David Hockney: liefde voor de natuur
Als je het lente-gevoel even kwijt bent, bezoek dan The Joy of Nature van David Hockey. In de tweede zaal van het Van Gogh Museum barst de lente uit haar voegen. Daar hangt een kolossaal, muur vullend werk ‘the Arrival of Spring in Woldgate, East Yorkshire’. Dit doek is 9,75 meter breed en 3,66 meter hoog. Een klaterende fontein van vrolijke kleuren. Dezelfde sensatie krijg ik bij het veld met irissen van Vincent van Gogh. Toen Hockney in 1995 voor het eerst schilderijen van Van Gogh zag, was hij direct fan van onze wereldberoemde landgenoot. T/m 26 mei 2019 kun je de vreugde van de natuur (The Joy of Nature) zelf ervaren in het Van Gogh Museum in Amsterdam.
Mijn ervaringen in beeld
“De wereld is kleurrijk en prachtig, vind ik. De natuur is geweldig.
Van Gogh aanbad natuur. Hij was niet alleen maar ongelukkig,
kijk maar naar zijn werk. Er zijn altijd dingen die je depressief kunnen maken, maar we moeten vrolijk naar de wereld kijken.”
uitspraak David Hockney in video bij de tentoonstelling
Trailer van de tentoonstelling
“Ik heb altijd heel graag naar de wereld gekeken. Dat is iets essentieels dat ik deel met Van Gogh:
we houden allebei heel erg van kijken”.
uitspraak David Hockney
l. Bomen (1887) Van Gogh r. Meer gevelde bomen Woldgate ©D.Hockney foto R.Schmidt
Dave & Vince
Speciaal voor deze tentoonstelling is een video gemaakt waarop je kennis kunt maken met David Hockney. Vol humor vertelt hij over zijn werk, de natuur en zijn terugkeer naar zijn geboortestreek Yorkshire in Engeland. Terugkijkend op het ontwikkelproces van deze tentoonstelling is Hockney zelf ook blij met de titel ‘The Joy of Nature’. “Dat is echt beter dan Dave & Vince”, grapt hij. David Hockey werd in 1937 in het Engelse graafschap Yorkshire geboren. Van 1953 tot 1957 studeert hij aan het Bradford College en daarna o.a. aan het Royal College of Art en het Chelsea College of Art en Design in Londen. Hij is een van de bekendste vertegenwoordigers van de popart.
Verhuizing naar Amerika
Halverwege de jaren zestig verruilt hij het grijze Engeland voor een nieuwe woonplek in Amerika. Van Gogh (1853-1890) wordt bij aankomst in Arles, diept geraakt door het zonlicht en de uitbundig, frisse kleur. Datzelfde gevoel ervaart Hockney in Californië. Hij ontwikkelt er een totaal nieuw kleurenpalet. In Amerika gaat David Hockey op een meer realistische manier schilderen. Zijn bekendste (en duurste) werk is het Portret van een kunstenaar (Zwembad met twee figuren) uit 1972 dat in 2018 voor 90 miljoen US dollar is verkocht. Op dit punt gaat een vergelijking met zijn grote inspirator Van Gogh dus niet meer op. Van Gogh stierf in grote armoede en de multimiljonair Hockney, schildert nog dagelijks in alle vrijheid door.
De natuur als onderwerp voor een schilderij, is in de jaren negentig een gepasseerd station in de kunst. Hockney
verbaast zich hierover en zegt: “De natuur is niet saai,
de verbeelding van de natuur is saai”.
