Käthe Kollwitz is een vrouw die me erg raakt & inspireert.
Internationale Vrouwendag 2019 Vrouwen in de Kunst
Vandaag vieren weInternationale Vrouwendag. Een goed moment om even stil te staan bij vrouwen in de kunst. In het ruime aanbod aan exposities in musea en galerieën probeer ik altijd extra oog te hebben voor de vrouwen. Ook in de rubriek ‘Kunstenaar van de maand’ is het podium voor een artistieke dame. Graag deel ik mijn favoriete museumtips met je waarin vrouwen de hoofdrol spelen. Wat weet jij van Raquel Haver, Ceija Stojka, Jacqueline de Jong, Margot Homan, Anja Niedringhaus en/of Käthe Kollwitz. Ontdek in Arnhem dat dat Your Voice Matters. Ik wens je een inspireerde Internationale Vrouwendag!
Foto en pamflet in de laatste zaal van de expositie 1001-vrouwen Amsterdam.
Internationale Vrouwendag
Sinds 1911 staat 8 maart wereldwijd bekend als Internationale Vrouwendag. Op 8 maart 1908 gingen vrouwen in New York voor het eerst massaal de straat op. Ze vroegen aandacht voor de zeer slechte werkomstandigheden in de textielindustrie. Door de inzet van de Duitse vrouwenactiviste Clara Zetkin (1857-1933) is deze dag in 1910 uitgeroepen tot Internationale Vrouwendag. Sinds die tijd staat 8 maart, jaarlijks in het teken van strijdbaarheid en het gevoel van solidariteit.
Wereldwijd een dag vol lezingen en activiteiten
Overal ter wereld worden themabijeenkomsten en lezingen gehouden. Het doel is aandacht vragen voor thema’s als economische zelfstandigheid, zorg & arbeid, racisme en empowerment op seksueel gebied en discriminatie. Ook in de kunstwereld is er op het gebied van gelijkwaardigheid nog veel werk te doen. Internationale artistieke strijders hebben zich in New York verenigd onder de paraplu van de Guerrilla Girls.
Ik had het voorrecht om twee Guerrilla Girls in 2016 in Keulen te mogen begroeten.
Guerrilla Girls
De organisatieGuerrilla Girls strijdt sinds 1985 voor een gelijkwaardige behandeling van vrouwelijke en mannelijke kunstenaars. De centrale vraag die zij zich stellen is: ”Moeten vrouwen naakt zijn om in het MET-Museum te komen? (MET = Metropolitan Museum of Art in New York). Ze onderbouwen deze vraag met hun bevindingen dat slechts 5% van de kunstwerken in het MET door vrouwelijke artiesten zijn gemaakt. Terwijl 85% van de naakten in de collectie vrouwen zijn. Gelukkig komt er langzamerhand wat beweging in deze zaak. Woensdag 20 maart a.s. geeft Rob Smolders in de Bibliotheek van Deventer een lezing over dit onderwerp. Lees hier alle details over de lezing (20.00-22.00 uur) en hoe je een ticket kunt bestellen.
Video 1001 vrouwen
1001 vrouwen
Je hebt nog twee dagen om de indrukwekkende tentoonstelling 1001 vrouwen in de 20ste te zien. Historica Els Kloek stoorde zich aan de afwezigheid van vrouwen in ons historisch besef. Ze ging op onderzoek uit en redigeerde een duimdik naslagwerk. Samen met het team van het Amsterdam Museum selecteerde ze 200 vrouwen voor deze tentoonstelling. Lees hier mijn ervaringen van 1001-vrouwen. Veel plezier als je nog gaat!!
Oprah Winfrey & Female Energy
Het kunstenaarsechtpaar Adelheid en Huub Kortekaas werkt al jaren aan een project Unifying Spiritual Field of the World. Voor ieder veld van 99 zaailingen selecteren zij een inspirator. Aan deze man of vrouw dragen zij de 100ste zaailing op. Deze kiemplant, zo groot als een mens wordt nadat er 99 zaailingen zijn verkocht, aan hem of haar opgestuurd. Voor het zesde veld, de akker van de vrouwelijke energie (Female Energy) is de keuze gevallen op Oprah Winfrey. Volgens Adelheid omdat Oprah delicate onderwerpen m.b.t. vrouwen ter sprake brengt en bespreekbaar maakt. Maak in de onderstaande video kennis met Huub & Adelheid Kortekaas en hun prachtige project.
Na het voltooien van mijn Masterstudie Imagineering hebben Martin en ik samen een zaailing gekocht. Onze zaailing is één van de 99 kiemplantjes op het veld van de vrouwelijke energie.
