CRUX – vier jonge schilders in Zwolle
Met de tentoonstelling CRUX bouwt Museum de Fundatie verder aan een rijke traditie van schilders uit Leipzig. Na Werner Tübke, Wolfgang Mattheuer en Neo Rauch is het podium nu voor een jonger viertal: Martin Kobe (1973), Mirjam Völker (1977), Robert Seidel (1983) en Titus Schade (1984). Alle vier studeerden ze aan de beroemde Hochschule für Grafik und Buchkunst. Martin Kobe was leerling van meesterschilder Arno Rink, de andere drie volgden hun master opleiding bij meesterschilder Neo Rauch. Crux is t/m 23 augustus 2020 te zien in Museum De Fundatie in Hanzestad Zwolle.
NOOT (WL)
Hoera!! Museum De Fundatie opent op 1 juni 2020 om 12.00 uur haar deuren weer. Lopende exposities worden verlengd t/m 23 augustus 2020. Lees hier de laatste update.
Korte kennismaking met Leipzig
Leipzig is bekend als muziek- en boekenstad. Daarnaast is het een smeltkroes van schilderkunst. De beroemde schilder Max Beckmann (1884-1950) is hier geboren. Na de Tweede Wereldoorlog speelde Leipzig een belangrijke rol in het kunstleven van de DDR. Belangrijkste artistieke vertegenwoordigers uit die periode zijn: Werner Tübke, Wolfgang Mattheuer en Bernhard Heisig. Wil je meer weten over een eventueel bezoek aan Leipzig, lees dan hier verder.
Figuratief : abstract
In die dagen werd er in Oost-Duitsland vooral figuratief geschilderd. Dit genre werd door de Staat ondersteund met opdrachten. Ook de kunstenaars omarmden deze stijl. In het westen vierden toen abstractie en concept kunst hoogtij. Deze genres werden in de DDR nauwelijks beoefend. Zowel in ons land als in de andere westerse landen kreeg de DDR-kunst (zoals die uit Leipzig) het stempel ‘ouderwets’.
Val van de Muur
Op 8 november 1989 valt de Muur. Dit is een moment in de geschiedenis die bij velen nog op hun netvlies staat. Na deze gebeurtenis begon de schilderkunst uit Leipzig aan een internationale doorbraak. In het kielzog van kunstenaar Neo Rauch (1960) begint de (schilder)kunst uit Leipzig aan een internationale doorbraak. Leipzig is sindsdien de belangrijkste kraamkamer voor schildertalenten. De vier schilders die samen in CRUX exposeren hebben hun pubertijd doorgebracht in deze omgeving. Het resultaat van deze persoonlijke ontwikkelingen kun je nu in het vierluik CRUX ontdekken.
Maak kennis met de vier schilders
Graag stel ik je de vier schilders hier kort aan je voor. ‘Huttenbouwer’ Mirjam Völker (Wiesbaden1977) studeerde aan verschillende kunstopleidingen in Duitsland: de Akademie für Bildende Künste (de Johannes-Gutenberg Universität Mainz) en aan de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig. Aan deze laatste opleiding was ze van 2008 tot 2010 masterstudent bij meesterschilder Neo Rauch’s. Sindsdien woont en werkt Völker in Leipzig. Mirjam Völker is de enige vrouw in dit artistieke vierluik. Haar werk is te zien op de bovenste verdieping, de tweede etage in de keramische wolk bovenop het museum.
De trap naar de boomhut
Na een korte introductie door museum directeur Ralph Keuning, volgen we Mirjam Völkers naar de bovenste verdieping van De Fundatie. Het voelt alsof we de trap naar een boomhut betreden. Völker laat ons haar verlaten woningen zien. Bouwconstructies die hun primaire doel hebben verloren. Een huis staat voor Mirjam symbool voor veiligheid en beschutting. Deze twee kernwaarden zijn in de grafische creaties van Völker ver te zoeken.
