‘Een nieuwe zomer, een nieuw geluid’ is de Zwolse variant van het gedicht Mei van Herman Gorter. Deze zomer presenteert de nieuwe directeur van musea de Fundatie, Beatrice von Bormann haar eerste serie zomerexposities. Dat doet ze niet alleen maar met een enthousiast team. Op één van de warmste dagen van deze zomer, pakte ik de trein voor een bezoek aan Museum de Fundatie. In Zwolle kreeg ik een hartelijk welkom door Sanne van de Kraats (hoofd communicatie & assistent conservator) en Beatrice von Bormann. Die middag heb ik de drie nieuwe zomertentoonstellingen bekeken. In het artikel Zwoele culturele zomer in Zwolle kun je alles lezen over deze exposities. In dit artikel staat Beatrice von Bormann centraal. Wie is de nieuwe directeur van museum de Fundatie en wat is haar ambitie met het museum? 

Wanneer en waar ben je geboren?
Was er in jullie gezin ruimte voor kunst en cultuur, zo ja en hoe uitte zich dat?

Beatrice von Bormann: ”Ik ben in 1968 in Berlijn geboren. Door het werk van mijn vader (hoogleraar Duitse letterkunde) zijn we naar Amsterdam verhuisd. Mijn ouders namen mij van kleins af aan mee naar musea en ons huis stond vol boeken. Door het werk van mijn vader aan de universiteit in Amsterdam kwamen ook veel kunstenaars en schrijvers bij ons thuis.”

Wat is je vroegste museumherinnering?
Waarom maakte dit zo’n indruk?

“Mijn vroegste herinnering is de tentoonstelling over de Zwitserse kunstenaar Jean Tinguely in het Stedelijk Museum in 1973. Ik was toen vijf jaar. Het ging hier om bewegende machines als kunst. Zoiets had ik nooit eerder gezien, het was anders, mooi, speels. Overal waren grote knoppen op de vloer waar je met je voet op kon drukken om de machines in beweging te zetten. Het was puur kunst als experiment, een combinatie van techniek en artistieke visie, onvergetelijk.”

Sinds 1 januari 2023 ben je directeur in Zwolle?
Hoe ben je op deze plek terechtgekomen?

“Ik werd gevraagd om te solliciteren. Natuurlijk kende ik de Fundatie, maar op dat moment heb ik mij er nog veel meer in verdiept en ben stiekem een paar keer gaan kijken voordat ik de sollicitatieprocedure in ging. Mij was al snel duidelijk hoeveel potentie beide locaties hebben, door de prachtige collectie, de trouwe bezoekers en de twee locaties, het voormalig Paleis van Justitie in Zwolle en kasteel het Nijenhuis in Heino. Deze twee locaties hebben elk hun eigen karakter en vormen toch samen één museum. Die combinatie van factoren trok mij aan. Ook viel mij op hoe vriendelijk je er als bezoeker wordt ontvangen. Dat is altijd een goed teken.”

Ben je voor deze baan (al) verhuisd naar Zwolle ?

“Ja, ik ben een paar weken geleden naar Zwolle verhuisd. Het eerste half jaar heb ik op en neer gereisd tussen Amsterdam en Zwolle.”

Wat heeft je het meest verrast in je nieuwe woonplaats?

“Er is een levendige culturele scène in Zwolle, met veel kunstenaars en opleidingen. Ook in de regio is veel te doen en te zien, ik zie er naar uit alles te verkennen. Verder is het centrum van Zwolle met alle cafés en winkeltjes erg leuk en er zijn mooie mogelijkheden voor wandelingen en fietstochten. Openbaar vervoer kan beter.”

Wat is je grootste uitdaging voor je museum in de komende jaren?