We bevelen dit project van Adelheid en Huub Kortekaas harte aan!
Sneak preview
Raquel van Haver en Jacqueline de Jong in het Stedelijk in Amsterdam.
Raquel van Haver – Spirits of the Soil
In het Stedelijk Museum in Amsterdam kun je op dit moment twee tentoonstellingen zien waarin het werk van vrouwelijke kunstenaars centraal staat. Ik begin met Spirits of the Soil van de Colombiaans-Nederlandse kunstenaar Raquel van Haver (Bogota 1989). In zes zalen neemt Van Haver je mee op reis. Voor bijna elk werk is een aparte kamer gereserveerd. Het contrast van de witte muren en de grote, imposante, kleurrijke doeken van Raquel kan bijna niet groter zijn.
Voor deze tentoonstelling maakte ze een serie nieuwe schilderijen. Verwacht geen traditionele olieverf schilderijen. Van Haver noemt haar kunst zelf ‘luide schilderkunst’. Ze benadrukt in haar werk vooral de overeenkomsten tussen verschillende mensen.
Raquel van Haver in Bijlmer atelier- foto Martijn van Nieuwenhuyzen
Wist jij dat Raquel van Haver in 2018 de Koninklijke Prijs voor vrije Schilderkunst heeft gewonnen?
Dit grote werk (4 x 9 meter) heeft Raquel speciaal voor het Stedelijk gemaakt. Ze verbeeldt hier op een expressieve manier haar ervaringen in de Bijlmermeer. Hier woont en werkt Van Haver nu. Tegelijkertijd reflecteert ze op haar verblijf in de zogenaamde barrios, townships en favelas van de megasteden in de Caraïben, Afrika en Zuid-Amerika.
Kijk eens goed: Waar doet dit werk je aan herinneren? Welk klassiek schilderstuk heeft een soortgelijke opzet?
Spirits of the Soil van Raquel van Haver is t/m 7 april 2019 te zien in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Zaalimpressie expositie Jacqueline de Jong
Jacqueline de Jong: Pinball Wizard
Op de begane grond zijn dertien zalen vrij gemaakt voor het werk van Jacqueline de Jong. Neem de audio mee en luister naar Jacquelines’ verhalen over haar leven en haar kunstenaarschap. Haar ouders waren fanatieke kunstverzamelaars. Alleen avant-garde was voor hen goed genoeg. Jacqueline ging kunstgeschiedenis studeren en kreeg een baan als assistent curator in het Stedelijk. Ze ontmoet Cobra-lid Asger Jorn en krijgt een relatie met hem. Haar eerste werk, in collagevorm, is een hommage aan Asger Jorn.
In december 1960 verhuist Jacqueline de Jong vanuit Amsterdam naar Parijs. Daar volgt ze haar eerste en enige grafische lessen. Willem Sanberg (toenmalige directeur van het Stedelijk) zet haar op het spoor van Stanley William Hayter (oprichter van Studio 17). Jacqueline de Jong ziet zichzelf overigens als autodidact. De Jong ontwikkelt relatief snel een expressieve, figuratieve schilderstijl. De doeken die je hier ziet, schreeuwen de actie van de muur. Jacqueline was ook jaren actief in het kunstenaarscollectief Les Situationist Internationales. In een aparte zaal kun je de zes tijdschriften zien, die ze hebben uitgegeven. Ook haar fascinatie voor de flipperkast komt aanbod. In het Piball Wizard Lab staan vijf flipperkasten waarop je zelf mag spelen.
Aan het einde van de show staat (hangt) de aardappel centraal
En dan komt de aardappel
In een razend tempo volgen de ontwikkelingen in de artistieke wereld van De Jong elkaar op. Aan het einde van de tentoonstelling vertelt ze wat ze ziet in de aardappel. Het gaat haar vooral om de uitlopers, de zogenaamde spruiten. Ze dompelt gedroogde aardappelknollen met spruiten in een bad van goud en zilver en creëert zo met de hulp van de natuur unieke sieraden.
Pinball Wizard, het werk en leven van Jacqueline de Jong is nog te zien t/m 18 augustus 2019.
Op de website van het Stedelijk staan een aantal links naar achtergrondverhalen over Jacqueline de Jong en haar werk. Lees hier bijvoorbeeld de introductie over Pinball Wizard.
