Ferdinand Erfmann is apart
De Nederlandse schilder Ferdinand Erfmann omschrijft zichzelf het liefst als ‘apart’. Op de tentoonstelling ‘Ferdinand Erfmann, Nederlands beste naïef’ zegt hij in een interview1 dat hij apart is, in de zin van bijzonder. Een verdere toelichting komt er niet. De eerste wisseltentoonstelling in Museum MORE in Gorssel is aan deze Nederlandse kunstenaar gewijd. In 80 werken krijg je een aardig beeld van deze flamboyante schilder, travestiet en toneelspeler. Zondag 31 januari 2016 gaan de deuren open voor publiek. Je kunt Erfmann en zijn werk tot 29 mei 2016 beter leren kennen. Apart is het, maar ook vrolijk en naïef.
Hier voor een korte nieuwsflits over Ferdinand Erfmann in Gorssel
Leven tussen droom en daad
Ferdinand Erfmann werd op 12 oktober 1901 in Rotterdam geboren. Een jaar later verhuist het gezin naar 020 in verband met het toneelwerk van beide ouders. Ferdinand beschreef zijn jeugd als verpest. Hij zei hierover: “Er is maar 1 oorzaak die mijn leven verpest heeft. De discrepantie tussen driftleven (sterk instinctief ingesteld) en gedachtenlezen ten aanzien van dat driftleven”. Hij heeft altijd zijn vader verweten dat hij uiteindelijk als eenzame vrijgezel door het leven is gegaan. Als jongeman heeft hij verschillend liefdesaffaires gehad, maar zijn vader kraakte zijn vriendinnen altijd af. Ferdinand had een sterke voorkeur voor vrouwen met dikke bovenarmen en stevige benen. Een aantrekkelijk gezicht vond hij ondergeschikt. Deze voorkeur zie je terug in zijn schilderijen. De gezichten zijn vlak en uitdrukkingsloos, de armen en benen stevig, soms voorzien van tattoos, en altijd de aandacht opeisend. Zijn vrouwen en soms mannen zijn groot en vullen het doek. Zelf noemde hij zijn figuren ‘klassiek’. Het ging hem om de platonische idee van de mens.
Gedroomd autodidact
Ferdinand noemde zichzelf graag een autodidact. Dit is zijn beleving van de werkelijkheid. Want na de HBS volgende hij bij verschillende, gerenommeerde instituten in Amsterdam, tekenlessen. Op de Quillinusschool stond hij van 1920 tot 1922 ingeschreven en van 1925 tot 1927 was hij leerling aan het ‘Rijksinstituut tot Opleiding voor Teekenleraar’. Aansluitend werd hij toegelaten tot de ‘Rijksacademie voor de Beeldende Kunsten’ en in 1929 werd hij lid van de kunstenaarsvereniging ‘De Onafhankelijken’ en mocht hij mee doen aan een voorjaarstentoonstelling in het Stedelijk in Amsterdam. Om zijn kansen op succes te vergroten meldde hij zich aan bij De Brug. Dit was een vereniging van realistisch werkende kunstenaars. Ondanks al deze opleidingen, noemde Erfmann zichzelf altijd een autodidact…
Als Erfmann zestig wordt, biedt Willem Sandberg (toen directeur van het Stedelijk) hem een expositie aan. Deze wordt gehouden in Museum Fodor aan de Keizersgracht in Amsterdam. Leven van zijn kunst kon Erfmann niet, maar na zijn tentoonstelling in Fodor werd hij als schilder wel serieus genomen.
(foto de Zaaister (1938) Hier is de invloed van Picasso duidelijk zichtbaar (collectie Museum Arnhem)
Focus op figuurstukken
Ondanks dat Erfmann veel en graag reisde, en tijdens deze avonturen tekeningen en schilderijen maakte, zijn deze werken niet te zien in Gorssel. Hier is bewust gekozen voor een selectie uit zijn figuurstukken: baadsters, prostituees, meisjes of jongens op een fiets en later mannen en vrouwen als acrobaten en jongleurs. Tachtig werken, verdeeld over twee ruime zalen, waarin het licht rijkelijk naar binnen vloeit, geven een goed beeld van het leven en werk van deze flamboyante, (nacht)schilder. Omdat hij te weinig verdiende met schilderen heeft hij bijna zijn hele leven bijbanen gehad, van de verhuur van kamers in zijn huis, tot kantoorwerkzaamheden of als toneelspeler. Hierdoor had hij naar eigen zeggen alleen ‘s nachts tijd om te schilderen.
(foto Maskerade (1950) collectie Stedelijk Museum AMS)
In zijn openingswoord zegt artistiek directeur van Museum MORE, Ype Koopmans, dat Erfmann het verdient om volop in de aandacht te staan bij een breed publiek. Nadat ik de 80 werken van ‘Nederlands beste naïef’ heb bekeken, deel ik die wens met hem. Erfmann verrast, Erfmann verbaast en hij is inderdaad APART.
Ferdinand Erfmann, Nederlands beste naïef is tot 29 mei 2016 te zien in Museum MORE in Gorssel (tussen Zutphen en Deventer.
De Museumkaart is nog niet geldig. Entreeprijs € 15 p.p.
Dit is inclusief de toegang tot de andere vijf zalen van het museum.
De catalogus, Erfmann MORE Monografie, telt 104 pagina’s in full colour en kost € 19,95
Leuk om te weten….
Het Museum Tijdschrift van jan/febr. 2016 bevat een uitgebreid artikel over deze expositie en is voor € 5 te koop bij de boekhandel en in de Museumwinkel.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik foto’s met dank aan Museum MORE, Kunstuitleen Rotterdam, Stedelijk Museum Schiedam en Museum Arnhem Noot: Het interview met Ferdinand Erfmann door Almar Tjepkema in Galerie Siau in Amsterdam is te zien op de tentoonstelling.
Kijk ook even in de ogen van Charley Torrop ©Museum MORE
Museum MORE is naar eigen zeggen het grootste museum voor Nederlands Modern Realisme. Hier hangt o.a. de collectie van kunstliefhebber Hans Melchers. In juni 2015 is het museum in de Achterhoek (Gorssel) geopend. Tot de collectie behoren werken van o.a. Jan Mankes, Pyke Koch, Charley Toorop en Carel Willink. De (semi)permanente tentoonstelling bevat ruim 100 hoogtepunten uit 100 jaar realisme. Dit aanbod wordt steeds verrijkt met een wisseltentoonstelling.