Serie: 100 jaar Bauhaus

Bauhaus Archiv in Berlijn

Een goede start voor je Bauhaus speurtocht in Berlijn is een bezoek aan het Bauhaus Archiv. Na Weimar (1919–1925) en Dessau (1925-1932) kwam de kunst- en ontwerpopleiding in 1932 naar Berlijn. Na ons bezoek aan Dessau [linkl] pakken we hier onze Bauhaus-verkenning weer op. Via het (tijdelijke) Bauhaus Archiv gaat de reis straks verder naar de tentoonstelling Original Bauhaus in de Berlinische Galerie. Hier sta je oog in oog met zowel wereldberoemde objecten als totaal vergeten Bauhaus-producties. Maar nu eerst het Bauhaus Archiv.

Bauhaus Archiv

Mede door het opkomende nationaal socialisme in Berlijn, vertrekken veel Bauhaüsler in de jaren dertig naar het buitenland. Ze nemen hun ideeën, producten, leerboeken en proeven mee. Eén van de gevolgen van deze uitreis is de wereldwijde bekendheid van het Bauhaus-gedachtegoed. Een ander gevolg hiervan is dat relatief veel van de leerboeken, eindexamen-proeven en prototypes uit Duitsland zijn verdwenen. Om het Bauhaus-cultureel erfgoed voor Duitsland (en de rest van de wereld) te bewaren, heeft de Duitse kunsthistoricus Hans Maria Wingler in 1960 het basisplan voor het Bauhaus-archief gepresenteerd. Mede door hulp van én het netwerk van Walter Gropius is in 1961 in Darmstadt het eerste archief in het Ernst-Ludwig-Haus (Mathildenhöhe) geopend.

50 jaar Bauhaus in Darmstadt

Als in 1968 de eerste Bauhaus-tentoonstelling in Darmstadt wordt georganiseerd, is duidelijk hoeveel belangstelling er nog is voor de Duitse Kunst- en ontwerpschool. Talrijke bezoekers komen uit Duitsland én het buitenland naar deze jubileumexpositie. De collectie is ondertussen flink uitgebreid waardoor er plannen ontstaan voor een echt Bauhaus-museum. Walter Gropius maakt de eerste schetsen en dan toont Berlijn opeens een warme belangstelling voor dit plan.

Berlijn is gretig

Berlijn biedt zowel bouwgrond aan als financiële ondersteuning voor de bouwplannen. En zo komt het, dat het Bauhaus Archiv in 1971 naar Berlijn verhuist en haar deuren opent aan de Schlossstrasse in de wijk Charlottenburg. Vijf jaar later in 1976 wordt de eerste steen gelegd voor het nieuwe archief met museum. Drie jaar na aanvang van de bouw wordt het Bauhaus Archiv/Museum für Gestaltung (ontwerpen) officieel geopend. Zij beheren een collectie die je hier nu ook digitaal kunt bekijken.

Een popup Bauhaus archief

Er waren alle enkele jaren renovatieplannen voor het Bauhaus Archiv en uitgerekend in dit jubileumjaar is het archief gesloten. Er is een tijdelijk ontmoetingslocatie aan de Knesebeckstrasse 1-2 in het centrum van Berlijn (U-bahn Ernst Reuter Platz) . Op de begane grond vind je een tijdlijn van de Bauhaus-geschiedenis, een pop-up bibliotheek en een Bauhaus-souvenirwinkel. Op de galerij op de eerste verdieping, hebben we tijdens ons bezoek een fototentoonstelling van de Bauhaus-vrouwen gezien. Van ruim 60 Bauhausmädels zijn hier foto’s te zien, soms aangevuld met een voorbeeld van hun werk. Deze tijdelijke expositie duurde tot 15 november 2019. In dit artikel kun je nog enkele sfeerbeelden zien.

Bauhausmädels

In het Bauhaus Manifest van Walter Gropius, staat dat de Bauhaus-opleiding zowel open staat voor mannen als voor vrouwen. Dit is uniek in die dagen en veel vrouwelijke studenten pakken de kans en schrijven zich in. Net als de mannen zijn de vrouwen verplichte de ‘Vorkurs’ te volgen. In dit leerblok krijgen de studenten een inleiding in o.a. bouwkunde, architectuur en metaalbewerking. Ook fotografie is een verplicht vak. Veel vrouwen blijken bijzonder creatief met én voor de camera. Het werken in de donkere kamer van het foto-lab is ook populair onder de vrouwelijke studenten. In de fototentoonstelling Frauen am Bauhaus zijn mooie voorbeelden te zien van creatieve manieren waarop Bauhausmädels destijds (1919-1933) actief waren in de fotografie. Op de galerij herken ik o.a. Gunta Stölzl,  Lisbeth Oestreicher en Kitty van de Mijll Dekker.

Lang niet iedereen ging met een Bauhaus-diploma van school. Van de Nederlandse studenten heeft alleen Kitty Dekker van der Mijll een officieel diploma behaald.

Wil je weten welke tijdelijke tentoonstelling er is als jij naar Berlijn gaat? Lees dan hier verder. Vanaf 27 november t/m 29 februari 2020 is hier de tentoonstelling Bauhaus interactieve school te zien.

Bauhaus pop-up winkel

Een groot deel van de begane grond van het tijdelijke Bauhaus Archiv wordt in beslag genomen door een Bauhaus pop-up winkel. Van bestek, tot servies, van boeken tot kaarten. Met de feestdagen in het verschiet is de belangstelling hier groot voor alles waar een Bauhaus luchtje aan zit.

© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Bauhaus Archiv

Psst…

alleen voor liefhebbers van cheese cake

Kunst verkennen maakt ons ook hongerig. Een stukje verderop in de Knesebeckstrasse ontdekken wij een speciaal adres voor liefhebber van cheese cake. Naast een goede cappuccino serveert de Cheese cake Princess hier een van de beste cheese cakes die ik ooit heb gegeten. De Koningscake is een echte aanrader.

Wordt vervolgd

Original Bauhaus in de Berlinische Galerie

Lees ook in deze serie

100 jaar Bauhaus, dé Duitse Ontwerpschool

Laatste kans bauhaus @nederland – Rotterdam

Gunta Stölzl, Bauhaus-vrouw in Groningen

Bauhausmädels, eerbetoon aan vrouwelijke bauhaus-pioniers