Huizen in verval
We staan oog in oog met restanten van behuizingen die overwoekerd zijn door de natuur. Völker tekent en schildert huizen, (boom)hutten en barakken die verlaten zijn. Mirjam laat in het midden of we hier een wereld zien nadat de mensheid is uitgestorven of dat het bouwsels zijn waarin kinderen spelen? Het lijkt of natuur en beschaving hier op gespannen voet met elkaar staan. Maakt Völker woningen tot speelbal van de natuur?
Martin Kobe
Ik heb de kans om vóór dat de rondleiding begint, even met Martin Kobe alleen te spreken. Hij is voor het eerst in ons land en kijkt zijn ogen uit aan onze architectuur. Kobe is in 1973 in Dresden geboren en tijdens de Val van de Muur was hij een puber van 16. Hij kan zich de dag van de Val van de Muur nog scherp herinneren. Mede door deze gebeurtenis kwam er een omslag in het kunstonderwijs in de voormalige DDR.
Lessen bij twee meester-schilders
In Leipzig heeft Kobe zowel lessen gevolgd bij meester-schilder Arno Rink als later bij Neo Rauch. Als ik hem vraag wat het grote verschil was tussen deze twee grootmeesters zegt hij: “Na de de lessen van Rink had ik altijd behoefte aan rust, behoefte aan reflectie. Na de lessen van Rauch, wilde je direct met verf aan de slag”. Om het werk van Kobe te zien, pakken we de trap en dalen we één niveau in de wolk op het museum.
Tussen droom en werkelijkheid
De schilderswereld van Martin Kobe ziet er totaal anders uit dan die van Mirjam Völker. Hun overeenkomst hier is architectuur. Van vervallen behuizingen komen we in strak uitgelijnde interieurs en buitenruimtes. Kobe’s doeken zijn opgebouwd uit stukken van fictieve gebouwen. Hij verzamelt beelden van architectuur en begint in een hoek van het canvas met een detail van een gebouw. Daarna gaat hij meer intuïtief aan de gang.
Niet functionele gebouwen
De interieurs en/of exterieurs van Kobe, vormen het decor voor iets groters, maar voor wat? Ondanks de strakke architectuur zijn Kobe’s creaties verre van functioneel. Kobe speelt volop met perspectieven. Door het gebruik van verschillende verdwijnpunten creëert hij een dynamiek die verwarrend werkt. Kobe’s schilderijen balanceren op de grens van droom en werkelijkheid.
Robert Seidel, de zoeker
Tien jaar jonger dan Kobe is zijn collega Robert Seidel. Hij is in 1983 geboren in Grimma in de omgeving van Leipzig. Seidel is begonnen als street-art en graffiti kunstenaar. De spray bus was zijn spreekbuis, de huismuren en treinwagons zijn canvas. Tijdens zijn opleiding aan de Hochschule moest hij werken met goedkope werkmaterialen. Met de oude DDR-voorraad van tempera-pigment, ging hij aan de slag.
Schilderen op basis van ei-tempera
Een eigenschap van tempera is dat het resultaat een vrij doffe uitstraling heeft. Nu gebruikt hij uitsluitend nog verf op basis van ei-tempera. Dit vraagt om een secure manier van werken. Als je een ‘fout’ maakt, kun je dat in deze techniek heel moeilijk herstellen. Ontdek je bij Völker en Kobe één thema dat steeds weer op een andere manier werd benaderd en uitgewerkt. Bij Seidel is het alsof hij continue naar iets anders zoekt.
Amsterdam – Den Haag
Na zijn afstuderen in Leipzig, krijgt Seidel een kans om een masteropleiding in Amsterdam te volgen. Hij gaat voor onderzoek naar Den Haag en probeert na dit bezoek zijn indrukken van deze stad op één pagina bij elkaar te zetten. Met dit schilderij begint de bijdrage van Seidel op de eerste etage van het museum. Vanuit deze complicatie zoekt Seidel verder naar de manier om een dier uit te beelden. Rechts van Den Haag hangt een luiaard aan een tak. Onder in de hoek van dit doek een gestileerde ananas in de lucht. Vanuit het dier zocht Seidel verder naar de weergave van een menselijk portret. Manu (2018) is hiervan het resultaat.
