Droom deze zomer heerlijk weg in de mystieke wereld van Odilon Redon. Zijn artistieke wortels ontwikkelen zich in het tijdperk van het Impressionisme. Maar Redon zoekt steeds weer zijn eigen weg. Zo ontdekt hij met de beperking van houtskool, eindeloze variaties in zwart wit. Twintig jaar later kleuren pastels zijn creaties. Redon wil suggesties weergeven en klanken uitbeelden. Op papier en canvas ontdek je talrijke flarden uit zijn dromen. In de tentoonstelling Odilon Redon, la littérature et la musique staan muziek en literatuur centraal. Deze twee thema’s bepaalden de keuzes voor de 167 werken die je nu in het Kröller-Müller Museum kunt zien. Op de Hoge Veluwe vallen alle stukjes van deze veelzijdige kunstenaar op hun plaats.
Sneak preview, ontdek de wereld van Odilon Redon’s muziek & literatuur.
Wie is Odilon Redon?
De veelzijdige kunstenaar Odilon Redon is op 22 april 1840 in Bordeaux geboren. Op zijn elfde begint hij met vioolspelen en maakt hij zijn eerste kopieën van litho’s. Tevens krijgt hij pianoles. Vier jaar later neemt hij tekenlessen en op zijn 17e gaat hij architectuur studeren. In deze periode leert hij de botanicus Armand Clavaud kennen. Armand attendeert hem op de literatuur van Baudelaire, Flaubert en Edgar Allen Poe. Samen met zijn oudere broer Ernst is hij lid van de kunstenaarskring in Bordeaux. In 1860 exposeert hij zijn eerste twee aquarellen.
Zijn architectuurstudie in Parijs mislukt. Redon gaat terug naar Bordeaux (1862) en ontdekt daar antieke beelden. Met deze kennis gaat hij twee jaar later terug naar Parijs. Daar werkt hij enkele maanden in het atelier van kunstschilder en beeldhouwer Jean-Léon Gérôme (1824-1904). Het werk van Gérôme straalt een historische en oriëntaalse sfeer uit. Met deze ervaring op zak, gaat Redon weer terug naar Bordeaux waar hij de kneepjes van de etskunst en steendruk wil leren bij Rodolphe Bresdin (1822-1885).
Na zijn militaire dienst tijdens de Frans Duitse-Oorlog (1870) gaat Redon in 1871 weer naar Parijs. Dit keer verdiept hij zich in de techniek van houtskool. Op aanraden van Henri Fantin-Latour komt daar vanaf 1878 ook de lithografie bij. Met de beperking van zwart-wit gaat Redon op zoek naar de maximale weergave van zijn ervaringen. Hij wil geen bestaande beelden tekenen, maar suggesties weergeven en klanken uitbeelden. Zijn uitgebreide muziek- en literatuurkennis zijn de voedingsbronnen van zijn creaties.
Als hij in 1880 met een Creoolse vrouw (Camille Falte) trouwt, ontdekt hij tijdens hun huwelijksreis de mogelijkheden én het kleurenpalet van pastel. Literaire en mythologische thema’s, zoals Dante, Pegasus, Parsifal en de Cycloop, vormen steeds meer zijn voedingsbodem. Literatuur aangevuld met de wereld van muziek. Zijn grote doorbraak komt in 1884 als hij litho’s maakt bij het boek Tegen de Keer, (A Rebours) van Joris-Karl Huysmans. Daarna exposeert hij in Parijs op de Salon des Indépendants (waar met nam de Impressionisten van zich laten horen) en de Parijse Salon. Vanaf 1886 is Redon’s werk ook te zien in Brussel en ons eigen Amsterdam.
‘Ik ben geboren op een golf van geluid’
Uitspraak Odilon Redon, ‘Confidences d’artiste’, L’Art moderne 14, 1894
Het vertrouwen van de kunstenaar
Als Redon tijdens zijn huwelijksreis de pastel ontdekt, blijft zwart-wit (noirs) in zijn publieke werk de toon voeren. Pas na 1890 neemt kleur een steeds grotere plaats in binnen zijn creaties. Naast etsen, litho’s en schilderijen, ontwerpt Redon stoffen voor meubels. Ook hierin zoekt hij naar de maximale weergave van het detail. In 1894 heeft Odilon Redon zijn eerste solo-expositie in Parijs bij galerie Durand-Ruel. Later in dat jaar verschijnt zijn autobiografische essay Confidence d’artiste (het vertrouwen van de kunstenaar).
Odilon Redon, tijdens zijn leven al wereldberoemd
Vanaf 1895 is zijn werk ook te zien in Londen. Na de eeuwwisseling reist Redon in 1900 naar Italië waar hij enkele interieurstukken ontwerpt voor zijn weldoener, Baron Robert de Domecy. Vanaf 1913 is Redon’s werk ook te zien in Amerika. In Nederland verzamelen Andries Bonger en Helene Kröller Müller zijn werk. Odilon Redon sterft tijdens de Eerste Wereldoorlog op 6 juli 1916 in Parijs. Hij laat een vrouw en een zoon (Arï) na.
‘Het is moeilijk om de verrassende kunst van de heer Redon te beschrijven. er zijn geen echte voorlopers te vinden, behalve dan misschien onder de musici en zeker onder de dichters’.
