Het Paula Modersohn Becker Museum in Bremen was het eerste museum ter wereld ter ere van een vrouw. Het is in 1927 geopend in de populaire Böttcherstrasse. Het museum heeft een van de grootste collecties tekeningen en schilderijen van kunstenaar Paula Modersohn Becker (1876-1907). Ze wordt de Picasso van Duitsland genoemd, ze was een pionier voor de moderne kunst in Duitsland. Wat weet jij van Paula Modersohn Becker?
Böttcherstrasse in Bremen
Het ontwerp van het Paula Modersohn Becker Museum is van de Duitse beeldhouwer Bernhard Hoetger (1874-1949). Hij kreeg deze eervolle opdracht van de rijke koffiekoopman Ludwig Roselius (1874-1943). Het museum is onderdeel van een groter bouwplan. In de Böttcherstrasse vind je naast dit museum ook de verzameling van Bernhard Hoetger, verschillende winkels, horecazaken en een koffiebranderij. Alle gebouwen zijn opgetrokken uit rode bakstenen waardoor het geheel voor ons heel vertrouwd en Nederlands aanvoelt. De verbanden waarin de stenen zijn gemetseld verschillen. Boven de ingang vanaf de markt hangt een groot goudkleurig reliëf met de afbeelding van de Aartsengel Michael. Iedere dag om 12.00 uur kun je een uniek klokkenspel zien en horen boven de ingang van het Hoetger Museum.
In 2024 herdenkt het museum de 150ste geboortedag van de bouwer
van het Paula Modersohn-Becker Museum, Bernhard Hoetger (1874–1949).
Paula (Modersohn) Becker
In 1876 is Pauls als Minna Hermine Paula Becker (1876 – 1907)in Dresden geboren. Ze was de derde telg van de zeven kinderen van Mathilde (1852-1926) en Carl Becker (1841-1901). Binnen het gezin Becker speelde muziek, literatuur en kunst en grote rol. Alle kinderen kregen pianoles en haar oudste zus Milly volgde een zangopleiding. Paula wist al vroeg dat ze kunstenaar wilde worden. Dit was in haar familie én voor de tijd waarin zij leefde een opmerkelijke keuze. In 1892 stuurden haar ouders Paula naar Engeland om Engels te leren en zich te bekwamen als gouvernante. Haar oom zorgde er voor dat ze tekenles kreeg in Londen. Terug in Duitsland regelde moeder Mathilde tekenles voor haar dochter in Berlijn. Voor de rest van haar levensverhaal verwijs ik naar een artikel dat ik schreef naar aanleiding van haar expositie in het Rijksmuseum Twenthe (2018).
Picasso van Duitsland
Paula was een pionier, haar oeuvre laat een sterke ontwikkeling zien van de moderne schilderkust aan het begin van de 20ste eeuw in Europa. Ze wordt door kenners de Picasso van Duitsland genoemd. In de veertien jaar waarin Modershon Becker actief was als kunstenaar heeft ze heel hard gewerkt. Ze maakte meer dan 750 schilderijen, ruim 1000 tekeningen en 13 etsen.
Opzet van het museum
Het Paula Modersohn Becker Museum omvat acht zalen. De eerste drie zijn standaard ingericht met schilderijen en tekeningen van Paula. In de andere ruimtes worden jaarlijks verschillende tijdelijke exposities georganiseerd. Dat zijn vaak tentoonstellingen van of over vrouwelijke kunstenaars. Ik maakte hier onder andere kennis met beeldhouwer Laura Eckert (Trier, 1983)) en in het najaar van 2023 met het werk van Louisa Clement (Bonn, 1987).
De vrouwen van Paula Modersohn Becker
Op de 750 schilderijen en ruim 1000 tekeningen is het meest voorkomende thema de vrouw, soms met een kind en soms een kind alleen. Dat kind is dan vaak een meisje. Naast dit thema schilderde Modersohn Becker landschappen, net als haar echtgenoot Otto Modersohn (1865-1943). Hiervoor trok ze vaak de omgeving in rondom Worpswede. In het museum in Bremen krijg je beide onderwerpen te zien.
