nog 5 dagen!!
De knipsel oase van Matisse
In deel 2 van de Oase van Matisse neem ik je mee naar de tweede verdieping in het Stedelijk Museum. Hier betreed je de papieren tuin die Matisse voor zichzelf heeft gecreëerd aan het einde van zijn leven. Een tuin vol kleur en passie. Een unieke oase in het hartje van Amsterdam dat je nog tot zondag 16 augustus 2015 kunt bezoeken.
Vier zalen en een filmzaal
De tweede verdieping telt nog vier zalen met werk van Matisse. Hier zie je vooral werk van hem en de finale afsluiting is een prachtige documentaire over de bouw van de Rozenkranskapel in St. Paul de Vence in Zuid-Frankrijk. Mede door de film, vraagt de tweede verdieping net zo veel tijd van me als in de twaalf zalen op de begane grond. Het kleurrijke feest op de tweede etage begint met een overdonderende ontvangst in de zaal met ‘De parkiet en de zeemeermin’. Op zijn 72ste (1943) wordt Matisse ziek. Ondanks zijn ziekte bruist hij van de ideeën en creativiteit. Er is geen tijd te verliezen, vanuit zijn bed geeft hij zijn assistenten opdrachten. Hij ontwerpt en dirigeert en trakteert de wereld nog op bijna 12 artistieke jaren met vele kunstwerken waaronder zijn beroemde knipselcollages. Als Matisse aan zijn knipsels werkt, legt hij het papier niet op tafel. Hij houdt het omhoog in de lucht. Hij snijdt met zijn schaar door het gekleurde papier, zoals de vogels door de lucht vliegen.
Een oase van rust
Ik geniet van de teksten op de audiogids, ik hoor zo veel details dat ik me opeens in Zuid-Frankwijk waan en meekijk over de schouder van de meester zelf. In zaal 1.1 word je getrakteerd op een unieke setting. Het grootste werk, ‘De parkiet en de zeemeermin’ is in het bezit van het Stedelijk zelf. Maar naast dit grote kunstwerk (3,37 x 7,68 meter) hangen voor het eerst sinds de dood van Matisse, de werken die de kunstenaar er zelf ook naast had hangen in zijn woon- en werkappartement in Hotel Régina in Nice.
Van links naar rechts: Blauw naakt, touwtjesspringer (1952); Blauw naakt met groende kousen (1952); De parkiet en de zeemeermin (1952-1953) en rechts daarvan zijn ontwerp voor het glas-in-loodraam Kerstnacht (1952). Op foto’s aan de muur kun je zien hoe Matisse de knipsels op de wanden van ‘zijn’ atelier liet bevestigen, alvorens het definitieve ontwerp door zijn assistenten op doek werden overgebracht. Een van zijn assistentes is de Nederlandse Annelies. Mijn favoriete werk in deze zaal is De Schoof (1953). De kleurrijke bladeren waaien vanuit een punt, rechts onder, over het doek. Ondanks de vele kleuren is het een rustig werk. Het was oorspronkelijk bedoeld als compositie voor een tegelplateau voor op de binnenplaats van het Amerikaanse echtpaar Brody.
Gedeeld herinneringen aan Oceanië
In 1930 verbleef Matisse een periode on Tahiti. Het uitzicht vanuit zijn raam van Hotel Stuart in Papeete kun je zelf zien in het werk Raam op Tahiti (1936). Tijdens dit verblijf gaat hij voor het eerst snorkelen en de beelden van de onderwaterwereld blijven de rest van zijn leven actief in zijn herinnering. Matisse blijft licht en kleur ontleden en gebruikt zijn nieuwe bevindingen in de knipselcollages die hij vanaf 1943 veelvuldig maakt.
Bijna twintig jaar na het verblijf in Oceanië ontwerpt Matisse twee blauw-groene vloerkleden met witte motieven: De zee en De lucht ((1947-1949). Als ik naar deze vrolijke kleden kijk, gaan mijn gedachten terug naar mijn verblijf op de Cook Eilanden en op Samoa en ik herken veel van de vrolijkheid en (schijnbaar) onbezorgdheid van het eilandleven in deze kleden.
Rozenkranskapel in Vence
Voor mij komt alle creativiteit van Matisse samen in het ontwerp en de inrichting van de Rozenkranskapel in Vence. Matisse zelf is geen gelovig man, zijn vriend Picasso wel en vindt het eigenlijk absurd dat een ongelovig man een kapel gaat ontwerpen. Matisse heeft tijdens zijn ziekbed begin jaren veertig, een privé zuster in dienst genomen, Monique Bourgeois. Later wordt zij lid van een kloosterorde in Zuid-Frankrijk en verandert haar naam in zuster Jacques-Marie. Zij vertelt in de filmzaal haar verhaal over het ontstaan van de kapel en de bouwperiode die zij als rechterhand van Matisse heeft ervaren. Zuster Jacques-Marie heeft een gezonde dosis humor en de documentaire is voor mij een interessante afsluiting van het uitgebreide bezoek aan de Oase van Matisse. Hiermee kom ik aan het einde van een lange wandeling door het Stedelijk. Ik wens je veel plezier als je de komende vijf dagen nog gaat.
Ik hoef gelukkig geen 60 jaar meer te wachten op een nieuwe Matisse-tentoonstelling. Voor september 2015 staat een bezoek aan het Matisse museum in Parijs op mijn wenslijst. Ondertussen ga ik zelf fijn kiwi collages en mensenbloemen knippen.
Oase van Matisse nog tot zondag 16 augustus 2015 te zien in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Boek je ticket online dan heb je een gegarandeerde bezoektijd zodat je optimaal van deze bijzondere tentoonstelling kunt genieten. Museumkaarthouders betalen € 5, zonder deze kaart is de entree € 20 p.p.
Thuis kun je alvast een video bekijken. Veel kijkplezier!
Catalogus
Een prachtig aandenken aan de expositie is de 288 pagina tellende catalogus. Dit boekwerk bevat ruim 150 illustraties en verschillende interessante achtergrondverhalen. De uitgave met de slappe kaft kost € 25,-, de luxe ‘hard cover’ versie € 39,80 (ISBN 978-3-86335-728-3)
© tekst Wilma Lankhorst
© foto’s Stedelijk Museum © Succession H. Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2014