In de tentoonstelling More & Meer maak je kennis met een totaal nieuwe opstelling van de MORE museumcollectie. Je ziet bekende werken en kunstwerken die niet eerder te zien waren in dit museum. Naast de ‘vaste schilders’ uit de eigen collectie zijn er dertig jonge kunstenaars uitgenodigd die hun werk laten zien. In zes ruime zalen ontdek je maar liefst 180 werken en op de wand staan vragen waardoor je anders gaat kijken naar de objecten.

Hoe is de tentoonstelling opgezet?

Niet eerder zag ik een expositie in Museum MORE verdeeld over zes zalen. Als een soort van herintroductie van de eigen collectie is deze ruimte perfect. In elke zaal vind je een of twee thema’s die kort worden uitgelegd waarmee je als bezoeker eventueel zelf aan de slag kunt. Ik zie thema’s als nostalgie; monochroom; realistisch & abstract; net echt?; representatief?; spanning en onwennige werkelijkheid. Naast een korte omschrijving van het thema (in het Nederlands en Engels) worden er bij bijna elk onderwerp een of meerdere vragen gesteld. Met deze vragen in je hoofd, kijk je anders naar de kunstwerken. 

MORE …out of the box 

Van de dertig jonge kunstenaars die voor deze expositie zijn uitgenodigd, heeft het merendeel nog nooit in een museum geëxposeerd. Als je met hen praat over de begrippen ‘realistisch’ en ‘figuratief’ krijg je vaak andere reacties dan we kennen uit de leerboeken kunstgeschiedenis. Artistiek directeur Maite van Dijk: “Interessant is dat sommige van deze kunstenaars hun eigen werk niet onmiddellijk zouden bestempelen als ‘realistisch’ of ‘figuratief’. En dat is juist de vraag waar geen eenduidig antwoord op bestaat. Het is ook niet de bedoeling deze kunst in ‘ouderwetse’ hokjes in te delen maar vooral met verwondering en fascinatie opnieuw te bekijken”.

MORE kijkt naar en bevraagt zichzelf

Met deze nieuwe opstelling van de eigen collectie verkent het team van Museum MORE het realisme in de Nederlandse kunst van de afgelopen eeuw tot de dag van vandaag. Vragen komen boven drijven als wat is de (traditionele) opvattingen over ‘de werkelijkheid’. Hoe verbeelden kunstenaars de werkelijkheid. Als bezoeker word je actief meegenomen in deze gedachtenwisseling. Wat is die werkelijkheid nou eigenlijk? Is het een vaststaand gegeven, iets dat voor iedereen ‘waar’ is? Niets is minder waar. Want ik zie wat jij niet ziet en andersom. De werkelijkheid wordt door iedereen anders waargenomen en anders weergegeven. In iedere zaal ontdek je nieuwe beelden en verbeeldingen. 

Verrassende invalshoeken

Bij realisme denk je misschien alleen aan schilderijen en tekeningen. In MORE & meer zie je veel meer kunstvormen zoals fotografie, video, sculpturen, wandkleden en een digitale installatie. Bij het thema ‘nostalgie’ hangen op de ene wand kleine, tere schilderijen van Jan Mankes. Als je bij deze schilderijen staat, hoor je muziek, die blijkt afkomstig van het kunstwerk aan de andere kant van de wand: twee films van Guido van der Werve. Wat hebben de tere werken van Jan Mankes (1889-1920) gemeen met de 100 jaar jongere filmkunst van Guido van der Werve (Papendrecht, 1977) ? Is het misschien een diepgeworteld verlangen naar schoonheid en troost? Verderop zie ik enkele foto’s van Rineke Dijkstra en in een andere zaal schilderijen van Marlene Dumas. Ik herkauw de vraag: ‘Waarom roepen de foto’s van Rineke Dijkstra en de werken van Marlene Dumas soms een onbestemd gevoel van onbehagen op”?
Is dit de bedoeling van de kunstenaar of roep ik dat gevoel als kijker zelf op? Een psycholoog zou me er misschien op doorzagen, maar zover laat ik het niet komen.