Terug naar zijn geboortegrond
Eind jaren 90 van de vorige eeuw, besluit David Hockney om (tijdelijk) terug te gaan naar zijn geboortegrond. Hij vestigt zich in de Yorkshire Wolds in het noordoosten van Engeland. Als je in Rotterdam de veerdienst neemt naar Hull, kom je in de geboortestreek van Hockney weer aan land. Om het gevoel van de natuur weer te pakken te krijgen, begint hij aan een serie van 36 aquarellen. Deze serie Midzomer East Yorkshire (2004) kun je op de tweede verdieping van de tentoonstelling zien. Net als Van Gogh verkent Hockney de natuur met schetsboeken in zijn hand. Mooie voorbeelden hiervan zijn hier nu ook te zien. De lente is zijn favoriete tijd. “Iedereen houdt van het voorjaar. Alles komt uit en staat omhoog. Het is alsof de natuur een erectie heeft”, aldus David Hockney in de welkomstvideo.
De lente barst los
En dan is het ook echt lente in het Van Gogh Museum. Je kunt er hier niet om heen. Met The Arrival of Spring in Woldgate, East Yorkshire in 2011 (twenty eleven) barst de lente uit haar voegen. Een doek van ruim 9 meter breed, met een speciale kraan hier opgehangen, ontneemt je bijna de adem. Ik zou er zo in willen stappen, maar er loopt niemand op het rode bospad. Er is geen vogel te zien, en toch is het feest op dit doek. Een voorjaarsfeest van kleuren en bewegingen. Je voelt de lente bries en je ruikt de verse bloemen.
In dialoog met Van Gogh
In de tentoonstelling The Joy of Nature zie je een constante dialoog tussen het werk van Vincent van Gogh en David Hockney. Bij het kolossale werk van Hockney, lijken de indrukwekkende schilderijen van Vincent opeens kleine doeken. De bijna fragiele landschapsimpressies van Van Gogh hangen hier op witte ‘pilaren’ in de ruimtes. Je kunt hier zien hoe het werk van Vincent van Gogh, David Hockney heeft geïnspireerd. Op de audio tour vertelt zelf Hockney ook over deze vergelijkingen en zijn gedeelde passie met Van Gogh: het kijken naar de wereld.
Net als Van Gogh houdt Hockney van experimenteren.
‘Hetzij dus de fout van mijne teekening, ’t zij de fout van den mogelijken liefhebber zijn mogt, laat ons van weerskanten afspreken dat wij door ‘t mislukken van de proef (als ’t niet lukken mogt) ons niet direkt zullen laten afschrikken”.
uitspraak Vincent van Gogh
Zaalimpressie met iPad-kunst, serie Het aanbreken van de lente in Woldgate 2013
iPad-kunst
David Hockney is geen man van stilzitten. Hij is nu bijna 82 en schildert nog elke dag zo’n zeven uur. Nog belangrijker is dat hij steeds nieuwe dingen uitprobeert. In de Queens Gallery in Londen heb ik enkele jaren geleden enkele iPad portetten van hem gezien. In Amsterdam is een leuke video waarop je kunt zien hoe Hockney met zijn iPad en de app Brushes een nieuwe weg in slaat. De ontdekking dat hij eerst met zijn iPhone en later met zijn iPad op elke gewenst moment en elke plek (zelfs in bed) kon schilderen, gaf hem een geweldig gevoel van vrijheid. Dit zelfde vrijheidsgevoel moet Van Gogh hebben ervaren bij de uitvindingen van verf in tubes. Op deze manier kon hij vrij in de natuur werken.
