Leipzig MdbK voor Internal Line © Chiharu Shiota achter Sighar Gille - Auswildern (1990-91)

MdbK Leipzig – kunst in een glazen kubus

Leipzig_MdbK © foto Wilma_Lankhorst
Leipzig MdbK impressie collectie © foto Wilma Lankhorst.

In het centrum, pal naast de VVV staat de glazen kubus van het Museum der Bildenden Kunst (MdbK.) Dit museum is een schatkamer vol oude en hedendaagse kunst. Naast een eigen collectie worden jaarlijks talrijke wisseltentoonstellingen aangeboden. Wij bezochten de grote Caspar David Friedrich-tentoonstelling , ‘Internal Line’ een werk op locatie gemaakt door Chiharu Shiota en enkele collages van jute van Ibrahim Mahama. Ook zonder een tijdelijke thema expositie is een bezoek aan het MdbK zeker de moeite waard.

Leipzig MdbK Caspar D. Friedrich © foto Wilma_Lankhorst
Collage Caspar D. Friedrich © foto Wilma Lankhorst.

De romantiek van Caspar D. Friedrich

Caspar David Friedrich  (1774-1840) is een van de beroemdste schilders uit de Duitse Romantiek. Ondanks zijn status waren zijn schilderijen vanaf het begin van zijn carrière omstreden. Friedrich’s afbeeldingen van stilte en overpeinzing werden in die dagen gezien als werken uit een vervlogen periode. Aan het einde van zijn leven, wordt zijn werk andermaal verdrongen, nu door de schilders van de Düsseldorfse School (1819-1918). Al heel snel na zijn dood in 1840 raken de schilder en zijn werken in de vergetelheid.

In 1880 schijnt de Noorse kunsthistoricus Andreas Aubert een nieuw licht op Caspar Friedrich en zijn werk. Anno 2021 is hij in Leipzig helemaal terug van weg geweest. In de grote expositie Caspar D. Friedrich und die Düsseldorfer Romantiker zijn maar liefst 120 schilderijen en tekeningen te zien. Zestig werken hiervan zijn van de hand van Caspar D. Friedrich. De hele benedenverdieping van de glazen kubus hangt vol romantische kunst en de bezoekers komen er gretig op af.

Leipzig MdbK zaalimpressie Caspar David Friedrich © foto Wilma Lankhorst
Zaalimpressie Caspar David Friedrich © foto Wilma Lankhorst.

Hoe is deze tentoonstelling opgezet?

Caspar David Friedrich leefde in een tijd van grote sociale veranderingen. Denk hierbij aan de ineenstorting van het Heilige Roomse Rijk, de opkomst van de Duitse Natie, de Franse bezetting. De vele oorlogen die Napoleon voert leiden tot de reorganisatie van de politieke kaart van Europa in de 19de-eeuw. Verschillende revoluties volgen in 1830 en 1848. Deze politieke gebeurtenissen hebben invloed gehad op Friedrich’s werk en de waardering en ontvangst voor zijn oeuvre.

Leipzig MdbK studie van sparren (detail 1814) © Caspar David Friedrich © foto Wilma_Lankhorst
Studie van sparren (detail 1814) © Caspar D. Friedrich © foto Wilma Lankhorst.

Hoe is de expositie ingedeeld?

In het MdbK is het werk van Caspar D. Friedrich nu voor het eerst samen te zien met schilderijen en tekeningen van tijdgenoten. Er hangt werk van collega’s en concurrenten die Friedrich tijdens zijn leven voorbijstreefden, mede met hulp van de kunstcritici en de publieke opinie. Naast talrijke werken van de Düsseldorfse Romantiek en enkele Hollandse Meesters zijn er ook schilderijen van tijdgenoten uit de school van de Dresdense Romantiek (eind 18de tot midden 19de-eeuw) te zien. De schilders van beide ‘romantische stromingen’ hebben zich in het begin laten inspireren door Friedrich. Maar al snel gaan ze steeds grotere werken maken. Drama en pathos (het gebruiken en bespelen van emoties van het publiek) worden steeds belangrijker. De schilderijen worden steeds meer verhalend van opzet.

Leipzig MdbK Caspar D. Friedrich in zijn atelier (1814-19) © Georg F. Kersting © foto Wilma_Lankhorst
Caspar D. Friedrich in zijn atelier (1814-19) © Georg F. Kersting © foto WilmaL.

De tentoonstelling Caspar D. Friedrich und die Düsseldorfer Romantiker’ is t/m 9 januari 2022 te zien in het MdbK in Leipzig.  

Leipzig MdbK Ibrahim Mahama © foto Wilma_Lankhorst
Jutecollages © Ibrahim Mahama © foto Wilma Lankhorst.

Collages van jute door Ibrahim Mahama

Afgelopen zomer zag ik tijdens Sonsbeek 20-24 in Arnhem een installatie van Ibrahim Mahama (Ghana, 1987). In de Eusebiuskerk was zijn ‘parlement van de geesten’ te zien. Hier in Leipzig kun je enkele van zijn bekende collages van jute(zakken) ontdekken. De oude zakken waarmee Mahama zijn collages maakt, krijgt hij door nieuwe zakken te ruilen voor oude. Het mes snijdt zo aan twee kanten. De boeren hebben nieuwe zakken voor de nieuwe oogst (o.a. cacao, bonen en koffie) en de kunstenaar heeft authentiek materiaal voor zijn collages.

Leipzig MdbK Jute © Ibrahim Mahama © foto Wilma_Lankhorst.
Jute installatie © Ibrahim Mahama © foto Wilma Lankhorst.