“Naast rust en structuur brengen in de organisatie is dat het maken van een nieuw strategisch plan en het versterken van verbindingen in de regio en daarbuiten. We kijken ook naar hoe wij naast het bestaande publiek nog andere doelgroepen kunnen aanspreken, zodat het museum een ontmoetingsplek kan worden voor allerlei groepen uit de samenleving. De samenwerking met opleidingen en een sterk educatieprogramma en public program zijn hiervoor naast de tentoonstellingsprogrammering erg belangrijk. We kijken ook naar een meer duurzame manier van programmeren, wat betekent dat wij bijvoorbeeld kunstwerken uit twee of drie in plaats van uit tien landen halen, en dat wij meer digitaal koerieren. Duurzaamheid op het vlak van de gebouwen is ook een streven, maar tegelijkertijd ook lastiger met twee historische gebouwen.”

Welke vrouwelijke kunstenaar zou je graag hebben ontmoet en waarom?

“Mijn gedachten gaan direct naar Marianne von Werefkin (Tula (Ru) 1860, Ascona CH 1938).  
Zij was een expressionistische kunstenaar die ongelooflijk veel talent had. Ze heeft lang al haar energie en tijd in de carrière van haar partner, de schilder Alexej von Jawlensky, gestoken. Werefkin had in Rusland les gehad van Ilya Repin en stond aan de wieg van de Blaue Reiter beweging in Duitsland. Al in 1907 begon ze expressionistisch te schilderen in een heel kleurrijke, vlakke stijl, veel eerder dan bijvoorbeeld Kandinsky. Er ontstond een groot en bijzonder oeuvre, dat jarenlang in de schaduw stond van haar partner, mede door haar eigen toedoen. Vanaf de Eerste Wereldoorlog woonde en werkte ze in het Zwitserse Ascona. 

In het Stedelijk Museum voor Moderne Kunst in Ascona is nog veel werk van haar te zien. Museum de Fundatie heeft een prachtige gouache van haar en in 2024 organiseren we een overzichtstentoonstelling van haar werk. Het lijkt mij een fascinerende vrouw en ik had haar graag willen vragen waarom zij het nodig vond om haar talent zo lang ondergeschikt te maken aan dat van haar partner?”

Wat is je favoriete

• • museum; “Naast de Fundatie het Kröller-Müller Museum, vanwege de geweldige collectie moderne kunst, de combinatie kunst en natuur en de mooie beeldentuin.
    Internationaal het Detroit Institute of Arts met o.a. de indrukwekkende wandschilderingen van Diego Rivera, en het Museu Calouste Gulbenkian in Lissabon, ook een prachtige stad trouwens.”
  • boek; “Mag ik meerdere noemen?” Ja zeker, graag. “Mijn top drie (vooralsnog): Chimamanda Ngozi Adichie, Half of a Yellow Sun; Marina Lewycka, We Are All Made of Glue; Helga Ruebsamen, Beer is terug.”
  • film; “Citizen Kane en alle films van Jim Jarmusch.”
  • gerecht; “Thaise groene curry met vis, lekker pikant.”
  • vrijetijdsbesteding? “Fietsen, wandelen, naar muziek luisteren, lezen en fotograferen.”

Welke expositie(s) mogen we in 2023/2024 verwachten in Musea van de Fundatie in Zwolle en Heino?

Najaar 2023 in Museum de Fundatie Zwolle:

• • Kaleidoscope of (Hi)stories: Kunst uit Oekraïne
  • Kristina Norman: Hanze Verbindingen

Kasteel het Nijenhuis:

• • Fundatie Future Factory: Roosen & Guests

2024:Nieuwe collectie presentatie op beide locaties:

• • Marianne von Werefkin
  • Scandinavische fotografie: schenking Marieke Sanders
  • Fundatie Future Factory: ReCharge: Delic & street art
  • Fundatie Future Factory: Tessa Mars

“En meer, maar die zijn nog niet helemaal zeker.”

© tekst Wilma Lankhorst
© afbeeldingen met dank aan en met toestemming van Museum de Fundatie en de genoemde fotografen.