lopen. Het is net als slapen in een bed waarin nog nooit iemand heeft geslapen. Ik ervaar het als pure luxe.
• Wim Pijbes noemde het in zijn openingswoord een daglichtmuseum. En dat is het door de zaalhoge ramen en de speciale lichtpijpen op het dak. Maar wat dat licht allemaal met je doet, voel je pas echt als je hier door de zalen en gangen loopt. Ik word er zelf licht van en mede daardoor blij.
• Het voelt als een enorme vrijheid om zelf verbanden te mogen leggen. Suzanne Swarts presenteert met Full Moon een gevarieerd aanbod aan kunstsmaken. Ik maak er mijn eigen bedenksels bij en geniet.
• In iedere zaal is een ‘Guide & Gard’ aanwezig. Geen supposten maar actieve kunstenaars die part time in het museum werken en het leuk vinden om met je in gesprek te gaan. Hierdoor ervaar ik alsof op bezoek ben bij kunstliefhebbers in plaats van dat ik door een museum loop.

Full Moon is nog t/m 26 maart  2017 te zien in Museum Voorlinden.
Volg de collectie van Museum Voorlinden op Instagram @museumvoorlinden

© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst·
© gebruik van de foto’s met dank aan Museum Voorlinden en de betreffende kunstenaars

Eerder verschenen op dit blog:

Voorlinden, de geboorte van een museum