Roma, Ceija Stojka is geen kunstenaar pur-sang. Als tienermeisje, overleefde ze samen met haar moeder, drie concentratiekampen. Op haar 55ste voelt ze een enorme drang om haar herinneringen op te schrijven. En ná de woorden volgen de beelden. Je krijgt de gruwelen van de oorlog en de blijheid van de bevrijding hier te zien in ruim 150 tekeningen en schilderijen. Aan het einde van de expositie wordt een documentaire getoond waarin Ceija zelf aan het woord is. Eén ding durf ik wel te zeggen dat je na een bezoek aan Museum Het Valkhof, Ceija Stojka nooit meer zult vergeten.
Ceija Stojka, Oorlogsherinneringen van een Roma is t/m 10 juni 2019 te zien in Museum Het Valkhof in Nijmegen.
Het team van het Drents Museum in Assen heeft met de tentoonstelling ‘De moeder de vrouw’ een verbinding gelegd met het thema van de Boekenweek 2019. In de tentoonstellingsruimte Kunst in De Nieuwe Kolk (KINK) zie je hoe de rollen van vrouwen in de periode 1885 tot 2014 zijn veranderd. Ik werd verrast door de variatie in het soort werk. Het aanbod is heel gevarieerd van schilderijen tot grafiek, van nieuwe media tot tekeningen.
De Moeder de Vrouw is nog t/m 13 april 2019 te zien in de tentoonstellingsruimte van Kunst in de Nieuwe Kolk (KINK) in Assen.
Wil jij ook een (nieuwe) ode schijven aan De moeder de vrouw, meld je dan hier aan.
In Assen is o.a. werk te zien van Nederlandse kunstenaars Charlotte Schleiffert, Atousa Bandeh, L.A. Raeven, Bertha van Hasselt, Marianne Aartsen, Pedro Bakker, Emo Verkerk, Hans Hoekstra, Johan Haanstra, Rudy Seidel, Simon Maris, Jan Sluijters, Theo Molkenboer, Salomon Garf, Andre Idserda en Edouard Frankfort.
Boekenweekthema 2019
De aankondiging van het Boekenweekthema ‘De moeder – de vrouw’, naar het gelijknamige gedicht van Martinus Nijhoff uit 1934, deed veel stof opwaaien. Er kwam protest op de traditionele opvatting van de vrouw, in dit gedicht. En het feit dat dit jaar zowel het Boekenweekgeschenk als het Boekenweekessay door mannen zijn geschreven. De Boekenweek vindt plaats van 23 tot en met 31 maart 2019. Jan Siebelink schreef Jas van belofte. Dit Boekenweekgeschenk is een ode aan een vriendschap, aan een vader en aan het schrijven.
“Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid geboren”
Margot Homan werkt aan Mensenrechten in haar atelier.
Mensenrechten
Afgelopen najaar is in het Belgische Lommel een indrukwekkende beeldengroep onthuld. Het grote werk is gemaakt door van Margot Homan en staat nu in het Prinses Astrid Park. De sculptuur omvat een aantal portretten van voorvechters van de Mensenrechten. Kijk eens goed en maak kennis met Eleanor Roosevelt, Lily Boeykens, Françoise Tulkens, Martin Luther King, Ghandi en Nelson Mandela.
Eén verhaal in twee delen
Margot heeft een levensgroot bronzen beeld gemaakt waarin je de rechten van de mens kunt zien als metafoor. De sculptuur bestaat uit twee gelijkwaardige personen waarbij de één zich over de ander ontfermd door individuele gevoelens van medemenselijkheid en compassie op te roepen. “Echte compassie en vrede begint bij jezelf. Een vriend is niet iemand op wiens feest je aanwezig bent, maar die de deur tegen de wolven voor je dicht slaat”, aldus Homan.
Het tweede deel van de sculptuur bestaat uit de zes portretten van de eerder genoemde voorvechters voor de mensen rechten. Zij worden uitgebeeld op glazen panelen. Deze zes mensen hebben zich vanuit hun maatschappelijke of politieke positie ingezet en zo invloed kunnen uitoefenen. Hun portretten op de glazen panelen zijn lichtvangers. Als de zon schijnt, stralen ze een subtiel licht uit. Maar ook op een sombere dag vangen ze licht in het park. Wil je meer weten over Margot Homan en haar werk, lees dan hier verder.
Your Voice Matters
In #DeKerk in Arnhem opent vandaag (8 maart 2019) de tentoonstelling Your Voice Matters. Het team van Museum Arnhem heeft een tijdelijk expositieplek gevonden om een kritische visie te delen op actuele gender- en diversiteitsvraagstukken. Je bent t/m 12 mei 2019 van harte welkom in De Kerk aan het St. Walburgisplein 1.
