Deel 3 Karel de Grote Jaar

Karel in Nijmegen
Zoals we in de inleiding lazen bracht Karel in 777 voor de eerste maal een bezoek aan Nijmegen. Op weg naar de Saksen, om hen een lesje in gehoorzaamheid te leren, maakte hij een stop in Nijmegen. Hij vierde hier Pasen op zijn nieuwe palts.

Na zijn ‘geboorteplaats’ Ingelheim gaan we in deze post op zoek naar Karels’ voetsporen in Nijmegen. Dat was een ware speurtocht. De speciale Karel de grote wandeling van het Gilde leverde nauwelijks bruikbare informatie op. Net als de beknopte tentoonstelling in Museum de Stratemakerstoren. Terwijl ik dacht dat het Karel-feest in Nijmegen nog moest beginnen, las ik eergisteren in de krant dat het Karel themajaar dit weekend wordt afgesloten. Heb ik wat gemist? 

    
Karel op de Valkhof

We lazen al in de inleiding dat Karel zijn bouwmeester opdracht had gegeven om op de resten van Romeinse bouwwerken in Nijmegen een nieuw onderkomen te bouwen. Deze locatie kreeg later de naam ‘het Valkhof’ omdat hier de valken van Karels hof verbleven. De koning had een grote voorliefde voor valken en reigers. Deze vogels komen we op vele afbeeldingen van hem tegen. In het (deze week) gepresenteerde boek ‘Het Valkhof, 2000 jaar geschiedenis’ krijgen we allerlei extra weetjes over het Valkhof.

Helaas is hierin weinig nieuwe informatie te lezen over de periode waarin Karel de Grote af en toe in onze stad verbleef (tussen 777-804). Wel is vast komen staan dat de huidige St. Nicolaaskapel op het Valkhof ouder is dan verwacht. Dit bouwwerk moet hier rond het jaar 1000 zijn ontstaan volgens kunsthistorica Elisabeth den Hartog. Toen was Karel al lang dood en regeerde Keizer Otto II met zijn vrouw prinses Theophano over een groot deel van zijn rijk. Een juist die prinses, Theophano, kwam ook weer graag naar Nijmegen. In de St. Nicolaaskapel staat een klein altaarstuk met haar afbeelding op het rechter luikje.

                               Kareltentoonstelling in Stratemakerstoren

Tot a.s. zondag (26 oktober) kun je de beknopte Karel-tentoonstelling nog bekijken in Museum de Stratemakerstoren.  Op vier informatiepanelen met daarop negen transcripties worden verwijzingen naar Karels’ aanwezigheid in Nijmegen uitgelegd. Zo wordt het Paasfeest van 777 weer aangehaald. De ‘Annales Mettenses priores’ en ‘Annales Guelferbytanie’ vermelden dat Karel daarna in 804andermaal de paasdagen in Nijmegen vierde. Pasen was in de Middeleeuwen een belangrijker feest dan kerstmis. Daaruit zou je kunnen afleiden dat Nijmegen aan de Waal een belangrijke of geliefde plek was voor de koning van de Franken.

In een tweede ruimte, de doorgang naar de toren, staat een vitrine met allerlei voorwerpen geïnspireerd op het gedachtegoed van Karel de Grote. Zo hangt bij de ingang het zwaard ‘van’ Karel en zie ik postzegels en bordjes met zijn afbeelding naast een kopie van het schaakspel dat hij cadeau gekregen heeft van de Kalief van Bagdad. In het verleden werden allerlei Nijmeegse souvenirs voorzien van Karels afbeelding. Wanneer ik na mijn Karel-rondje door de stad bij de VVV informeer naar Karel de Grote souvenirs, krijg ik te horen dat die er anno 2014 niet meer zijn.

Karel de Grote dubbelganger

De actie in Nijmegen in dit Karel jaar die de meeste publiciteit genereerde was de zoektocht naar een Karel look-a-like. Museum het Valkhof schreef de wedstrijd uit. Zij gingen op zoek naar een grote man van middelbare leeftijd met een lange neus en een buikje. 22 Mannen hadden zich aangemeld en aan de hand van verschillende opdrachten werd Gelderlander journalist Menno Pols gekozen tot de Karel de Grote dubbelganger anno 2014. De regeerperiode van keizerlijke dubbelganger Pols eindigt a.s. zondag in de Stevenskerk. Hij wordt dan nog eenmaal toegezongen en moet dan zijn mantel, zwaard, kroon én rijksappel inleveren.

