Rineke Dijkstra in Museum De Pont

Prijswinnares Rineke Dijkstra exposeert dit voorjaar in Museum De Pont in Tilburg. Dit is de grootste foto-en video expositie in ons land van deze internationaal succesvolle Nederlandse fotograaf. Het jubilerende museum is heel blij met deze tentoonstelling. Voor directeur Hendrik Driessen gaat een lang gekoesterde wens in vervulling. De Pont stond ook hoog op de wenslijst van Dijkstra. Wij als publiek kunnen nu volop genieten van het samenkomen van deze twee dromen. Tot en met 22 juli 2018 ben je van harte welkom in het Brabantse Tilburg.

sneak preview

De jury van de Hasselblad Award roemt Dijkstra om haar “briljante studie van de identiteit zien, kwetsbaarheid en waardigheid. Ze slaagt erin mensen zo te vangen dat ze op een verbazingwekkende manier aanwezig zijn, op precies dat ene moment”.

 

The Hasselblad Award

Rineke Dijkstra (1959) geboren in het Limburgse Sittard, maar tijdens haar eerste levensjaar al verhuisd naar Castricum. Na haar studie aan de Gerrit Rietveld Academy (1981-1986) breekt ze in 1992 internationaal door met de serie Strand portretten (1991-2015). Kijkers worden geraakt door Dijkstra’s manier van fotografie. Het lijkt als of ze haar modellen isoleert uit hun omgeving. Ze wacht altijd tot er iets onverwachts gebeurt waardoor je als kijker licht in verwarring raakt. Nieuwe series volgen zoals Straten (1993-2008), Parken (1998-2006), Nieuwe moeders (1994-2000), Israëlische soldaten (1999-2003) en persoonsgebonden series zoals Olivier 2000-2003), Almerisa (1994 tot heden). Naast portretten maakt ze videoreportages die je dwingen om te gaan zitten en te ontdekken wat ze wil vertellen. In 2017 ontvangt ze als eerste Nederlandse fotograaf de prestigieuze Hasselblad Award.

Met haar werk onderzoekt Rineke Dijkstra de grenzen
van het portretgenre. Ze concentreert zich op het
moment dat een pose zich vormt of juist wordt losgelaten

Serie strandportretten

Het verhaal van deze eerste grote serie portretten van Dijkstra, begon in de plaats van haar jeugd Castricum in 1991. Familie en vrienden poseren voor haar. In juni 1992 fotografeert ze verder op het strand van Hilton Head Islands. Hier maakt ze o.a. het portret ‘oranje bikini’ waarmee ze veel belangstelling creëert. Minder exotische stranden in o.a. Oekraïne en Polen volgen. De foto’s die Dijkstra op deze locaties maakt geven je een sterk tijdsbeeld. In Tilburg hangen verschillende portretten uit deze serie. Tijdens ons bezoek geeft Rinke zelf aan dat ze niet te lang stil wil staan bij oud werk en dat ze ons liever mee neemt naar recentere opnames.

Marianna & Manifesta

Eén van de nieuwe producties hier is Marianna. In 2014 is Rineke Dijkstra een van de genodigde voor het kunstevenement Manifesta 10 in het Russische St. Petersburg. Hier is haar werk onderdeel van een groepsexpositie. Rineke gaat tijdens haar verblijf in Rusland ook op zoek naar nieuwe uitdagingen. In de directe omgeving van het Manifesta-terrein ontdekt ze o.a. een balletschool en een opleiding voor ritmische gymnastiek. In de roze balletschool met zwaantjes oefent de jonge Marianna dagelijks vele uren. Dijkstra maakt zowel een videoproductie (The Fairy Doll) en een portret van Marianna. Op het portret staat ook haar oudere zus Sacha (2014). Beide werken zijn hier in De Pont te zien.