Fajoemportretten
Persoonlijk vind ik haar portretten en scènes met vrouwen sterker dan haar landschappen. Ze heeft net als Charley Toorop een heel eigen kijk op hoe ze een portret opzet. Tijdens haar eerste bezoek aan Parijs (1900) ziet ze in het Louvre de zogenaamde Fajoemportretten. Karakteristiek voor deze portretten (Egypte 100 tot 300 na Chr.) zijn de grote, donkere ogen. Deze fajoemportretten werden na de dood van een persoon met zijn mummie in de graftombe gelegd. Paula’s omgeving reageerde niet enthousiast op deze (moderne) manier van werken.
Paula zoekt en schildert het karakter
In haar portretten streeft ze niet naar perfectie. Modersohn Becker zoekt naar het karakter van degene die voor haar zit. Ze vergroot en/of versterkt een karakteristieke trek van de geportretteerde. Van het werk van Cézanne leert ze nieuwe kleurcombinaties kennen en kijkt ze meer naar de vormen waaruit iets is opgebouwd dan de totale weergave van het object. Steeds is de jonge kunstenaar op zoek naar nieuwe technieken, een ander perspectief en kleurgebruik. Haar bezoeken aan Parijs zijn daarvoor erg belangrijk. Met haar vernieuwede werk krijgt ze behoorlijk wat negatieve reacties te verduren. Ze laat zich hierdoor niet beïnvloeden en blijft haar eigen route volgen.
Woonhuis in Worpswede
In het woonhuis van Otto en Paula Modersohn Becker in Worpswede (klein uurtje rijden vanaf Bremen) kun je haar levensweg verder ontdekken. In een apart artikel kom ik hier later dit jaar op terug. Wil je na deze kennismaking met het werk van Paula Modersohn Becker nog meer werk van haar zien in Bremen, bezoek dan de Kunsthalle en loop door naar de afdeling Kunstkolonie Worpswede.
Het Paula Modersohn Becker Museum is van dinsdag tot en met zondag van 11.00 tot 18.00 uur geopend. Kijk hier voor alle details en de nieuwe tentoonstellingen.
Viering 150ste Verjaardag Bernhard Hoetger
Dit jaar wordt de 150ste geboortedag van de bouwer van het Paula Modersohn Becker Museum, Bernhard Hoetger, herdacht enkele jubileum tentoonstellingen. De eerste opent op 10 februari en heet “Faszination Cave”. In deze tentoonstelling wordt het motief van de grot in de beeldende kunst uitgebreid belicht. Zo is de legendarische Blue Grotto op Capri, door veel romantici geschilderd. Ook tot kunstenaars van onze tijd zoals Verner Panton, Per Kirkeby en Mama Andersson zijn gefascineerd door de grot. Grotten zijn altijd nauw verbonden geweest met de menselijke cultuur. Onze voorouders gebruikten ze als schuilplaatsen. Bovendien zijn grotten altijd plaatsen van bijzondere spirituele betekenis geweest. De eerste kunstwerken, de grotschilderingen, zijn erin bewaard gebleven. Tegelijkertijd associëren we een zekere dreiging met de duistere, moeilijk bereikbare structuren van de onderwereld.
Met deze tentoonstelling vieren de musea in de Böttcherstrasse ook de 150ste verjaardag van de bouwer van het Paula Modersohn-Becker Museum, Bernhard Hoetger (1874–1949).
Het in 1927 geopende gebouw in expressionistische stijl belichaamt op unieke wijze het architectonische ontwerpidee van het streven van duisternis naar licht: de grotachtige vestibule van het museum vormt het inspirerende uitgangspunt van de tentoonstelling en fungeert tegelijkertijd als leidmotief dat direct fysiek ervaren kan worden.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met goedkeuring van het Paula Modersohn Becker Museum, Am Modersohn Becker Haus Worpswede en alle bruikleengevers.