100 jaar vrouwenkiesrecht
De tentoonstelling Your Voice Matters is de Arnhemse bijdrage aan de landelijke herdenking van 100 jaar vrouwenkiesrecht in Nederland. De samenstellers van Your Voice Matters plaatsen het debat over de rol van vrouwen, in maatschappelijke, historische en hedendaagse zin, in een brede internationale context.
Ik zie een wolk van duizenden bladeren schitteren. ‘Tree of Guardians’ (2014) is een kunstwerk van de Saoedische kunstenaar Manal AlDowayan. De goudkleurige blaadjes fungeren als ‘boodschappers’ van de overgeleverde vrouwelijke kennis en idealen. Manal AlDowayan werkte voor dit project samen met een groep Saoedische vrouwen. Een vrouw heeft in de Saoedische cultuur geen eigen naam, ze is de dochter van, de zus van, de vrouw van enzovoort. Aan de hand van een levensboom, symbool voor wijsheid, bescherming en kracht, hebben zij hun vrouwelijke voorouders een stem én een naam gegeven.
Heel promoment in de kerk staat een grote tafelopstelkling: drie tafels die samen een gelijkwaardige driehoek vormen. Patricia Kaersenhout (Den Helder 1966) heeft zich voor dit werk laten inspireren door de installatie (The Dinner Party (1979) van de Amerikaanse kunstenares Judith Chicago. Met The Dinner Party voegde Chicago verschillende namen toe aan de kunst- en cultuurgeschiedenis. Haar gasten waren vooral blank en westers. Kijk maar eens goed naar de tafelindeling van Kaersenhout . Zij dekt hier vooral de verborgen levens van heldinnen van verzet.
Als ik aan sterke vrouwen denk, heb ik altijd Käthe Kollwitz (1867-1945) in geachten. Deze Duitse kunstenares heeft zich sterk gemaakt voor de positie van de vrouwen en de minst bedeelden in de samenleving. Als moeder heeft ze het verdriet ervaren van het verliezen van een kind. Als vrouw van een huisarts zag ze dagelijks de gevolgen van slechte hygiënische in woon- en werkomstandigheden. Kollwitz gebruikte haar artistieke talenten om een geluid te laten horen. In het Käthe Kollwitz Museum in Keulen kun je een groot deel van haar werk zien.
Naast de vaste collectie, stelt het team van dit museum jaarlijks tentoonstellingen samen waarin werk te zien is van andere vrouwelijke kunstenaars. Op 29 maart 2019 opent de expositie Anja Niedringhaus, Bilderkriegerin. Dit is weer zo’n prachtige samengesteld Duits woord dat niet één op één in het Nederlands te vertalen is. Niedringhaus (1965-2014) was 25 jaar lang fotograaf in verschillende oorlogsgebieden. In de expositie zie je ruim 80 beelden uit o.a. Irak, de Balkan en Afghanistan. Met deze tentoonstelling brengt het Käthe Kollwitz Museum een ode aan het werk van Anja Niedringhaus die 5 jaar geleden, toen pas 49-jaar oud, is overleden.
In de bibliotheek van Deventer wordt iedere maand een thema uitgewerkt. In maart staat de vrouw centraal. Steek je licht op in displaymeubels met boeken, muziek en films en lees alles voor, over en door vrouwen. Bekijk ook de mini-tentoonstelling over twee bijzondere en daadkrachtige vrouwen: Antsje Timmerman-Lenstra en en Titia Goedhuis-Van der Ploeg.
Het is dit jaar precies 100 jaar geleden dat Antsje Timmerman (SDAP) en Titia C Goedhuis (Economischen Bond) gekozen werden voor de gemeenteraad. Dit gebeurde in een tijd waarin vrouwen zelf nog niet mochten stemmen. Deze expositie is tot 22 maart 2019 te zien in de Bibliotheek Centrum. Meer weten, lees dan hier verder.
Digitale foto-expositie ‘de Moeder de Vrouw’
Van zaterdag 23 maart tot zondag 31 maart 2019 is in de Bibliotheek van Deventer (Marktplein) ook de digitale foto-expositie ‘de Moeder, de vrouw’ te zien. Fotograaf Pieter Leeflang heeft samen met Nuran Florissen (Stichting “Vrouwen voor Elkaar”) een fotoserie gemaakt over de bijzonder band tussen moeders en hun zonen.
De Bibliotheek ligt op schuin tegenover het Station van Deventer. Je bent er in een paar minuten.
We Don’t Sleep As We Parade All Through The Night ©Raquel van Haver foto GJ van Rooij.
Pinball Wizard, het werk en leven van Jacqueline de Jong is nog te zien t/m 18 augustus 2019.
Your Voice Matters