“De portretten van Rineke Dijkstra zijn modern, zelfs tijdloos. Haar portretten doen me zelfs denken aan de grote meester van de Gouden Eeuw van de Nederlands Kunst. Ik durf de vergelijking met de serie portretten die nu te zien is in High Society bij ons collega’s van het Rijksmuseum, best aan te gaan”

uitspraak Hendrik Driessen, directeur van Museum De Pont 

 

Drie zussen

In eigen land volgt Rineke Dijkstra zeven jaar op rij de drie zussen Emma, Lucy en Cécile (2008-2014). In 2008 is de jongste (Cécile) 4 jaar, de middelste (Lucy) 11 en de oudste van de drie (Emma) 18. Na zeven jaar en zeven portretseries verder is Cécile net zo als haar oudste zus bij het begin van dit fotoproject. De zeven series van drie portretten hangen hier prachtig in de nieuwe uitbouw van Museum de Pont. De serie zijn in een zigzag opgehangen waardoor je steeds van muur wisselt in de gang om de volgende fase te ontdekken. Emma is ook onderdeel van de Parken serie van Dijkstra. Ze is samen met haar vriendje te zien in een Vondelpark-opname (juni 2004). Dit werk hangt in de grote zaal.

I see a woman crying

Mijn eerste kennismaking met werk van Rineke Dijkstra is de videoproductie ‘I see a woman crying’. Dit werk was onderdeel van de expositie ‘Zie de Mens, 100 jaar 100 gezichten’ in de Fundatie in Zwolle. Later ontdek ik foto’s van haar in Museum Voorlinden en in het Stedelijk Museum. Voor dit alles zijn het de enthousiaste verhalen van mijn vriendin Roly, die vertelt over haar bezoek aan e grote overzichtstentoonstelling van Rineke in San Francisco in 2012.

In het werk ‘I see a woman crying’ (2009, collectie De Pont) sta je tegenover drie videoschermen met steeds wisselende beelden van Engelse leerlingen in uniform. De kijken naar iets dat voor hen staat, maar wat jij niet kunt zien. Ze geven hun spontane reacties en interpretaties terwijl jij als bezoeker denkt’ waar kijken ze nu naar?’ Ik zal het niet verklappen want de kennismaking is veel leuker als je niets weet.

De gymschool

Voor het eerst in ons land te zien in de videoproductie de Gymschool. De basis voor dit werk is ook gelegd tijdens Manifesta 10 (2014) in St. Petersburg. Rineke bezocht hiervoor de Zhemchuzhina Olympische Sportschool in de stad. We volgen elf jonge turnsters zijn zich voorbereiden op een wedstrijd. Het niveau van de leerlingen verschilt van beginners tot aan bijna professionals.
Rineke Dijkstra heeft zich ter voorbereiding op dit project laten inspireren door de studies van beweging door Eadweard Muybridge. Ze ging op zoek naar de grenzen tussen de menselijke vorm en abstractie. De leerlingen dagen Dijkstar als het are uit om verder te kijken. De turnsters buigen hun bovenmenselijk flexibele lichamen in voor mij onmogelijke standen. Soms lijken hun sierlijke lijven heel even op fascinerende sculpturen: levende en uiterst geraffineerde beelden. En Dijkstra weet juist deze momenten vast te leggen.

De grootste foto- en videopositie van Rineke Dijkstra die op dit moment in ons land is georganiseerd is nog t/m 22 juli 2018 te zien in Museum De Pont in Tilburg.
Gratis toegang met Museumkaart, Rembrandt-kaarten, en voor studenten van de Fontys School of Arts.

Bijzondere catalogus

Voorafgaande aan deze expositie waren maar liefst 230 werken van Dijkstra in het Deense Louisiana museum te zien. Voor deze gelegenheid is een bijna vuistdikke catalogus ‘The Louisiana Book’ samengesteld. Voor liefhebbers een uniek cadeau. Completer krijg je het voorlopig niet. Tijdens de expositie in De Pont te koop voor € 45, daarna € 49,95.

© tekst en video Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan De Pont, Rineke Dijkstra en alle bruikleengevers.