Wat bij binnenkomst direct opvalt, is Redon’s belangstelling voor vreemde onderwerpen. Een ei dat je bijna vragend aankijkt, een spin die lacht in zijn web. Redon laat ons creaties zien van schepsels met de vorm van een amoebe, planten met een mensenhoofd en onbekende insecten. De tomeloze fantasie van zijn favoriete schrijver Edgar Allen Poe ontwikkelt zich verder in het hoofd van Redon. Ik realiseer me dat ik eigenlijk niet weet wat ik zie. Het varieert van fantasiedieren tot zwevende violisten, van vliegende paarden tot bloemen. Henri Matisse was een grote fan van de bloemschildrijen van Redon. De surrealisten zagen hem later als een van hun voorgangers.
‘Ik span mij in om met nauwkeurigheid een grasspriet, een steen, een tak, een stuk muur weer te geven, maar dan pijnigt mij de lust uit de verbeelding te scheppen’.
Ik kijk nog eens en nog eens, loop vooruit en kom terug. Odilon Redon, la littérature et la musique is een tentoonstelling waarbij je wordt uitgenodigd om stil na te denken. Het is bijna meditatief kijken. Geniet ervan, ik wens je mooie ervaringen.
Ogen & hoofden
Als je de expositie verkent, ontdek je regelmatig een oog of een (los) hoofd. De cycloop Polyphemus heeft Redon hier afgebeeld met zijn ene, dromerige oog. Cyclopen en andere mythologische thema’s komen veelvuldig voor in Redon’s werk. Een ander veel voorkomend thema is het hoofd. Op schalen confronteert Redon ons met het hoofd van Johannes de Doper, Tête de Persée (1875), Tête de martyr (1877) en het drijvende hoofd van d’Orphée (1881). De fraaie kleurstellingen op de muren van deze tentoonstellingen werken extra mee om je te verplaatsen in een speciale droomwereld van Odilon Redon.
De tentoonstelling Odilon Redon, la littérature et la musique bevat maar liefst 167 werken. Deze prachtige droomwereld is nog t/m 9 september 2018 te zien in het Kröller-Müller Museum op de Hoge Veluwe.
Wil je na je bezoek aan deze bijzondere expositie nog meer lezen over Odilon Redon? Daarvoor kan ik je de 208 pagina tellende catalogus van harte aanbevelen. Aan de hand van verschillende thema’s ontdek je hoe Redon literaire en muzikale motieven verwerkt. In het artistieke proces vindt hij bestaande onderwerpen steeds opnieuw uit. Redon voegt steeds weer nieuwe associaties en betekenissen toe. De 210 afbeeldingen in dit prachtige naslagwerk, maken je deelgenoot in dit creatieproces. Voor € 29,95 koop je deze zomer een uniek vakantie souvenir. Ik wens je een fijne zomer.
Kunsthistoricus Gees-Ineke Smit heeft onderzoek gedaan naar de relatie tussen het werk van Odilon Redon en één van zijn grootste Nederlandse verzamelaars Helene Kröller-Müller. In 1929 organiseert Helene haar eerste Redon expositie aan het Lange Voorhout in Den Haag. Ze heeft op dat moment al ruim 100 werken van Odilon Redon verzameld.
De eerste Redon die Helene koopt is een prortret van Redon’s vrouw Camille, L’écharpe jaune (De gele shawl circa 1899). Later laat Helene in haar huis een speciale Redon-kamer inrichten.
Ook zo benieuwd naar Redon’s muziek keuze?
Muziek is een van de speerpunten van deze Redon-tentoonstelling. Om een idee te krijgen van de muziekkeuze van Redon heeft de redactie van Classic FM een muzieklijst samengesteld. Hierop kun je de muziek beluisteren van componisten die Odilon Redon bewonderde. Luister hier naar Redons favorieten zoals Bach, Beethoven en Schuman. De lijst staat op Spotify. Je vindt hem onder de naam Odilon Redon aanmelden is gratis. Ga vanaf hier door naar de Playlist.
1e Kröller-Müller collectie, Lange Voorhout Den haag (1913-1938).
13 juli 2018 Kröller-Müller Museum bestaat 80 jaar
Om de 80ste verjaardag van het museum te vieren is online de Tijdlijn ontwikkeld. Een digitaal cadeau voor alle liefhebbers. Ontdek hier de geschiedenis van het museum en de verhalen van de verschillende directeuren, hun aanwinsten en samenwerking met kunstenaars & architecten.
Het vertrouwen van de kunstenaar
De fraaie kleurstellingen op de muren van deze tentoonstellingen werken extra mee om je te verplaatsen in een speciale droomwereld van Odilon Redon.
Kunsthistoricus Gees-Ineke Smit heeft onderzoek gedaan naar de relatie tussen het werk van Odilon Redon en één van zijn grootste Nederlandse verzamelaars Helene Kröller-Müller. In 1929 organiseert Helene haar eerste Redon expositie aan het Lange Voorhout in Den Haag. Ze heeft op dat moment al ruim 100 werken van Odilon Redon verzameld.
Ook zo benieuwd naar Redon’s muziek keuze?