Ontdek Ilya & Emilia Kabakov

#kunstenaarsparen

Het Tate Modern in Londen pakt groots uit met het kunstenaarspaar Ilya & Emilia Kabakov. De tentoonstelling ‘Not everybody will be taken into the future’ is de grootste van dit Russisch-Amerikaanse echtpaar ooit in Engeland gehouden. Ze zijn pioniers op het terrein van de installatiekunst. In Londen zijn nu enkele van hun installaties te zien, waaronder hun grootste werk ‘het labyrint’. Beide kunstenaars zijn opgegroeid in de iconische beeldcultuur van de Sovjetcultuur. De taal die ze daarna, samen, hebben ontwikkeld, heeft op mijn diepe indruk gemaakt. Als jij niet wordt uitverkoren voor de toekomst van Ilya & Emilia, kun je in ieder geval een glimp van die toekomst ontdekken in Londen.

Ons belangsrijkste principe is dat wij werken met het publiek. Dat zij naar ons werk kijken en zich afvragen: ‘Wat betekent deze metafoor voor mij?’

uitspraak Ilya Kabakov

Ilya Kabakov

Voor ik mijn ontdekkingen met je deel, stel ik eerst de kunstenaars aan je voor. Ilya Kabakov is in 1933 in Oekraïne geboren in Dnepropetrovsk, de stad die we nu Dnipro noemen. Toen nog onderdeel van de Sovjet Unie. Op zijn achtste is hij met zijn moeder naar Moskou verhuisd. Daar heeft hij o.a. aan de Kunstacademie en het V.I. Surikov Art Instituut gestudeerd. In die dagen waren de studenten in de USSR verplicht om de door de regering goed gekeurde kunststijl van het Socialistisch Realisme te volgen. In de periode 1955-1987 verdient hij officieel zijn geld met het maken van illustraties voor kinderboeken. Ondertussen werkt hij als ‘niet officieel kunstenaar’ in zijn zolderatelier hard een aan eigen stijl. Hij laat zijn eigen werk slechts zien aan een kleine groep mensen die hij goed kent. Mensen uit de wereld van de kunst en de wetenschap.

Via Graz naar New York

Tot 1987 krijgt Ilya geen toestemming om buiten de Sovjet Unie te gaan reizen. Daar komt in 1987 door de aanvraag voor een zogenaamd ‘fellowship’ voor de Kunstverein van Grasz in Oostenrijk verandering in. Een jaar later bezoekt hij New York, daar neemt hij contact op met een oude bekende: Emilia Lekach.

Luister hier naar Emilia

Emilia Lekach

Emilia Lekach is in 1945 ook in Dnepropetrovsk geboren. Zij gaat in Irkoetsk aan het Conservatorium, studeren en wordt pianiste. Daarnaast volgt ze de studie Spaanse Taal en Letterkunde aan de universiteit van Moskou. In 1973 besluit ze om naar Israël te emigreren, twee jaar later vertrekt ze naar New York. In Amerika werkt ze als conservator en kunsthandelaar. In 1987 ontmoeten Ilya en Emilia elkaar in New York. Sinds 1989 werken ze zij-aan-zij, het stel is in 1992 getrouwd.

De voetballer

In het eerste deel van de tentoonstelling zie je vooral werk dat Ilya alleen heeft gemaakt, voordat hij Emilia in 1987 heeft ontmoet. Het eerste doek dat ik hier zie is een voetballer (1964) in een hemels blauw vlak. Geen gras, wel twee gele bollen, maar of dat ballen zijn, durf ik niet te zeggen. In het ene been en de helft van het gestrekt been is een landschap geschilderd. het boven lijf is licht blauw. Voor de uitgestrekt voet staat een tekst in het Cyrillische schrift: Uglich

Op het eerste gezicht een vredig tafereel, maar dan komt de diepere laag. Uglich is ook de naam van een oud stadje in het westen van Rusland. Het was ooit onderdeel van de zogenaamde gouden ring. In dit gebied woonde ooit veel critici van het oude regiem. Maar Uglich was ook de locatie van enkele Gulag-werkkampen. Naar welke vrijheid trapt de voetballer?

Het collectief belang

In de Sovjet Unie waarin Ilya opgroeide, woonden mensen, gezinnen in relatief kleine appartementen. In deze woonblokken deelde je altijd de keuken met anderen. Privé bezit kwam bijna niet voor. Ilya laat ons in twee installaties meekijken naar die situatie. In de ene installatie heeft hij alle bezittingen van hem en zijn moeder van een label voorzien en deels opgehangen in een kamer en deels opgeplakt in een boek. Ik vind het gewoon verdrietig om te zien hoe weinig mensen hadden.

Pas op! een vliegende pan

In een ander werk, ik noem dit maar even ‘Olga ziet pannen vliegen’, vliegen inderdaad potten en pannen door de gang. Ilya legt uit dat de gemeenschappelijke keuken in menige woongroep regelmatig tot onderlinge spanningen leidde. Ilya noemt het zelfs een constant dreigend gevoel van oorlog. De spanning die in de gang voelbaar is, veroorzaakt windvlagen en tornado’s waardoor potten, pannen en bekers spontaan gaan vliegen.