Samen met lokale arbeiders

Om zijn grote collages/installaties te maken, vraagt Mahama hulp aan lokale arbeiders in dit geval kledingmakers. Het ruilen en de inzet van lokale arbeiders zijn essentiële onderdelen in de werkwijze van Mahama. De jutezakken herinneren aan de oorspronkelijke oogsten in de regio. Ze laten ook sporen zien van de mensen die in Azië de jute hebben gemaakt en zij die in Afrika zorgden voor de verpakking en het transport van de waren. De jute verbindt uiteindelijk de mensen die Mahama betrekt bij de productie van zijn kunst – en dus ook met ons hier in Europa.

Oude zakken vertellen een nieuw verhaal

De jutezakken zijn hier los geraakt uit hun oorspronkelijke cyclus. Hun sporen gaan verloren door de slijtage van het materiaal. Maar ze krijgen een andere betekenis en vertellen nu een nieuw verhaal. Ibrahim Mahama vraagt met dit eenvoudige en tegelijkertijd krachtige gebaar om aandacht voor de wereldhandel en haar mechanismen, waaraan ook wij deelnemen. Tevens verwijst hij met deze collages naar de koloniale geschiedenis van zijn land, dat tot aan de onafhankelijkheid bekend stond als de “Gouden Kust” vanwege zijn grondstoffen.

De verschillende jute collages van Ibrahim Mahama zijn nog t/m 23 januari 2022 te verkennen in het MdbK in Leipzig.

 

Leipzig MdbK Chiharu_Shiota collage © foto Wilma_Lankhorst
Chiharu Shiota collage installatie Internal Line © foto Wilma Lankhorst.

De rode draden van Chiharu Shiota

In het Noordbrabantsmuseum (Den Bosch) werd ik in 2017 voor het eerst ‘gevangen in de rode draden van Shiota. Het is een beleving die me altijd is bij gebleven. Toen ik zag dat het MdbK een installatie van haar had, wist ik dat ik er heen moest. En wederom slaat de betovering toe, nu met het werk ‘Internal Line’. Op een van de vele terrassen van dit museum heeft de Japanse kunstenaar Shiota met haar team een wervelende rode wereld gemaakt. In eerste instantie zie ik verschillende jurken met lange mouwen (kimono’s?) die met heel veel rode draden en lange stroken stof met elkaar zijn verbonden. Als je het terras oploopt, word je opgenomen in een rode wereld van stof en licht. De installatie hangt centraal in de ruimte zodat je er helemaal om heen kunt lopen. Je ervaring met de rode wereld verandert hierdoor steeds.

Leipzig MdbK voor Internal Line © Chiharu Shiota © foto Wilma_Lankhorst
Internal Line © Chiharu Shiota © foto Wilma Lankhorst.

Nieuw programma

Met ‘Internal Line’start het MdbK een nieuwe programma waarin belangrijke ontwikkelingen in de internationale, soms niet-Europese hedendaagse kunst worden gepresenteerd. De focus ligt hierbij op sculpturale/beeldende impulsen die op de terrassen van het museum worden opgevoerd. Bezoekers van het museum worden in deze serie steeds weer verrast met nieuwe aanwinsten uit de rijke collectie.

Leipzig MdbK voor Internal Line © Chiharu Shiota achter Sighar Gille - Auswildern (1990-91)
Internal Line © Chiharu Shiota (voorgrond) – Auswildern (1990-91) © Sighar Gille (achtergrond) © foto Wilma Lankhorst.

De installatie ‘Internal Line‘ van Chiharu Shiota is t/m 27 maart 2022 te zien in het MdbK in Leipzig. 

Leipzig MdbK voorgevel met affiche Caspar David Friedrich © foto Wilma_Lankhorst
Voorgevel van de glazen kunstkubus MdbK Leipzig © foto Wilma Lankhorst.

Een glazen kubus vol verrassingen

Tot slot nog een paar woorden over de architectuur van het museum. De glazen kubus uit 2004 is een ontwerp van het Berlijnse architectenbureau Hufnagel Pütz Rafaelin. Het 36-meter hoge gebouw is een blikvanger in het centrum van de stad. Buiten overheerst het glas, in het interieur is veel gewerkt met zichtbeton, schelpkalksteen, eikenhout en glas. Eenmaal binnen ontvouwt zich voor je ogen een bijzonder lijnenspel. In de deels open zalen en de grote open, binnen ruimtes ontdek je steeds weer verbindingen met buiten. De architecten spreken niet van museumzalen zij geven de voorkeur aan de begrippen terrassen, hofjes en trappenhuizen. In al deze ruimtes beleef je bijzondere ontmoetingen tussen kunst en architectuur.

Leipzig MdbK Auswildern (1990-91) © Sighard Gille © foto Wilma_Lankhorst
Auswildern (1990-91) © Sighard Gille © foto Wilma Lankhorst.

Het MdbK, ontstaan in 1858 heeft een uitgebreide eigen collectie van schilderijen, beeldhouwwerken en grafiek van de middeleeuwen tot vandaag.

In de vaste collectie heeft het MdbK onder andere werk van Nederlandse Meesters zoals Rachel Ruys, Johannes van Wijckersloot, Jan Steen, Gerbrand van den Eeckhout, Rembrandt van Rijn, Jan Lievens, Ferdinand Bol, Gerard ter Borch, Gerard Hoet, Johannes Suyderhoef en Philips de Koninck.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
©gebruik van de afbeeldingen met toestemming van het MdbK en de genoemde kunstenaars.