Tijdens mijn studententijd in Leiden, werd ik op verzoek van een jeugdvriendin lid van een studentenvereniging in Delft. In die twee jaar heb ik nauwelijks street art en graffiti in de stad gezien. Misschien had ik er toen nog geen oog voor, misschien was het er ook niet. Anno 2021 wel en hoe. Samen met mijn lief laat ik verrassen door de Delftse versie van ‘museum op straat’. Deze verkennnigstocht is ook inspirerend tijdens de coronatijd.
Afb collage sfeerbeelden in Delft © foto Wilma Lankhorst.
Koninklijke aankomst met de trein
Net als toen, reis ik met de trein naar Delft. Vóór ik het centrum zie, gaat de trein ondergronds. Sinds 2015 heeft Delft een nieuw station, de treinen rijden nu door een tunnel waardoor er aanzienlijk minder geluidsoverlast is in het centrum. Het plafond in de aankomsthal is een kunstwerk van Martijn Geerdes. Het is een getekende historische plattegrond van Delft rond 1877. Je ziet op dit gewelfde plafond onder andere de stadsgracht die met de bouw van de spoortunnel weer terug is gekomen langs de Phoenixstraat. Het station van Delft waar ik toentertijd aankwam, ligt op steenworp afstand van het nieuwe station. Het kunstwerk is 70 bij 110 meter. Als je er onder door loopt, verandert het beeld dat is opgebouwd uit maar liefst 30 miljoen Delfts blauwe stippen. Ook de vele pilaren in de hal zijn in een wit-blauw mozaïek uitgevoerd.
De Gouden Eeuw in de Kloksteeg
Volg de bordjes richting centrum. Na het verlaten van het station, ontdek je al snel de Kloksteeg (zijstraat van de Phoenixstraat). De Delftse kunstenaar Micha de Bie geeft ons hier een kleurrijke geschiedenisles over de Gouden Eeuw. De grote muurschilderingen bestaat uit twee delen. Op het eerste deel, komend vanuit de Phoenixstraat, maak je kennis met historische figuren uit Delft. Ik herken het meisje met de Parel, Willem van Oranje, Johannes Vermeer, Pieter de Hoogh en Hugo de Groot. Doorlopend naar de stad zie je een tweede deel waarop panden staan in allerlei kleurschakeringen. Deze gebouwen heeft De Bie op schilderijen van Pieter de Hoogh (1629-1684) ontdekt. Ook de zwart-witte onderkant van de muurschilderingen verwijst naar werk van Pieter de Hoogh.
Chinees Porselein uit de Chinese zusterstad
Ik loop terug naar de Phoenixstraat en volg de weg richting de Molen. Iets na de Phoenixgarage loop ik onder de historische poort naar het Sint Agathaplein. Tussen de ontluikende kastanjebomen staan drie lantarenpalen van porselein (2010). Dit kunstwerk is een gezamenlijk ontwerp van Wendy Steenks (1983) en de Chinese kunstenares Zhang Ling Yun (1974). Steenks en Ling Yun hebben traditionele Chinese en Nederlandse motieven gecombineerd met eigentijdse vormen. Deze porseleinen lantaarnpalen zijn gemaakt in de Chinese keramiekstad Jingdezhen, een zusterstad van Delft. Jingdezhen is de bakermat van het Chinese porselein waarvan het Delfts Blauw is afgeleid. Op het Agathaplein ontdek ik ook de kroningsdeksel die in 2013 ter gelegenheid van de troonswisseling (30 april 2013) aan alle gemeenten in ons land is aangeboden.