Pioniers van de Installatie & Conceptuele kunst

Samen zijn ze pioniers op het terrein van de installatie kunst. Bekende thema’s waardoor ze zich laten leiden zijn Utopia, dromen en angst. Dit reflecteren ze op de universele menselijke condities. In de tentoonstelling in Londen laten ze ons meekijken in een stukje privé leven. Ilya’s moeder komt in verschillende projecten van Ilja voor. De installatie Labyrint heeft Ilya ontworpen vanuit de gedachten die hij krijgt als hij terug denkt aan de omstandigheden waarin zij heeft geleefd en gewerkt. Je loopt door een doolhof van donkere gangen. Aan de muur hangen foto’s en collages met stukken zijn moeder’s leven. En dan hoor ik iemand zingen, het volume neemt steeds verder toe. Het is een Russisch lied. Ik ontdek later dat het een kinderliedje is en dat Ilya het zelf zingt. Ik zie mede-bezoekers naar hun hoofd grijpen, als je last hebt van claustrofobie is dit labyrint geen pretje. Net als het leven van Ilya’s moeder.

De vertrekkende trein

De titel van deze tentoonstelling verwijst naar hun gezamenlijke installatie in de zesde zaal: Hier loop je in de schemer langs een spoor en zie je de achter kant van een vertrekkende trein. De titel is afkomstig van een essay uit 1983 waaraan Ilya heeft bijgedragen voor het tijdschrift A-YA. Het onderwerp was toen de Russische kunstenaar Kazimir Malevich. A-YA was een tijdschrift van ‘niet-officiële Russische kunstenaars dat in Parijs werd uitgegeven. Ilya zag Malevich als een charismatisch denker (imagineer) die zijn mensen/leerlingen opwaarts naar de toekomst leidde. Bij dit idee dacht hij terug aan zijn eigen schooltijd op de academie. Daar werden op gezette tijden de meest belovende studenten uit de klas gehaald en naar een Jeugd Pioniers Kamp gestuurd. de anderen bleven achter. In Ilya’s gedachte zullen sommigen zich tot verder ontwikkelen tot kunstenaar en misschien wel onderdeel worden van de kunstgeschiedenis. Anderen zullen worden vergeten: niet iedereen zal opgenomen worden in de toekomst.

Mijn ervaringen:

• Dit is mijn eerste kennismaking met het werk van dit kunstenaarspaar. Ik werd getroffen door hun vernieuwingsdrang, hun moed en hun gezamenlijke kracht;
• Het is heel fijn dat het Tate Modern veel ruimte heeft genomen voor deze tentoonstelling. Je gedachten dwalen door het appartementencomplex van Ilya’s jeugd, zijn jeugdherinneringen in het labyrint en je voelt de verlatenheid van de vertrekkende trein;
• Door de herdenking van 100 jaar Russische Revolutie heb ik dit jaar meer exposities gezien van Russische kunstenaars en/of artiesten met Russische wortels. Deze heeft me het meest geraakt.

Het werk van Ilya & Emilia Kabakov is nog t/m 28  januari 2018 te zien in het Tate Modern.
Voor deze tentoonstelling betaal je £ 13,30 toeslag. Bij binnenkomst krijg je een klein A6 formaat (ansichtkaart) boekje met leuke extra informatie over de kunstwerken en de getoonde installaties.

Je kunt nog veel meer over hen lezen op hun eigen website.

Wil je meer weten over Londen en de vele musea in de Engelse hoofdstad, lees dan hier verder. Om  gemakkelijk en efficient door Londen te reizen, kan ik je de Oyster Card van harte aanbevelen. Je kunt deze OV-kaart vóór vertrek in Nederland al online bestellen.

© tekst en foto's entree en kaartenrek Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Tate Modern, het kunstenaarspaar Ilya & Emilia Kabakov, Pace Gallery en fotograaf Kerry Ryan McFate (foto The appearance of the collage #10)

Voor de selectie van de foto’s was ik voor deze reportage volledig afhankelijk van het aanbod van de persafdeling van het Tate Modern. Om die reden passen de afbeeldingen helaas niet altijd bij de tekst waar ze bij staan. Ik vond mijn persoonlijke belevingen belangrijker om te delen, dan de keuze van de beelden die voor me is gemaakt. Door in de museumwinkel het kaartenrek te fotograferen kan ik toch wat extra afbeeldingen laten zien.

Nu ook te zien in de Londense musea:

Red Stars over Russia  t/m 18 februari 2018  in Tate Modern.
Cézanne, serie (zelf)portretten t/m 11 februari 2018 in de National Portrait Gallery
Rachel Whiteread t/m 21 januari 2018  in Tate Britain.
Living with Gods  t/m 8 april  2018 in het British Museum
Reflections, van Eyck & the Pre-Rafaelieten t/m 2 april 2018 in de National Gallery.
The Ye-Exhibition, De Impressionisten in Londen t/m 7 mei 2018 in Tate Britain.

en off the beaten track
Street Art in Shoreditch, maak een wandeling met Dave.