In de stromende regen lopen we in het centrum van Assen. Als we over de drempel van het Drents Museum lopen, begint de zon voorzichtig te schijnen. Antonio López, de meester van het Spaans realisme brengt de zon naar Drenthe met zijn eerste tentoonstelling op Nederlandse bodem. López García (Tomelloso, 1936) is een grote naam in zijn vaderland. Hier kennen nog maar weinig mensen zijn naam. Maar dat gaat veranderen als het aan het team van het Drents Museum ligt.

Wie is Antonio López García?

De kunstschilder stelt zichzelf aan je voor in de filmhoek in het museum. Gekleed in een korte broek met slobber T-shirt zit hij op een kruk in zijn atelier. López komt uit een geslacht van boeren en landeigenaren. Hij is in 1936 geboren in Tomelloso, een kleine plaats tussen Madrid en de regio Andalusië. Tijdens zijn eerste drie levensjaren werd de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) uitgevochten. Daarna regeerde dictator Franco van 1939 tot 1975.

Oom Antonio

López García groeiende op in het ouderlijke huis van zijn moeder. Hier werd hij omringd door familie en plattelandslieden, bescheiden mensen met een positieve levensinstelling. De familieleden van vaderskant waren meer sombere mensen, die zwaar getroffen zijn door de oorlogsellende. Door zijn vader kwam de jonge Antonio al vroeg in aanraking met boeken. Zijn oom Antonio López Torres was een groot schilder uit de Spaanse regio La Marcha. Hij zorgde ervoor dat de artistieke vlam in zijn neefje ontwaakte en tot bloei kwam. Als Antonio dertien is, neemt zijn oom hem mee naar Madrid en regelt hij een studieplaats voor zijn neef op de ‘school voor schone kunsten en ambacht’.

‘Ik zag Madrid als een soort redding, ik was er tevreden.’
Antonio López, Madrid/Assen 2023

Moederziel alleen in Madrid

Kort nadat oom Antonio de studie voor zijn neef heeft geregeld, vertrekt hij weer. Hij laat zijn dertienjarige primo Antonio (moederziel) alleen achter in het pension met wat kleding en tekenspullen. Museumdirecteur Harry Tupan heeft López in zijn studio in Madrid opgezocht en hem gevraagd hoe hij als dertienjarige het leven alleen in Madrid heeft overleefd? López: “Ik zag Madrid als een soort redding, ik was er tevreden. In Tomelloso werd ik opgeleid om kantoorwerk te doen in fabrieken. Maar dat deed ik niet graag. Ik wilde op het platteland blijven, maar mijn vader wilde niet dat ik daar ging werken. Hij had een andere toekomst voor mij ingedachte. Op dat moment kwam het schilderen naar boven. Mijn oom overtuigde mijn vader om me naar Madrid te sturen.”

Maria Moreno

Na schooltijd zwierf Antonio door de stad. Hij bezocht regelmatig het Prado en bereidde zich voor op het toelatingsexamen van de Escuela de Bellas Artes de San Fernando. Hier leerde hij nieuwe mensen kennen, waaronder in 1954 zijn vrouw María Moreno (Madrid, 1933-2020). Ze trouwen in 1961 en krijgen twee dochters: María en Carmen. Je zult hen vaak ontmoeten in Assen. Maria ontwikkelt tijdens hun huwelijk haar eigen creatieve carrière. Net als haar man exposeert Maria met grote regelmaat haar werk in musea en galerieën. Via deze website kun je meer over haar leven en werk ontdekken. 

‘In het tekenen vind ik een manier van communiceren.
de taal van tekenen is vloeiend en natuurlijk.’

Antonio López, Madrid/Assen 2023

Wat is er in Assen te zien?

Lopend door een donkere gang, waarin wisselend een spot op een beeld schijnt, komen we in de grote lichte tentoonstellingszaal van het Drents Museum. Diagonaal door de ruimte lopen gekleurde scheidingswanden met daarop en daarvoor alle vormen van werk: sculpturen, schilderijen, tekeningen, collages en (gips) modellen. Er zijn drie grote thema’s: Figuras (figuren), Dentro (binnen) en Fuera (buiten). Op allerlei plekken in de tentoonstelling staan grote borden tegen de wand met daarop citaten van de kunstenaar. Het is alsof López je een persoonlijke rondleiding geeft door zijn artistieke leven en uitgebreide oeuvre.

De portretten van López zijn intiem en eenvoudig.

‘Mijn schilderijen zijn geen objectieve documenten,
maar persoonlijke ervaringen.’

Antonio López, Madrid/Assen 2023

Iedereen kan schilderen…

‘Schilderen, daar houd ik echt van. Maar tekenen is ook prachtig, niet iedereen kan dat. Iedereen kan schilderen, maar niet iedereen kan tekenen,’ aldus López. Over figuren zegt hij: ‘Voor mij is er niets fascinerender dan een sculptuur. Wanneer je een medemens schildert of tekent moet je altijd één perspectief kiezen. Dat vind ik vervelend, omdat ik alle perspectieven van een figuur even aantrekkelijk vind. Een sculptuur is niet een beeld, maar veel beelden tegelijk. Niet alleen kleur, maar vooral de vorm, het volume en het materiaal van dingen zijn het uitgangspunt voor mijn schilderijen. Ongetwijfeld ligt mijn beeldhouwkunst in het verlengde daarvan’, aldus López in Assen.