Willem van Oranje zwijgt in de tuin van het Prinsenhof
Aan de lange zijde van het Agathaplein is een toegangshek tot de tuin van het Prinsenhof. Ooit was dit een kloostertuin. Van 1572 tot aan zijn dood 1584 logeerde Prins Willem I (1533-1584) met grote regelmaat in Delft. Het toenmalige Agathaklooster werd toen omgedoopt in ‘Het Prinsenhof’. Nu is de Prinsenhof een van de mooiste musea van Delft. Centraal in de tuin staat een bronzen beeld van ‘de vader des vaderlands’ in 2003 gemaakt door Auke Hettema (1927-2004). Willem zwijgt terwijl ik doorloop naar de hommage aan Gaudi van de kunstenaars Marianne Burgers (1959) en Delftse keramiekkunstenaar Chris Dagradi (1954). Deze uitnodigende mozaïekbank in blauw-wit staat er sinds 1988. Keramische mozaïekbanken en porseleinen lantarenpalen behoren uiteraard niet tot street art en graffiti, maar wel tot kunst in de publieke ruimte. En in Delft kun (en wel je) niet om Delfts blauw heen.
Nicaragua en Delft
Aan de andere kant van het Agathaplein verlaat ik dit mooie stukje Delft. Ga rechts af de Oude Delft op, bij nummer 137 is de ingang naar de Passage Phoenixstraat. In 2006 heeft de Nicaraguaanse street art kunstenaar Julio Moreno hier een kleurrijke muurschildering gemaakt. Het werk staat symbool voor de stedenband tussen Delft een de Nicaraguaanse zusterstad Esteli. Naast de aardbol, kleurrijke vissen, bloemen en de vredesduif zie ik de vlaggen van Nederland en Nicaragua. Julio Morena maakt in zijn moederland talrijke muurschilderingen en hij zet zich in voor onderwijsprojecten voor kinderen. We drinken koffie bij het Stads Koffyhuis en laten ons verleiden tot een stuk huisgemaakt appelgebak. We hebben een mooi uitzicht op ‘De oude Jan’, de scheve, oudste kerk van Delft uit 1246.
Hugo Kaagman in de Bonte Ossteeg
We lopen verder op de Oude Delft en komen via de Nieuwstraat op de Markt. We laten ons even verleiden door de statige Nieuwe Kerk, en steken daar een kaars op voor mijn zus. Via de Voldersgracht komen we bij de Bonte Ossteeg. In 2013 kreeg de Amsterdamse beeldend kunstenaar en street art ‘king’ Hugo Kaagman de opdracht van de Gemeente Delft om de Bonte Ossteeg te verfraaien. Ik ben een groot Kaagman-fan vooral door zijn patronen in blauwwit die verwijzen naar Delfts blauw. Er is ontzettend veel te zien in deze steeg. Kaagman gebruikt zoveel motieven dat het wel een complexe kerstpuzzel lijkt die velen wel kennen uit de eindejaarskrant. Tijdens de restauratie in 2019 heeft Kaagman enkele nieuwe items aangebracht. Zoals de Delftse popgroep Tee Set met leadzanger Peter Tetterroo. Let ook op de Bonte Os, tegenover de muurschildering. Ook dit kunstwerk is gemaakt door Hugo Kaagman.
Keramiekenkaart van Delft in de Gouden Eeuw
We lopen terug naar de Markt en achter het Stadhuis lopen we via de Voldersgracht naar de Papengracht. Hier hangt tegenover de etalage van de bakkerij hangt de Keramiekenkaart van Delft http://www.keramiekenkaart.nl/ . Dit kunstwerk is in 2020 geplaatst en is een gezamenlijk project van Nan Deardorff-McClain (mozaïek), Colja de Roo (keramiek) en 500 vrijwilligers. We staan in de Papenstraat oog in oog met een uniek 3D ‘street-art’ project van maar liefst 15m2 keramiek en mozaïek. Dé inspiratiebron voor dit project was de zogenoemde Kaert Figuratief, een stadsplattegrond plus randprenten uit 1678.
Sentimental journey naar de Verwersdijk
Na al dit moois lopen we via de Markt en het Vrouweneiland naar de Verwersdijk. Op 102 ontdek ik de toegang tot de ‘mensenvereniging Wolbodo’. Mijn oude clubje. Het is coronatijd en het oude clubhuis is gesloten, we lopen door naar het Doelenplein. De blikvanger op dit plein is een grote Chinese vaas ‘A National Treasure’ (2013) van de Chinese kunstenaar Wan Liya (1963). Net als de porseleinen lantarenpalen op het Agathaplein verwijst deze vaas naar de historische relatie tussen het Chinees porselein en het Delfts blauw. In januari 2019 reed een busje hier per ongeluk tegen de vaas aan. Helaas was het kunstwerk niet meer te repareren. In China is een nieuw exemplaar gemaakt. De vaas die wij hier bewonderen staat er pas sinds april 2021.