Mijn naam is Karel

Dat Nijmegen Karel de Grote ondanks de karige herinneringen in de stad een warm hart toedraagt, blijkt uit de serie vernoemingen. Om je en idee te geven volgt hier een lijst met namen van bedrijven en verenigingen die Karels’ naam gebruikten of nog steeds gebruiken.

 Hotel keizer Karel, Biljartvereniging keizer Karel, Nijmeegsche Auto-omnibusdienst Keizer Karel, Schietvereniging Keizer Karel, Scouting Keizer Karel, Oranjehotel Keizer Karel Nijmegen, Nijmeegse Studentenvereniging Carolus Magnus, Lunchroom Keizer Karel, Banketbakkerij Keizer Karel, Keizer Karel – afdeling Nijmegen van de Nederlandse Vereeniging van Handelsreizigers, A.M. Strik Banketbakkerij Keizer Karel, JP Bioscoop Carolus Nijmegen, Politiediensthondenclub Keizer Karel, Militair Tehuis Keizer Karel, Motorclub Keizer Karel, Cafetaria Keizer Karelplein, Openbare MULO-school Keizer Karel, Keizer Karelschool, Glazenwasserij Keizer Karel, Carrousel Club Charlemagne, Keizer Karel Weindorf Bar-dancing, Schietsport Vereniging Keizer Karel, Wandelvereniging Magnus, Sierduivenvereniging Keizer Karel, Schola Cantorum Karolus Magnus, Karel de Grote Collega, Keizer Karel Podia, Karel de Grotetoren, Keizer Karel Homo Volleybal Vereniging, ROC-gebouw Carolus, Brasserie Charlemagne, Keizer Karelbedrijfsmakelaars, Autoverhuur Keizer Karel, Mondzorg Keizer Karel, Karel de Grote parkeergarage, Praktijk voor Acupunctuur Keizer Karel, Keizer Karel Online Marketing, Keizer Karel Webdesign en de Keizer Karel Oeverprijs. Het meest bekende is het gevreesde of geliefde Keizer Karelplein, het drukke verkeersplein in het hart van onze keizerstad.

Deze Karellijst kwam tot stond met behulp van Museum de Stratemakerstoren. Wie nog meer voorbeelden kent, mag ze me sturen via de functie ‘reactie’ op dit blog. Verras me!

Overzicht Karel de Grote evenementen 

Vrijdag 24 oktober ‘Aan tafel bij Karel de Grote’ door Historisch kookatelier eet!verleden en de Stadskruidentuin Nijmegen – 19.00-22.00 uur Franseplaats 1 – Commanderie St. Jan. Kosten €35 p.p. reserveren verplicht.

Zaterdag 25 oktober ‘De troon van Karel de Grote’ een lezing door Melchior de Grood. Hij heft onderzoek gedaan naar de beroemde Karel-troon in Aken. Museum de Stratemakerstoren om 15.00 uur – kosten €2 p.p.

Zondag 26 oktober ‘Een dag aan het hof van Karel de Grote’ door Schola Cantorum Karolus Magnus en ensemble Aeida Mousa – 13.00 – 15.00 uur St. Stevenskerk.

Afscheid van Karel de Grote

Tijdens het optreden in de Stevenskerk wordt de make-over van Karel toegezongen met het lied “Urbs Neomagensis’. Het muzikale afscheid eindigt om 15.00 uur met het uitgeleiden van de keizer terwijl hem de allerbeste wensen van voorspoed en geluk worden toegezongen.
Hierna kijkt Nijmegen verder naar de toekomst met een debat in Lux.

Zondag 26 oktober ‘Debat over Dromen van Europa’ o.l.v. Henk Beerten 16.00-18.00 in Lux Mariënburg

Zondag 26 oktober ‘Muzikale afsluiting van de Karel de Grote -tentoonstelling’ door Gelegenheidsduo Ben Dirks en Helma Mollenkamp. Museum de Stratemakerstoren vanaf 14.30

Karel-boek
Ondanks de kleine expositie en de beperkte restanten van Karels aanwezigheid in onze stad, heeft Jan Thijssen kans gezien een kleurrijk boekje over Karel de Grote in Nijmegen, open te doen. Het boek is uit gegeven door W.Books en is bij diverse musea en boekwinkels in Nijmegen te koop. Kom je niet uit Nijmegen dan kun je dit boek ook online bestellen.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst