rubriek: niet-westerse kunst - deel 5

Nalini Malani in Stedelijk

Nalini Malani is de vijfde kunstenaar in de rubriek hedendaagse niet-westerse kunst. Deze uit India afkomstige kunstenares exposeert nu in het Stedelijk Museum in Amsterdam met de installatie TRANSGRESSIONS. Malani heeft zelf een unieke combinatie bedacht waarin een schilderij, video- en schaduwspel samengaan in één installatie. Met de beelden, teksten, geluid èn de sfeer die door deze mix ontstaat, neemt Malani je mee naar een andere belevingswereld. Laat je verrassen in het Stedelijk in Amsterdam. Het kan nog tot en met 18 juni a.s.

Sneak preview video
v

 

Wie is Nalini Malani?

Nalini Malani is in 1946 geboren in Karachi in het toen nog ongedeelde Brits-Indië. Na de Onafhankelijkheidsstrijd (1947) en de splitsing van India en Pakistan vertrok ze met haar familie naar Calcutta. In 1958 ging ze in Mumbai naar de Fine Arts Academy . Hier haalze ze haar diploma aan de Sir Jamsetjee Jeejebhoy School of Art. Daarna vervolgde ze de studie aan het Bhulabhai Memorial Institute. Ze werkte hier onder andere samen met studenten muziek, dans en theater. Begin jaren 90 gooide Malani het roer radicaal om. Het religieus fundamentalisme kwam op en zij leverde o.a. via muurschilderingen kritiek op deze ontwikkeling. Haar werk viel op en ze kreeg een studiebeurs van de Franse regering voor een vervolgopleiding (fine art) in Parijs. Ze woonde in verschillende delen van India, Japan, Amerika en Europa. Om haar internationale leven nog completer te maken, deelt ze haar privé leven met een Nederlandse partner. Ze woont en werkt in Mumbai (India).

Vrouwen thema’s & geweld

Malani is sterk maatschappelijk betrokken en komt op voor de onderdrukten. Ze bouwt haar werk op rondom gelaagde verhaallijnen. Ze neemt ons mee in thema’s a’s globalisering, migratie, armoede, gender en feminisme. Ze combineert deze kernwaarden vaak met motieven uit de klassieke literatuur en mythologie. In de afgelopen veertig jaar heeft Malani een stevige positie veroverd in de door mannen gedomineerde kunstwerken in India. Naast video-pionier is ze ook een voortrekker op het gebied als kunstorganisator. Ze was conservator van de eerste tentoonstelling in India van vrouwelijke kunstenaars (Dehli 1985). In 2013 kreeg zij als eerste Aziatische vrouw de Arts & Culture Fukuoka Prize.

Als ik naar het oeuvre van Malani kijken, ontdek ik schilderijen (zowel olieverf als aquarel), video’s en schaduwinstallaties. Door naast afbeeldingen in het platte vlak, ook video’s en driedimensionale installaties te maken, combineert Malani de werkelijke ruimte met de virtuele ruimte. Hierdoor overstijgt haar werk de grenzen die zo kenmerkend zijn voor object gebonden kunst.

De tentoonstelling is opgebouwd in drie zalen. Op verschillende punten in de ruimtes kun je de gratis audiogids opladen met extra uitleg over wat je ziet. Je komt binnen in een gang waar Malani links op de muur een grote muurschildering heeft gemaakt. Muurtekeningen zijn op dit moment heel populair in India. Vooral de nieuwe generatie Indiase maar ook Westerse kunstenaars gebruiken de muurschildering graag om een verhaal te delen. Malani gebruikt muurschilderingen al sinds 1991. Het is voor haar een belangrijk medium om een groot publiek te confronteren met haar boodschap. Op de straat bereikt ze meer mensen dan met schilderijen in musea. Ze wil het publiek laten onderdompelen in de beelden van haar wereld. De muurschilderingen vormen in Malani’s oeuvre de eerste stap in de ontwikkeling van haar latere schaduwinstallaties.

In de muurtekening in het Stedelijk combineerde Malani haar kritische verbeelding ten aanzien van de huidige migratiecrisis. Ze mixt dit met haar fascinatie voor literaire en mythologische verhalen waarin vrouwen een belangrijke rol spelen (o.a. Medea, Cassandra en Sita).
In de rechtermuur zit een opening, loop daar eens door en ontdek de kleurrijke kamer van Karel Appel. Vanuit deze kamer heb je een bijzonder uitzicht op een deel van de muurschildering van Malani. Ik vind de combinatie van het werk van Appel en Malani heel inspirerend.

Op de laatste dag van de tentoonstelling (18 juni a.s.) zal deze muurtekening, zoals gebruikelijk bij Malani, verdwijnen door een Erasure Performance,

Overzicht van haar werk

Terwijl ik naar de schildering kijk, wordt mijn aandacht steeds afgeleid door geluiden uit de volgende zaal. In de tweede zaal draaien o.a. verschillende videproducties, die je met een koptelefoon kunt beluisteren. Op de achterste muur wordt een tekenverhaal geprojecteerd, dit is ook één van de geluidsbronnen die ik eerder hoorde. Ik kijk hier naar een bewerkte inzending die Malani heef gemaakt voor de 13 dOCUMENTA in Kassel (2010). Haar inzending kreeg de titel: In search of Vanished Blood. (De zoektocht naar het verdwenen bloed). Ze heeft zich voor dit werk laten inspireren door de roman Cassandra van de Duitse schrijfster Christa Wolf. Wolf beschrijft de Trojaanse Oorlog vanuit het perspectief van Cassandra. Wolf zocht onder andere naar verbindingen tussen de klassieke mythe en het leven in de 20ste eeuw. In Wolf’s roman wordt Cassandra na de val van Troje, overspoeld door herinneringen, associaties en reflecties. Hierdoor begint ze haar eigen leven en de oorlog beter te begrijpen. Nalini Malani laat ons met In search of Vanished blood haar herschepping zien van deze klassieke mythe.