De Plataan op het Doelenplein
Achter de vaas ontdek ik een mooi mozaïek van de Amerikaans-Nederlandse kunstenaar Nan Deardorff-McClain en haar collega Janet Veenendaal. Op deze mozaïekwand staan enkele platanen, een doel (van het Doelenplerin), vogels en vogelhuisjes. Deardorff-McClain woont sinds 2008 in Delft. Zij zet zich actief in voor verfraaiing van de stad (we zagen haar naam al bij de Keramiekenkaart). Grenzend aan het Doelenplein ligt de Pluympot. Op nummer 13 hangt een fietswiel van mozaïeksteentjes aan een vlaggenmast. Een ander groot mozaïekwerk in dit steegje is de mozaïekfiets (2010) Dit is een gezamenlijk project van Nan Deardorff, Janet Veendendaal en verschillende buurtbewoners.
Nog meer Hugo Kaagman in de Zuidpoort garage
Een wandelaar geeft me een tip dat er nog meer werk van Hugo Kaagman te zien is in de Zuidpoort garage. Met onze OV-fiets koersen we naar de rand van de historische stad. Helaas ondanks alle speurwerk zie ik in de garage geen de muurschildering van Kaagman. Het zonnetje schijnt, we gaan verder op de fiets door de steegjes langs de grachten, terug naar het centraal station. Aan de Asvest zie ik op de eerste verdieping drie muurschilderingen met Delftse thema’s. Om de hoek (Asvest 40) is er een groot danstafereel. Hier wordt vol temperament de tango en de flamingo gedanst. De naam (namen) van de kunstenaar(s) staat er helaas niet bij.
MOMents in Delft
Iets voorbij het danstafereel ligt een speeltuin aan de Ham met een groot mozaïek. Dit twaalf meter lange werk is ook van Nan Deardorff-McClain is MOMents in Delft is hier in 2017 aangebracht. Centraal in dit ontwerp staat een brug met daarop een moeder (mom?) met kinderen en een fiets. Links van de brug is een grote bos bloemen afgebeeld en rechts van de brug staan koeien in de wei. Ook voor dit werk ging Nan een samenwerking aan, ditmaal met ontwerpster Claudia Latorre. Voor het maken van het mozaïek werk staken talrijke vrijwilligers van de Stichting Delft MaMa de handen uit de mouwen.
Bijna verdwaald in de jungle
Vóór we Delft verlaten, maken we nog een ommetje naar winkelcentrum Dashof in de wijk Tanthof Oost. Het is even fietsen maar de drie muurschilderingen die we daar aantreffen, zijn de moeite zeker waard. Graffiti kunstenaar Dopie heeft zich laten inspireren door de natuur in het algemeen en de das in het bijzonder. Aan de zijkanten van de supermarkt met de olifant, staan een ijsvogel en een vos. De das heeft een eigen plek op de muur aan de Hazelwormstraat, tegenover Casa del Sol.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de foto’s met dank aan alle genoemde kunstenaars.
Wat betekenden die witblauwe klinkers?
Overal in de straten in Delft, zie ik keramische klinkers in het wegdek. Navraag leert dat deze straatstenen zijn ontworpen door kunstenaar Christina Linaris Coridou. Zij heeft ze gemaakt als onderdeel van het keramiekfestival van 2011. Tijdens dit evenement wezen de opvallende witblauwe straatstenen de deelnemers de weg naar de verschillende festivallocaties.
Toegift
links naar nog meer street art, graffiti en kunst op straat in Delft
- Kunstwandeling – kunst op straat
- Keramiekroute door Delft
- Street art in Delft