Karel de reizende keizer

Karel de Grote, Koning van de Franken, brengt driehonderd jaar na het ineenstorten van het grote Romeinse Rijk een nieuw West-Europees Rijk tot stand. Zijn keizerrijk strekt zich uit van de Fries-Deense grens in het Noorden, tot aan Midden- Italië en de Pyreneeën in het zuiden. Als rondreizende vorst liet hij op verschillende plaatsen in negen Europese landen paleizen bouwen. Deze paltsen liggen meestal op een reisdag te paard van elkaar. Een locatie waar wij de restanten van een Karel-palts gaan bezoeken is het Duitse Ingelheim. Hier zou zijn wieg hebben gestaan…

Karel’s geboorteplaats

Ingelheim in de Deelstaat Rijnland-Palts is één van de plaatsen die wordt genoemd als geboorteplaats van Karel de Grote. Omdat de exacte locatie nooit is vastgesteld, gun ik Ingelheim (engelheim, plaats van de engelen?) graag de eer. Karel heeft hier de opdracht gegeven tot de bouw van een grote palts. De keizerpalts van Ingelheim was een van de grootste en meest indrukwekende in de serie rustplaatsen die Karel in zijn rijk liet bouwen. Het idee dat dit zijn geboorteplaats was, zou hiervoor de verklaring kunnen zijn.

Nog maar een paar brokstukken 

Tijdens onze fietstocht langs de Rijn, ontmoeten we regelmatig Duitse fietsers. We wisselen ervaringen uit en vertellen zo dat we het spoor van Karel de Grote volgen. Een van de tips die we krijgen is Ingelheim. Als we later op een ander terras aan de Rijn wederom tegen Duitse fietsers zeggen dat we naar Ingelheim gaan om de palts van Karel de Grote te zoeken is de reactie: ‘Oh….Bedenk je wel dat daar bijna niets te zien is, alleen een paar brokstukken. De Fransen hebben Ingelheim in 1689 helemaal plat gebrand’. We laten ons niet ontmoedigen en trappen nog even flink door. Ingelheim is in zicht, op naar de palts. We zijn door al het fietsen het besef van dagen kwijt, dat overkomt ons vaker op reis. Zo staan we op maandagmiddag om 13.00 uur voor het museum en het oude raadhuis. We vangen bot. Op het informatiebord staat dat beide locaties op maandag gesloten zijn.

De 24 uur van Ingelheim

Oké, dat is jammer. Dan blijven we toch hier overnachten. Dat is sneller gezegd dan gedaan. Ik moet eerst opzoek naar een oplaadpunt voor mijn e-bike. Dan prijs je jezelf gelukkig dat je in Ingelheim bent want deze stad is in 2010 uitgeroepen tot fietsstad van Duitsland. Op drie locatie, waarvan er een naast het museum bevinden zich gratis oplaadpunten voor elektrische fietsen. Hier staat ook een fiets waaraan allerlei handige fietswerktuigjes zitten, zoals steek- en inbussleutels, voor kleine klussen. We hebben geen kaart van de stad en er is geen Wifi in de buurt. Op de kaart bij het fietspunt staan verschillende ‘i’ s aangegeven waardoor ik ga denken dat er ergens een VVV moet zijn. Helaas op de locaties met een rode i staat alleen een informatiebord en op de locatie met de zwarte i (bij het station) staat een touch-screen scherm waarop ik alleen maar vage informatie kan vinden. Als ik een medewerker van de spoorwegen spreek, zegt hij met een lach: “Ook al ben ik hier zelf geboren, ik raad je aan de eerste trein te pakken en de stad te verlaten, hier is niets te doen, een hotel weet ik helaas ook niet”. Verrast blijven we staan terwijl de man verder loopt…

Weingut Karlshof
Op het computerscherm komt een uiteindelijk hotellocatie naar boven, we fietsen er op af. In de Mühlstraße zien we twee mensen die druiven plukken. We vragen hen of zij in de omgeving een hotel weten. Nee, het hotel dat er was is dicht. Wat nu?

