A Chinese Journey in Den Bosch
Dit voorjaar maak je ‘a Chinese Journey’ heel gemakkelijk via Den Bosch. Een culturele reis naar China, tik je nu heel gemakkelijk op je bucket list af met een bezoek aan het Noordbrabants Museum. Tot en met 8 juli is hier een selectie te zien van de grootste verzameling hedendaagse Chinese kunst ter wereld. De man achter deze unieke collectie is de Zwitser Uli Sigg. Mijn collega kunstredacteur Hilda Bouwma zocht hem op en schreef daar een prachtig verhaal over. Ik nam de trein en ging op bezoek bij Hans November, conservator en samensteller van de tentoonstelling ‘a Chinese Journey’ in het Noordbrabants Museum
Tijdens het schrijven van mijn reiservaringen van a Chinese Journey werd het verhaal steeds langer. Enerzijds komt dit door mijn persoonlijke onbekendheid met de Chinese cultuurgeschiedenis. En anderzijds door het ruime aanbod in de tentoonstelling, versterkt door de vele verhalen. Daarom heb ik achteraf besloten er een tweeluik van te maken. Alleen op die manier kan ik recht doen aan het werk van de 33 Chinese kunstenaars. Ik wens je een mooie ontdekkingsreis.
Sneak preview
Deel 1 van de Chinese ontdekkingsreis
Wie is Uli Sigg?
Uli Sigg is nu wereldwijd bekend als kunstverzamelaar met een scherp geoefend oog voor hedendaagse Chinese Kunst. Maar het begon ooit anders. Hij is in 1946 in Luzern geboren. Als 18-jarige wordt hij Zwitsers kampioen roeien, aansluitend gaat hij rechten studeren. Na zijn promotie werkt hij vijf jaar als journalist (economie). In 1979 krijgt hij een baan bij de Zwitserse liftfabrikant Schindler en zij zenden hem uit naar China. De communistische dictator Mao Zedong is drie jaar eerder overleden. Zijn opvolger Deng Xiaoping zet de deur naar het Westen op een kier.
Sigg zet in die tijd de eerste Chinees-westerse joint venture op. Tijdens deze kennismaking woont en werkt Uli Sigg elf jaar in China. Hij leert o.a. Mandarijn. Uli Sigg had wel interesse in kunst, maar was niet echt onder de indruk van de artistieke prestaties van die tijd.
Ambassadeur in China
In 1990 gaat Uli Sigg terug naar zijn vaderland. Vijf jaar later reist hij terug naar het oosten. Hij is benoemd tot ambassadeur voor Zwitserland in China. Tot zijn diplomatieke werkgebied behoren ook Noord-Korea en Mongolië. Het valt Uli Sigg op dat de kunst in China zich in de jaren 80 van de vorige eeuw snel heeft ontwikkeld. Van kopieergedrag van Westerse voorbeelden in de begin jaren onder Deng Xiaoping tot de transformatie naar een heel eigen stijl. Om dit laatste proces te stimuleren richt Sigg in 1997 de Chinese prijs voor hedendaagse kunst op (Chinese Contemporary Arts Awards).
Kunst kopen bij de artiest aan huis
Er zijn in die dagen relatief weinig verzamelaars van Chinese kunst. Sigg maakt er werk van en koopt veel kunst direct bij de kunstenaar aan huis. In totaal verzamelde hij tot nu toe ruim 2400 kunstobjecten. In 2011 schonk hij 1453 objecten aan het M+ Museum (in oprichting) in Hongkong. Hij verkocht ook nog eens 47 kunstwerken aan dit museum. Zijn huidige collectie telt nog ruim 900 kunstwerken.
A Chinese Journey in Den Bosch
Tijdens de Chinese ontdekkingsreis in het Noordbrabants Museum zijn 55 kunstwerken uit de grote Sigg Collectie te zien. Vier uit de M+ collectie en de rest komt uit zijn Zwitserse kasteel. Op mijn vraag welk verband er bestaat tussen de Sigg Collectie en het museum Den Bosch zegt conservator Molenaar: “Die was er niet tot dat Uli Sigg in 2016 onze Jeroen Bosch tentoonstelling bezocht. Tijdens dit evenement hebben we kennis gemaakt en werden we uitgenodigd voor een bezoek aan zijn 400 jaar oude slot.