Vier seizoenen in videokunst
In the Joy of Nature laat David Hockney ons de vreugde van de natuur op verschillende manieren zien en ervaren. Naast de grote doeken, de kleine schetsboeken en de iPad kunst is er een videoserie. In de periode van 2011 tot 2013 heeft Hockney samen met zijn team 36 digitale video’s gemaakt. Op deze manier hebben ze de vier seizoenen in Woldgate Woods vastgelegd. Ga in het midden van de vier doeken staan en draai langzaam met de seizoenen mee. Let bij een tweede ronde eens op het perspectief dat Hockney hier gebruikt…
Spelen met perspectief
Tegenover het eerste werk dat Hockney in Yorkshire heeft gemaakt (the road to York through Sledmere (1997) hangt een van zijn laatste doeken: In de Studio (2017). Net als de aankondiging van de lente is dit een gigantisch groot werk. Ik sta oog in oog met een zelfportret van Hockney voor een doek van meer dan 2,5 meter hoog en 7,6 meter breed. Het is net alsof ik in zijn atelier op bezoek ben. Ik zie werken aan de studiomuur hangen, die ik eerder in de tentoonstelling zag. Maar wat het meest vreemde aan dit werk is, is het perspectief. Hockney onderzoekt al jaren zeer intensief het één-punt-perspectief dat heilig was vanaf de renaissance. Maar Hockney wil een nieuwe (vorm van) ruimte creëren.
Digitale fotografie
De technieken van digitale fotografie helpen Hockney bij het creëren van nieuwe perspectieven en een ander ruimtegevoel. Hij zegt hierover: “Met behulp van digitale fotografie kan ik afbeeldingen maken met heel veel mensen erop, terwijl iedereen toch een individu is”. Door de verschillende perspectieven die Hockney in The Studio heeft gebruikt, lukt het mij niet om er een ‘goede ’foto van te maken. ‘Goede’ is dus mijn interpretatie. Test het zelf maar eens uit als je aan het einde van The Joy of Nature in The Studio van David Hockney staat. Ik wens je een mooie, zonnige lente!
r. Portret David Hockney (2018) foto Rineke Dijkstra
The Joy of Nature van David Hockney & Vincent van Gogh is nog t/m 26 mei 2019 te zien in het Van Gogh Museum in Amsterdam.
Lichtshow Arrival of Spring
Op woensdag 20, donderdag 21 en vrijdag 22 maart a.s. wordt met de lichtshow Arrival of Spring LIVE een ode gebracht aan de lente. Hockney ‘s kleurrijke schilderij ‘The Arrival of Spring’ komt dan tot leven op het Museumplein. Er is live muziek van harpist Remy van Kesteren. De lichtshow begint om 20.00 uur. De toegang tot de lichtshow is gratis, maar je hebt wel een (gratis) toegangsbewijs nodig voor op het Museumplein. Reserveer hier je gratis toegangsbewijs. Het Van Gogh Museum is op 20 en 21 maart vrij toegankelijk tussen 18 en 22 uur.
Als je te laat was voor een ticket, kijk dan hier naar de ‘after show’.
Een lentegids al catalogus
De catalogus/lentegids Hockney – Van Gogh: The Joy of Nature is een feest voor het oog. Hans den Hartog Jager heeft Hockney in Londen opgezocht voor een interview. De kunstenaar vertelt wat hem inspireert. Hij praat vrij uit over zijn passie voor de natuur en eenzelfde bevlogenheid die hij deelt met Van Gogh: het kijken naar de wereld. Het boek kost € 29,95 en is te koop in de Museumwinkel of hier online.
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Van Gogh Museum, kunstenaar David Hockney, The Hockney Foundation en alle bruikleengevers.
Extra Camille Pissarro
Nu te zien in het Prentenkabinet
Op de bovenste verdieping kun je de 42 prenten zien die het Van Gogh Museum heeft gekocht van Camille Pissarro (1830-1903). Vincent van Gogh keek op tegen zijn collega Pissarro. Van Gogh noemde hem liefkozend ‘Père Pissarro’ en hij hechte veel waarde aan de mening van de oudere meester. Pissarro en Van Gogh deelden een voorliefde voor eenvoudige onderwerpen. Beide mannen tekenden en/of schilderden taferelen uit het boerenleven en de landelijke natuur.
Met de aankoop van 91 prenten, bezit het van Gogh Museum bijna de helft van de 200 prenten die Pissarro in zijn leven heeft gemaakt. De prenten van Camille Pissarro zijn t/m 26 mei 2019 te zien.