In Amsterdam zie je een latere bewerking. Hierin heeft Malani het oorspronkelijke zeskanaals video-schaduwspel terug gebracht tot één scherm, de zogenaamde ‘single channel versie’. In de museumwinkel is het boek In search of Vanished blood te koop. Hierin zit ook een DVD met de beelden uit Kassel.

Ook wij kennen het begrip het ‘Cassandrasyndroom’ het gaat hier om een onheilsvoorspelling die achteraf gezien juist blijkt te zijn. De verwijzing naar Cassandra zit in het aspect dat de voorspelling van onafwendbaar onheil, niet wordt geloofd. De voorspeller komt hierdoor in een machteloze tweestrijd terecht. Hij weet dat er een ramp staat te gebeuren, maar hij kan niemand ervan overtuigen om in actie te komen om het onheil af te wenden. Volgens Malani leeft Cassandra in ons allemaal.

Ik ben de engel van wanhoop

In vitrines liggen o.a. geschilderde boeken en prenten van Malani. I’m the Angel of Despair is een serie van acht prenten. Ze zijn gebaseerd op de video In search of Vanished blood. Bij deze serie hoort een gedicht en dat gaat als volgt:

Ik ben de engel van de wanhoop

Met mijn handen deel ik de roes uit
mijn spreken is het zwijgen,
mijn gezang de schreeuw
de opstand van de doden zal de strijd
van de landschappen zijn
Als de levenden niet meer kunnen vechten,
zullen de doden vechten
mijn hoop is de laatste adem.
Ik, dat is Afrika. Ik, dat is Azië
de twee Amerika’s ben ik

Transgressions, video- & schaduwspel

In de derde en laatste ruimte draaien vier cilinders waarop tekeningen zijn gemaakt in de zogenaamde Kalighat stijl. Deze schilderstijl verwijst naar de beroemde Kalighat Kali Tempel die aan de godin Kali is gewijd. Deze installatie, Transgressions (Grensoverschrijdingen, 2001), is het kloppende hart van deze tentoonstelling. Het is een speciale combinatie van schilderij, video en bewegende schaduwen. De kunstenaar noemt dit zelf haar ‘video/shadow play’ (video/schaduw spel). Het werk bestaat uit vier cilinders van transparant plastic. Malani heeft ze aan de binnenkant beschilderd met de zogenaamde ‘reverse painting’ techniek. Deze cilinders draaien langzaam in het rond zodat de afbeeldingen op de muren verschijnen. Deze schaduwbeelden worden doorkruist door beelden van drie beamers die video’s projecteren op de muren in deze zaal.

Zittend op een bankje zie ik onder andere een jager op een olifant en twee boksende figuren. Deze laatste twee verwijzen naar de strijd tussen India en Pakistan. Ook de vrouwelijke godin Durga heeft een rol in deze installatie. Afwisselend hoor ik muziek en dan weer stemmen. Het ene moment ervaar je een bijna sereen beeld van schaduwen op een witte muur. Een moment daarna zit je in een kleurrijke Bollywood film.

Nalini Malani met TRANSGRESSIONS is nog tot en met 18 juni 2017 te zien in het Stedelijk in Amsterdam.

Malani publicatie door Mieke Bal

De Amsterdamse Prof. dr. Mieke Bal, emeritus hoogleraar Theoretische literatuurwetenschap Mieke Bal  heeft onder andere veel onderzoek gedaan naar het werk van Nalini Malani. Bal was een pionier op het terrein van Cultural Analysis. Ze is één van de grondleggers van de narratologie, de bestudering van verhaalconstructies. Hier kruist haar wetenschappelijke interesse met het werk van Malani. Tijdens haar officiële afscheid van de Universiteit van Amsterdam op 17 maart jl. is haar nieuwste boek In Medias res: Inside Nalini Malani’s Shadow Play gepresenteerd. Dit boek is o.a. te koop in de museumwinkel van het Stedelijk. Deze publicatie van Bal was een belangrijke aanleiding voor de huidige tentoonstelling van Nalini Malani in Amsterdam.

Nog meer lezen over en zien van het werk van Malani? Kijk dan eens op de site van Galerie LeLong in New York.

dOCUMENTA #14

Van 10 juni  en met 31 oktober 2017 kun je in Kassel op allerlei locaties in en om de stad de nieuwe inzendingen bekijken van dOCUMENTA #14. Hier kun je het hele programma vinden.
Omdat er tijdens de dOCUMENTA extra veel vraag is naar accommodaties is er vanaf 1 juni 2017 de mogelijkheid om gebruik te maken van een speciale van dOCUMENTA-camping. Kijk hier voor de mogelijkheden.

© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst
 © gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Stedelijk Museum Amsterdam en Nalini Malani.