Zie jij wat ik zie?

Kunstenaars hebben geen boodschap aan kunstmatige grenzen. Zij laten zich niet beperken in het verbeelden van hun visie. De vraag dringt zich op: Waar begint realisme en waar stopt het? De wereld om ons heen, de realiteit, is een onuitputtelijke bron voor kunstenaars. Door te spelen met schaal, vorm, kleur, materiaal en compositie zet een artiest die realiteit naar zijn/haar hand. Op die manier creëren zij nieuwe werkelijkheden. Wij als kijker kunnen die nieuwe realiteit als ‘net echt’ ervaren of als verontrustend, nostalgisch en soms als kritisch. In MORE & meer zie je ook kunstenaars die illusies creëren. Zo laat Lynne Leegte (1965) het vestje van haar grootmoeder zien in …albast (Cardigan 2020). Raquel Maulwurf (1975) suggereert met houtskool snelle bewegingen in haar Bewegende landschap VII (2016). Door sterk in te zoomen op het onderwerp maakt Robin Speijer (1997) van een stuk stof een abstract werk. Zijn advies is: “Houd je blik open, dan zie je veel meer”. 

Steeds nieuwe verrassingen

Je hoeft geen bij MORE & meer vaste route te volgen, in elk zaal kom je nieuwe verrassingen tegen. Ik heb na het bekijken van een paar zalen, een pauze ingelast in het museumcafé. Daarna kon ik weer met een open blik, naar de verrassende werken kijken. Wat ik ook heel fijn vind dat de wanden in de zalen weer eens allemaal wit waren. Ik houd van kleur, maar in dit geval waarin er zoveel er ontdekken is, heb ik de witte wanden als heel fijn ervaren. 

De tentoonstelling MORE & meer, realisme van 1900 tot nu is nog tot en met 12 maart 2023 te ontdekken in Museum MORE in Gorssel. 

© tekst e foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de foto’s met dank en met toestemming van Museum MORE en alle genoemde kunstenaars. 

Van welke kunstenaars is er werk te zien?

Philip Akkerman, Pat Andrea, Silvia B., Hans Op de Beeck, Lotta de Beus, Jan Beutener, Hermanus Berserik, Barend Blankert, Sara Blokland, Wim Bosma, Piet van den Boog, Margriet van Breevoort, Annemarie Busschers, Marlene Dumas, Rein Draijer,  Rineke Dijkstra, Sidi El Karchi, Ruud van Empel, Esiri Erheriene-Essi, Bobbi Essers, Edgar Fernhout,  Herman Gordijn,   Kenne Grégoire, Fer Hakkaart, Ward Hellendoorn, Henk Helmantel,  Arjan van Helmond, Lieven Hendriks, Raoul Hynckes, Dick Ket, Arnout Killian, Carla Klein, Cornelis Kloos, Pyke Koch, Peter Koole, Axel en Helena van der Kraan, Christiaan Kuitwaard, Kiki Lamers, Katinka Lampe, Jan Robert Leegte, Lynne Leegte, Peter Leeuwen, Theo L’Herminez, Jan Mankes,  Raquel Maulwurf, Sal Meijer, Riek Milikowski-de Raat, Gerrit Mink, Joop Moesman, Lara de Moor, Walter Nobbe, Wim Oepts, Erwin Olaf, Mark Outjers, Joyce Overheul, Lode Pemmelaar, Barbara Philipp, Johan Ponsioen, Thom Puckey, Michael Raedecker, Gé Röling, Dion Rosina, Har Sanders, Tobias Schalken, Louis Schrikkel, Wim Schuhmacher, Robin Speijer, Jan van Tongeren, Charley Toorop, Levi van Veluw, Lidwien van de Ven, Johan Marinus de Vries, Mary Waters, Guido van der Werve, Co Westerik, Carel Willink, Jan Wittenberg, Jan Worst, Iriée Zamblé, Siet Zuyderland, Ina van Zyl.