We krijgen allebei een tros druiven. Terwijl we ervan snoepen, vraagt de man wat ons naar Ingelheim heeft gebracht. Ik zeg dat we in het spoor van Karel de Grote op reis zijn.” Dat is leuk, we zijn zelf net in Aken geweest “. Hij vertelt ons dat hij zelf ook een Karel-expositie heeft ingericht.

Ik begrijp dit eerst niet en zie dan op de muur een steen met ‘Weingut Karlshof’. Als ik daarna vraag zegt hij: “Ik heet zelf ook Karel en verzamel allerlei afbeeldingen over Karel de Grote. Wil je ze zien?”.

We fietsen de binnenplaats op en worden meegenomen naar een wijnproeflokaal. Aan de muur hangen een tiental afbeeldingen van Karel de Grote, de meeste met baard, een zonder en een tweetal waaruit blijkt dat Karel ook in Frankfurt was. De oude wijnmaker heeft talrijke verzamelingen. De meeste hebben niets met Karel de Grote te maken, maar zijn enthousiasme is zo aanstekelijk dat we hem laten praten.

Als we afscheid nemen, krijg ik een wijnetiket met Karel de Grote erop. Ik zie ook de initialen KP, die staan voor Karlheinz Pitzer. Toen Pitzer en zijn vrouw nog actief wijn verbouwden en verkochten hadden ze een serie Karel-wijnen, met eigen etiketten.

Beeldengroep met Karel de Grote
We zijn ruim twee uur verder, hebben een prachtige Karel-ervaring opgedaan maar hebben nog geen slaapplaats gevonden. We worden door verwezen naar dorpen in de omgeving. Daar is het kermis en vieren ze de nieuwe wijn. Het beperkt aantal gastenkamers is hierdoor al bezet. Aan het einde van de middag zijn we terug in Ingelheim zien dan een bord “Klosterhotel Wasem” hoopvol fietsen we de stad weer in. Helaas ook zij zitten vol, maar er wordt voor ons een rondje gebeld langs collega’s. Het duurt bijna driekwartier en dan komt het positieve nieuws dat er nog één kamer is in Hotel RheinKrone . Een bord met verwijzing naar dit hotel hebben we ‘s morgens om 10.00 uur gezien. Toen hadden wij nog geen idee dat we deze nacht in Ingelheim zouden overnachten.
Als we ’s avonds de Rijnkade oplopen, valt mijn oog op een beeldengroep. Hoge houten figuren uit oude dukdalven gehakt. Het toeval wil dat het om een Karel-groep gaat. Karel spreekt recht over Tassilo. De gedaagde met naast hem enkele getuigen staan tegenover Karel.

Iets buiten deze kring staat een nog grotere figuur in het blauw, ook dit is een Karel-figuur. Hij heeft alleen niets met de scene van de rechtspraak voor hem te maken. We zijn nu bijna acht uur verder, de beloofde brokstukken hebben we nog niet gezien, wel twee hele leuke alternatieven.

De eerste bezoekers
Als we  in het hotel zijn, wordt er op de deur geklopt. De receptioniste komt een krantenartikel brengen. In de ‘Rhein Main Presse’ staat een artikel van Beate Schwenk met als kop: ‘Top-acts im Karlsjahr’. Morgen wordt een nieuwe tentoonstelling ‘Prachtort’ in het Museum bei der Kaiserpfaltz’ geopend, gelijktijdig opent in het oude stadshuis de expo ‘Pfalzansichten’. Als wij de volgende ochtend om half tien bij het museum staan, zijn we de eerste bezoekers van beide tentoonstellingen. Het lange wachten wordt onverwacht beloond met een primeur en enkele hele leuke gesprekken en attenties.

