Na vijf jaar zijn we dit voorjaar terug op Texel. De crew van de m.s. Salvinia bracht ons naar de voormalige Reede in Oudeschild. Op loopafstand van de haven ligt Museum Kaap Skil. Hier komt de geschiedenis van dit Noord-Hollandse eiland tot leven. Je ontdekt hier de verbinding van het eiland met de VOC, de lange visserijgeschiedenis, de ontdekking van scheepswrakken  én de favoriete hobby van de eilanders: het jutten.

Skil en de VOC

De Texelaren noemen de voormalige havenplaats Skil. Oudeschild anno 2025 is het dorp met 1.380 inwoners aan de oostkust van het Noord-Hollandse eiland Texel. In de 17^de eeuw was Oudeschild een dorp met internationale betekenis in verband met Reede van Texel. Deze Reede was een ankerplaats voor schepen aan de zuidoosthoek van Texel. Van de 15^de tot aan het begin van de 19^de eeuw was deze ankerplaats van belang voor de scheepvaart vanuit het gehele Zuiderzeegebied.

De Reede van Texel was vooral van belang voor zeilschepen die noorden- of oostenwind nodig hadden in verband met hun bestemmingen richting het westen en het zuiden. En daar lagen precies de voornaamste handelsroutes van de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC). In veel gevallen was de Reede een relatief beschutte plaats waar schepen veilig konden ankeren. Maar het kon en kan er ook flink stormen waardoor er ook redelijk wat wrakken voor de kust van Texel liggen.

Het 17^de -eeuwse Skil

Net achter de dijk in Oudeschild ligt Museum Kaap Skil. Op de benedenverdieping is ‘de Reede van Texel’ als maquette nagebouwd. Vanuit de lift stap je zo in de 17de eeuw. Deze maritieme geschiedenis van Oudeschild en haar VOC-verleden kun je hier opnieuw beleven. Je kunt er naar verhalen luisteren of zelf op een digitale tafel schepen opzoeken en aanklikken waarna de geschiedenis van het gekozen type schip wordt verteld. Je leert welke bestemmingen de schepen aandeden en welke vracht ze vervoerden. Ook de geschiedenis van de slavenhandel zowel in de Oost als in de West wordt hier verteld.

De Jurken van Texel

De beroemdste vondst in Museum Kaap Skil is zonder twijfel de inhoud van het 17^de -eeuwse Palmhoutwrak. In het gebied waar ooit de Reede lag, zijn honderden schepen vergaan. Sommige schepen raakten kort na de ramp bedekt met slib en sediment, op deze manier werden ze ‘beschermd’ tegen een verdergaand afbraakproces. Een scheepswrak wordt op deze manier een soort tijdscapsule. De zee heeft veel van deze geheimen lang bewaard. In 2010 is er een eerste melding van het vrijspoelen van het Palmhoutwrak. Het schip kreeg deze naam door de vele stammen palmhout en buxushout die duikers aantroffen. Dit schip lag op het Brugzand in het Wad.

Wrakken de trofeëen van sportduikers

Vier jaar later was het wrak zodanig vrijgespoeld dat het een trofee werd voor sportduikers. Het ruim lag vol exclusieve vondsten waaronder twee jurken. Een zilveren trouwjurk en een luxe zijden japon van een dame van stand. Textielvondsten zijn heel zeldzaam in scheepswrakken omdat textiel in aanraking met water snel vergaat. Prachtige vondsten waaronder de jurken, zijden kousen, een oosterse kaftan, sieraden, een oosters tapijt en een luxe toilet set. Dit en nog meer uit het Palmhoutwrak is nu te zien in een expositie in Museum Kaap Skil.

Noord-Oost-Zuid-West

Op de boven verdieping kom je in een ruimte waarin je zelf je reisbestemming kunt kiezen. Ga je naar het noorden dan ontdek je de geschiedenis van de walvisvaart, in het Oosten staan de handelsplaatsen en goederen uit het Oostzeegebied centraal. Wie voor het westen kiest, komt in het Caraïbisch gebied waar de focus op Suriname en de geschiedenis van de ABC-eilanden ligt. Zuidwaarts ligt de focus op Afrika, met name Zuid-Afrika en de positie van Kaapstad en Kaap de Goede Hoop. De achterliggende ruimtes van deze vier windrichtingen zijn ingericht met talrijke archeologische vondsten uit tientallen scheepswrakken op de voormalige Reede van Texel.

Het buitenmuseum

De basis van Museum Kaap Skil is het in 1981 geopende Maritiem & Juttersmuseum. Deze collectie is nu onderdeel van het buitenmuseum. In dit openluchtmuseum kun je verschillende Texelse huizen en werkplaatsen bezoeken. Langs het water liggen een vissershuis, het huis en de werkplaats van de timmerman, een bakkerij en de smidse. Op het grasveld voor de molen ontdek ik de scheepstuin van de Hollandia. 

De lekkerste pannenkoeken

We volgen we onze neus en lopen molen de Traanroeier in. Daar staan twee dames enthousiast pannenkoeken te bakken met het meel dat is gemalen in de molen. Ik ben wat pannenkoeken betreft wel een beetje verwend of noem het bevooroordeeld. Mijn moeder bakt in navolging van mijn oma de beste pannenkoeken ter wereld. Zij mag het werk even overnemen van een van de dames en bakt voor mij een heerlijke pannenkoek. Sweet memories komen boven. Een bezoek aan Museum Kaap Skil brengt ook bij niet Texelaren veel herinneringen naar boven. Ik wens je een mooi bezoek.

Museum Kaap Skil is er voor jong en oud. Tijdens de schoolvakanties wordt er veel georganiseerd voor de bezoekers. Kijk hier voor de details. MK=geldig.

© tekst, foto en video Wilma Lankhorst
© gebruikt van de foto’s met dank aan street art kunstenaar Sidney Waerts, alle andere genoemde kunstenaars en musea.

Museum Murals 

Museum het Mauritshuis heeft in 2022 het initiatief genomen voor het project Museum Murals. 20 street art kunstenaars hebben in 20 steden in ons land een muurschildering gemaakt. Daarvoor werden ze alle 20 aan een museum gekoppeld. De museumcollectie vormt de basis voor de keuze van de artiest. Museum Kaap Skil ging voor dit project in zee met Sidney Waerts (Lelystad, 1976). Waerts koos uit de collectie de jurk uit het Palmhoutwrak als inspiratie voor zijn werk van 24 bij 3 meter. Ruim 2 weken heeft hij er aan gewerkt in Oudeschild. Het weer zat hem in deze periode niet mee. Maar het resultaat mag er zijn. Waerts is een veelzijdig, autodidactisch kunstenaar. Zijn grote inspiratiebron is de natuur. Hij omschrijft zijn werk als een combinatie van fotorealistisch met expressieve abstractie.