Dwalen met
Monet door Tuinen van Verbeelding
Het Kunstmuseum in Den Haag opent met Monet Tuinen van verbeelding de eerste expositie onder een nieuwe naam. Riep de Monet-expositie van 1952 nog veel kritiek op, nu is verbazing en verwondering alom. Niemand heeft het nog over de streken van een blinde schilder. Nee, de waterlelies en tuindetails worden nu gelauwerd en geëerd. Na een intensieve voorbereiding van vijf jaar staan de Tuinen van Verbeelding nu in volle bloei en nodigt het Kunstmuseum Den Haag je uit voor een heerlijke wandeling.
Volg mijn voetsporen in de tuinen van Monet
1952 historische Monet expositie
Het werk van de Franse schilder Claude Monet (1840-1926) is in het buitenland veel te zien. In Nederland zijn er maar mondjesmaat exposities waarin zijn werk centraal staat. In 1952 heeft het (toen nog) Gemeentemuseum in Den Haag een solotentoonstelling aan hem gewijd. Daar waren o.a. enkele tuinscènes en waterlelies van hem te zien. Dit werk van Monet werd toen niet begrepen en laatdunkend afgedaan als decoratief. Anderen beschreven het als vage verfstreken van een blinde schilder. In 1984 kwam er een vervolg met de tentoonstelling Monet in Holland in het Van Gogh Museum. Na de naamsverandering van Gemeentemuseum Den Haag in Kunstmuseum is er nu de derde keer is scheepsrecht expositie: Monet Tuinen van Verbeelding.
Rondleiding door de tuinen met audiotour & app
En daar sta ik dan met mijn hoofd in de blauwe regen. In onze stadstuin is de wisteria al lang uitgebloeid. Monet heeft deze zwierige elegante tuinbewoner het eeuwige roem gegeven. Net als de waterlelies en de rozen die door zijn impressionistische penseelstreken nu voor altijd bloeien. Mede hierdoor kan het Kunstmuseum ons nu een heerlijke verlengde lome zomer aanbieden. Niet klimaatverandering zorgt hier voor een microklimaat, maar de waterlelies, rozen, bamboe en andere exoten van Monet toveren de Nederlandse herfst en winter om in een vier maanden verlengde zomer. Bij de tentoonstelling is een audiotour in de vorm van een app ontwikkeld. Bij verschillende doeken staat een koptelefoon afgebeeld met een nummer. Als je dit getal op de app intoetst, kun je tijdens je wandeling door de tuinen van verbeelding luisteren naar extra uitleg.
Tuinen van verbeelding
Als Monet voor zijn gezin een huis op een mooie plek in Giverny heeft gevonden, begint hij met het ontwerpen en laten aanleggen van zijn tuin. Hij geeft zijn verbeelding alle ruimte en laat twee tuinen aanleggen. Een watertuin met vijvers en bruggetjes, en een bloementuin met grote bloemperken. Zijn grote inspiratiebron is de traditionele Japanse tuin. Hij kiest bewust voor exotische planten. Zo is hij de eerste ‘tuinman in Frankrijk’ die wintervaste waterlelies in zijn tuin laat planten. Het resultaat is na enkele jaren een grote kleur- en geur-rijke oase waarbij er op de keper beschouwd weinig natuurlijks te bespeuren is. Het is een paradijs door de mens, de kunstenaar met veel oog voor detail gecomponeerd. Claude Monet heeft voor zichzelf de meest inspirerende omgeving gecreëerd die een schilder zich in die dagen kan wensen. Een tuin waarin hij zijn artistieke verbeelding ruim baan kon geven.
Ik voel de wind en zie de wisteria zweven voor mijn ogen (blauwergen 1919-1920).
Zes tuinkamers vol kleur
Als ik samen met directeur Benno Tempel in de Erezaal naar de blauwe wisteria sta te kijken, vertrouwt hij me toe, dat hij al heel blij geweest zou zijn met vijftien werken voor deze tentoonstelling. Maar na vijf jaar intensief tuinieren, onderhandelen en delen, laat zijn team ons nu 40 werken zien. Een unieke collectie waarop mening museum jaloers zal zijn. Verdeeld over 6 (thematische) tuinkamers kun je nu je groene hart ophalen. De reis begint bij Monet’s aankomst in Giverny in 1883. Via de zaal met waterlelies kom je bij de ‘grote decoratieven’. Deze doeken in het bijzonder, zijn door de kunstrecensenten in 1952 verketterd. Nu staan we er met glimmende ogen naar te kijken.
Restauratie van de blauweregen
De aanleiding voor de eerst expositie onder de nieuwe naam was de restauratie van de blauweregen (1917-1920). Na Monet’s dood in 1926 bleef dit doek met nog andere werken van de schilder achter in zijn atelier. Tijdens het interbellum raakte Monet’s tuinparadijs in verval en tijdens de Tweede wereldoorlog werden zijn huis, atelier en magazijn ook nog eens getroffen door bommen en granaatinslagen. Tijdens de restauratie ontdekt Ruth Hopper (restaurator) met behulp van röntgenfoto’s waterlelies onder de blauweregen. In een mooi klein boekje is deze grote restauratieklus met veel liefde beschreven.
Kinderkunstboek & catalogus
Het Kunstmuseum in Den Haag kent al een lange traditie om een speciaal kinderboek uit te geven bij een tentoonstelling. De Belgische illustrator Kaatje Vermeire (1981) kreeg de eer en de opdracht om het boek In de tuin van Monet te maken. In Vermeire’s prentenboeken staan altijd volop planten, bloemen en dieren. Deze specialisatie komt goed uit de verf in het kinderkunstboek waarin Monet de lezer welkom heet in zijn tuinen. Voor € 15,99 koop je in de museumwinkel of bij je favoriete boekhandel een prachtig Sinterklaas- of kerstcadeau. Voor grote kinderen is er de tentoonstellingscatalogus boordevol tuinimpressies. Benno Tempel (directeur), Froukje van Dijke (conservator) van het museum en Marianne Mathieu (directeur Musée Marmotton Moton) delen in dit boek hun mooiste ervaringen met je. Voor € 24,95 is de catalogus te koop in de museumwinkel of hier online.
Monet, tuinen van verbeelding is t/m 2 februari 2020 te zien in het Kunstmuseum (het voormalige Gemeentemuseum) in Den Haag.
© tekst, foto en video Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Kunstmuseum, Musée Marmotton Monet en alle bruikleengevers.
Waterlelies in de museumvijver Installatie © Ursula Palla
Spiegelde waterlelies van Ursula Palla
De Zwitserse kunstenares Ursula Palla houdt zich in haar werk vooral bezig met de relatie tussen mens en natuur. Toen ze over de tuinen van Monet in Giverny las, was haar aandacht getrokken. Ze ontdekte dat er eigenlijk weinig natuurlijks is aan de prachtige water- en bloemtuinen van de Franse schilder. Met het concept van de maakbare natuur ging ze aan de slag en daaruit ontstond een spiegelende waterlelietuin. Deze intrigerende installatie kun je bewonderen als je Monet’s Tuinen van verbeelding in het Kunstmuseum bezoekt.
Samen met mijn collega Jacqueline Wesselius had ik het voorrecht Ursula Palla even te spreken toen haar teamleden de waterlelies in de museumvijver vrij baan gaven.
Nu ook te zien in Den Haag….
Niki de Saint Phalle zomert na in Museum Beelden aan Zee