Expositie “Pfalzansichten”
In het oude raadhuis zie je over twee verdiepingen verspreid tekeningen en animaties van de voormalige palts. Op de begane grond zien we oude prenten. Een aantal daarvan heb ik er gisteren bij Weingut Karlshof ook gezien. Op de tweede verdieping komen verleden en heden bij elkaar. De oude tekeningen van de grote Keizerlijke palts zijn over het huidige stratenplan gelegd. In het recente verleden heeft het gemeentebestuur van Ingelheim flink geïnvesteerd in het weer tot leven brengen van de plek waar de palts ooit heeft gestaan. Het zichtbare eindresultaat is dat je nu in de wijk ‘Ober-Ingelheim’ op allerlei locaties stukjes muur, stenen in het wegdek en borden ziet met interessante informatie over de aanwezigheid van Karel de Grote in Ingelheim. De historische rondgang door het voormalige paltsgebied komt tot leven in 18 locaties. Variërend van de ‘Aula Regia’ tot de Zaalkerk, enkele voorbeelden van toenmalige waterleidingen, de locatie van de ‘Heidesheimer Tor’ en de ‘Wehrturm’.

Gouden Karel

Als je vóór de historische wandeling een bezoek brengt aan het ‘Museum bei der Kaiserpfaltz’ ga je met goed geïnformeerd op pad. In het museum is tot 14 december 2014 de tentoonstellingen ‘Pracht Ort’ te zien. Hierover kopte de krant. We lezen over de geschiedenis van de bouw en zien restanten (kopieën) van enkele zuilen. In een animatie wordt de palts voor je ogen weer opgebouwd. Deze beelden zijn handig als je later de keizerlijke wandeling gaat maken. Trofee van deze tentoonstelling is een (echte) gouden munt met de afbeelding van Karel de Grote.

In een andere zaal is de tentoonstelling ‘Personen Kult’ nog te zien. Voor de ingang van deze zaal staat een gouden Karel in dwergformaat. Het verhaal gaat dat een kunstenaar 500 van deze Karel-figuren heeft gemaakt enkele goudkleurig, de meeste rood. Een foto bij de gouden Karel toont het ‘Katz-plein’ in Aken waarop 500 mini Karels te zien zijn. Door de verkoop van de mini Karel kon de kunstenaar dit project succesvol uitvoeren. Ik vind dit een mooie manier van ‘crowdfunding’ en de foto wekt mijn nieuwsgierigheid naar al die Kareltjes in Aken. Aken is onze volgende stop in deze Karel de Grote reis.

Wat is er te zien?
Ingelheim biedt tot 14 december 2014 vier wetenswaardige Karel de Grote activiteiten.

• De Karolinger Route (met 18 locaties) kun je in principe vrij lopen. Het routeboekje ‘Historischer Rundweg’ dat je gratis bij kassa voor het oude raadhuis en in het museum kunt krijgen is wel een handig hulpmiddel.
• Tentoonstelling ‘Pfalz Ansichten’ in het oude raadhuis, François Lachenal Platz
• Tentoonstelling ‘Pracht Ort’ in het museum
• Tentoonstelling ‘Personen Kult’ in het museum

kijk voor meer informatie en openingstijden op de speciale Karel de grote website. Toegangsprijs voor het oude raadhuis en het museum zijn € 3 per locatie. Een combinatieticket waarmee je beide tentoonstellingen kunt bezoeken kost € 5

Ingelheim ligt op de linkeroever van de Rijn, 20 km. ten zuiden van Bingen. Wij hebben veel geleerd over het leven aan het hof en Karel’s leven en werken in Ingelheim. In de inleidende folder wordt een verwijzing naar Nijmegen gemaakt. Daar worden we blij van. Nijmegen kan nog veel leren van wat ze in Ingelheim allemaal hebben opgezet en uitgewerkt ten aanzien van de aanwezigheid van Karel de Grote in hun stad.