De jager en packman
Vanuit deze kleine hoekkamer leidt Seidel ons naar een tweede hoekkamer waarin zijn doek Jäger (Jager, 2013) hangt. De titel is een verwijzing naar het doek van Breughel waarop we een winterlandschap zien met een jager in de sneeuw. In de zaal vóór het schilderij zitten kinderen gekleed in groen, die de jachtscène van Breughel natekenen. Het is weer een total ander beeld dan de eerste vier schilderijen.
De player
In de grote zaal aan de andere kant van de gang, flitsen mijn ogen van het Forum Romanum (2016) naar twee gestileerde beelden uit Florence (2019) en vervolgens naar een bijna muur vullend doek Player (2017). Bij dit laatste schilderij heb ik het gevoel dat ik naar en computerspel kijk, laten we zeggen packman. Robert Seidel schildert zijn eigen wereld en reduceert daarin wat hij ziet tot platte, grafisch vlakken.
Vakwerkhuizen in een droomsfeer
De vierde kunstenaar is Titus Schade (1984). Zijn werk is te zien op de begane grond van het Museum. Zijn afbeeldingen lijken op decors die zo uit een theater komen.
Kaarslicht
Er is volop licht op zijn doeken, er branden kaarsen en de vakwerkhuizen staan in de schijnwerpers. Op het eerste gezicht lijken het strakke, heldere composities. Als je dichter bij de doeken komt, ontdek je allerlei bijzondere details. De sfeer verandert hierdoor in een soort van droomwereld. Schade’s vakwerkhuizen roepen herinneringen op aan poppenhuizen. De vele kaarsen geven zijn doeken een aparte betovering
Een reis door unieke architectuur landschappen
Als je de tentoonstellingscatalogus bekijkt en leest, is het alsof je een reis maakt door unieke architectuur landschappen.
CRUX – schilderijen van Martin Kobe, Mirjam Völker, Robert Seidel en Titus Schade is t/m 31 augustus 2020 te zien in Museum De Fundatie in Zwolle.
CRUX – Schilderijen van Martin Kobe, Mirjam Völker, Robert Seidel en Titus Schade is een uitgave van Waanders & de Kunst. Het mooi vormgegeven boek is te koop in de museumwinkel, de betere boekhandel en online bij de uitgever. Dit boekwerk bevat bijdragen van Ralph Keuning (directeur van Museum de Fundatie), Leonie Pfennig, Kito Nedo, Karoline Mueller-Stahl, Simone Sondermann en Larissa Kikol.
t/m 23 augustus 2020 ook te zien in De Fundatie
Insomnia – fotograaf Annabel Oosteweeghel
In de tentoonstelling INSOMNIA laat fotograaf Annabel Oosteweeghel door haar lens, de wereld van de zestien slapeloze Nederlanders zien. Lees hier mijn ervaringen met Insomnia.
De Renovatie – beeldkunstenaar Pim Trooster
Pim Troost volgde vanuit zijn atelier in de Zwolse wijk de Pierik het recente renovatieproces van dicht bij. Van de restanten die hij op straat vond, heeft hij een expositie samengesteld: Renovatie.
Relics of the Cold War fotograaf Martin Roemer
Voor de expositie Relics of the Cold War is een inspiratie kabinet in Zwolle ingericht. De grote tentoonstelling vind je in de Oranjerie van Kasteel het Nijenhuis in Heino/Wijhe. Roemer heeft verschillende reportages van oorlogsgebieden op zijn naam staan. De Koude Oorlog is de oorlog die tijdens zijn jeugd speelde. Hij ging op zoek naar authentieke restanten van deze bewogen tijd.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum De Fundatie, Martin Kobe, Mirjam Völker, Robert Seidel en Titus Schade, Pim Trooster, Annabel Oosteweeghel, Martin Roemer en alle bruikleengevers.