We willen onze bezoekers verrassen
“We waren erg onder de indruk van zijn collectie en het idee ontstond om er voor ons museum een speciale, verrassende expositie van te maken”, vervolgt November. Wat bedoelt u met verrassend (WL)? “De vierde pijler van ons museumbeleid is onze bezoeker te verrassen met kunst die hij of zij nog niet eerder in Nederland heeft gezien. De Sigg Collectie past perfect in dit beleid” aldus de conservator. “Net als de Japanse kunstenares Shiota in 2017”, vult hij nog even aan.
De werken in a Chinese Journey zijn onderverdeeld in drie thema’s: Traditie, Spiritualiteit en Politiek & Samenleving. In iedere zaal wordt het hoofdthema kort en krachtig uitgelegd. Na een gouden welkom, maak je kennis met Uli Sigg. De populaire Chinese kunstenaar Zhao Bandi heeft Sigg met een panda-muts op geschilderd. Uit zijn borstzak steekt een stuk van een krant. Iedere ochtend spelt Uli Sigg ruim tien kranten van voren – naar achteren. Dat is zijn bron voor informatie.
Li Xi – l. zonder titel (2007) r. Song Painting – detail (2011) foto Wilma Lankhorst
Slechts één vrouwelijke kunstenaar
Onder de 33 kunstenaars die hier zijn vertegenwoordigd ontdek ik slechts één vrouw: Li Xi (1979). Twee van haar werken hangen in de eerste zaal (thema Traditie). Het grote werk heet Song Painting (2011). Xi Li werkt volgens de klassieke Oosterse inktschilderkunst . Ze transformeert hedendaagse abstracte vormen tot impressionistische landschappen. Xi beheerst de principes van de shanshui-schilderkunst. Dit is een traditioneel Chinees genre in de landschapsschilderkunst. In deze stijl worden landschappen uitgevoerd in gewassen inkt.
Li Xi combineert gewassen inkt met thee-extract waardoor haar creaties op oude kunstwerken uit beroemde Song-dynastie lijken. Veel gebruikte elementen in dit genre zijn bergen, rivieren, watervallen en bergpaden. Het werk Song Painting (uit de serie Middle-Country Growing) had wat mij betreft ook prima in de zaal Spiritualiteit kunnen hangen. Li Xi maakt haar werken vaak in een meditatieve toestand. Haar kwast vindt zijn weg automatisch volgens de boeddhistische en taoïstische leer.
Hier eindigt deel 1 van mijn ontdekkingsreis door China
Je kunt a Chinese Journey zelf t/m 8 juli 2018 maken in het Noordbrabants Museum in Den Bosch. Gratis voorkinderen van 4 t/m 17 jaar en houders van een Museum- en/of Rembrandtkaart
Je hoeft niet lang te wachten, deel 2 volgt a.s. vrijdag!
De catalogus als ideale reisgids
Bij de tentoonstelling is een uitgebreide catalogus geschreven. Honderdvierenveertig pagina’s met veel kleuren foto’s van de ruim 50 werken in de expositie. Dr. Svetlana Kharchenkova (Leiden University Institute for Area Studies) geeft hierin een waardevolle inleiding over de wereld van de hedendaagse kunst in China en hoe deze is ontstaan. Dit boekwerk is tweetalig uitgevoerd (Nl-E) en kost € 24,95. Deze uitgave is verkrijgbaar in de museumwinkel of hier online.
Met de audiotour op ontdekking
Een reis door de Chinese hedendaagse kunst is nog leuker met een reismaatje. Een audiotour biedt extra uitleg bij zo’n 20 kunstwerken. De verhalen brengen deze Chinese expeditie nog meer tot leven. Je bepaalt zelf de route via de luisterpunten. Dit reismaatje is voor € 2,50 aan de kassa te huur. Je kunt het ook gratis te downloaden (via Podcatcher Audio Guide) op je telefoon via de App Store (iOS en Android). Neem in dat geval a.u.b. wel een headset mee.
Door het hart van China
Na de rondleiding met Hans November, ga ik naar het museumcafé. Bij een kop koffie bekruipt me de vraag: Wat weten en begrijpen wij in het westen nu echt van de Chinese samenleving? De recent uitgezonden reisserie ‘Door het hart van China’ van Ruben Terlou en Maaik Krijgsman hebben tipjes van oosterse sluiers opgelicht. Er is nog zoveel meer. Veel wat wij niet weten en waardoor de Chinese cultuur ook niet (kunnen) begrijpen.
Eén ding denk ik wel te weten: de camera’s in dit museum er primair hangen om de kunstwerken te beschermen en niet om het gedrag van de bezoekers vast te leggen.
© tekst, video en diverse foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Noordbrabants Museum, The Sigg Collection en de genoemde kunstenaars.