‘Een werk is nooit af, maar bereikt de grens
van zijn mogelijkheden.’

Antonio López, Madrid/Assen 2023

Mijn oog tast de oppervlaktes af

‘Ik voel mij volledig onafhankelijk wanneer ik thuis aan het werk ben, kijkend naar de ruimtes om mij heen. Met mijn oog tast is oppervlaktes af: wekenlang werk ik door. Ik stop pas als alles de juiste vorm heeft. Alleen een potlood kan dat voor je doen. Met een potlood kun je de rauwe vormen van de werkelijkheid het beste vangen. Ik ben dol op tekenen. De taal van tekenen is vloeiend en natuurlijk. Eenvoudig en simpel. Maar tegelijkertijd zo complex,’ vervolgt López. In de tentoonstellingen hangen twee series van binnenhuisopnames waarin López de badkamer respectievelijk de eetkamer op vier verschillende momenten in de tijd met de kijker deelt.

‘Antonio López keurt de werkelijkheid niet af
en trekt haar niet in twijfel.
Hij wil haar al helemaal niet ondermijnen.
López maakt haar simpelweg zichtbaar in haar kolkende pulserende overvloed.’

Albert Mercadé, Antonio López p. 10, Waanders Uitgevers 2023)

Thema: Binnen

Stel je wilt een stilleven of interieur schilderen, welk onderwerp kies je dan? Waarschijnlijk geen uitgedroogd boeket, halfvolle koelkast of grijze muur. Dat is juist wat López doet. De kunstenaar vertelt dat door alledaagse dingen te schilderen hij zich volledig kan concentreren en lang door kan werken. Soms wel weken aan een stuk. López laat niets aan het toeval over.  Hij bestudeert kleur, licht en materiaal heel uitgebreid en bootst het zelfs na. Nog meer focus legt hij op de bestudering van het element perspectief. Met behulp van linialen, passers en schietloden probeert hij dat onderdeel van de realiteit te begrijpen. ‘De wereld is een chaos en er is een wil in mij om daar structuur in aan te brengen’, aldus López.

De maaltijd en de brandtoren

Uit het enorme aanbod zijn er voor mij twee werken die om extra aandacht vragen. La cena (het diner, 1971-1980) en Madrid desde la torre de bomberos de Vallecas (Madrid vanaf de brandtoren in Vallecas, 1990-2006). Aan het laatst genoemde werk heeft de kunstenaar tientallen jaren gewerkt. Over zijn stadsgezichten zegt López: ‘ Ik schilder de stad in zijn algemeenheid.’ Zijn stadsgezichten laten meestal geen speciale plekken of specifieke tijdstippen zien. López laat ons straten, pleinen en buitenwijken zien. Als je goed oplet zie je dat hij zijn stadsgezicht vaak vanaf hoge locaties in de stad schildert. Dit doet hij omdat hij altijd in een soortgelijk licht wil werken. Soms komt hij jarenlang terug op dezelfde plek, zodat de zon altijd hetzelfde schijnt.

La Cena

Het andere werk dat me fascineert is het schilderij La Cena (het diner 1971-1980). Naast het canvas hangt een collage van tekeningen. Met potlood, olieverf en calqueerpapier probeert hij van alles uit op papier. Let vooral op de gezicht van de vrouw rechts aan tafel en op de collage. Ontdek zelf wat het mysterie is van het dubbele voorhoofd in dit schilderij.

Zelf aan de slag in de López-studio

Na een verrassende reis door het leven van de schilder mogen liefhebbers zelf een de slag. Achter in de tentoonstellingsruimte is een studio ingericht. Grote zwart-wit foto’s van de meester wekken de inruk alsof hij met je mee kijkt. Hier staat de halfvolle koelkast die ik  eerder in de tentoonstelling op canvas zag. In een kast staan verschillende objecten uit ons dagelijks leven die je net als López mag gaan tekenen. Naast het echte handwerk zijn er ook studieopdrachten met de laptop. In de ruimte achter de studio wordt een film vertoond en zie en hoor je de kunstenaar zelf aan het werk. Als ik me realiseer dat Antonio López net zo oud is als mijn vader, krijg ik nog meer bewondering voor zijn energie en creatie drift. Als je tijdens de vaak druilerige dagen van dit voorjaar de Spaanse zon even wilt voelen, kom dan naar Antonio López in het Drents Museum in Assen.

Bekijk Spanje door de ogen van López

Antonio López, meester van het Spaans realisme is nog tot en met 2 juni 2024 te zien het Drents Museum in Assen. Kijk hier voor alle details en het publieksprogramma.  Hier vind je ook alle informatie over de gratis familieroute. Het museumteam biedt ook speciale onderwijsprogramma’s aan onder de noemer ‘En nou is het klaar! Het Drents Museum kun je gratis bezoeken met de Museumkaart.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van het Drents Museum, Antonio López, Studio Maria Moreno en alle bruikleengevers.