Kunstenares Bridget Riley (r) 'vraagt' Benno Tempel, directeur Gemeentemuseum Den Haag (l) ten dans in de Eregalerij.

Bridget Riley vraagt je ten dans…

Bridget Riley, de 85 jarige Britse kunstenares vraagt je ten dans in de Erezaal van het Gemeentemuseum in Den Haag. Twee jaar werkte ze intensief samen met het team van curator Hans Jansen aan de choreografie voor haar ‘Dance’. Riley wereldberoemd vanwege haar uitgebreide oeuvre in de abstracte kunst met als specialisatie ‘optische projecten’ kan nu ook het ontwerp van een raam aan haar portfolio toevoegen. Dit nieuwe permanente kunstwerk is een bijzondere aanwinst voor het totaalkunstwerk dat architect Berlage voor ogen had voor het eerste internationale moderne museumgebouw: het Gemeentemuseum Den Haag (1935). Heb jij zin in een dansje?

Piet Mondriaan inspireert Bridget Riley

Conservator moderne kunst Hans Janssen had al enkele jaren een wens om iets te laten ontwerpen voor het raam in de Erezaal van het museum. Oorspronkelijk was in het ontwerp van Berlage voor deze ruimte een glas-en-lood -raam voorzien. Helaas kan tijdens de feestelijke opening niemand me zeggen wat er met dat originele raam is gebeurd en hoe dit eruit heeft gezien. Riley heeft een bijzondere band met dit museum in verband met haar affiniteit voor de kunst van Piet Mondriaan. Zowel het gebruik van abstracte composities als Mondriaans levenslange zoektocht naar harmonie spreken Riley erg aan. Je zou kunnen zeggen dat Mondriaan bijna zijn hele leven werkte aan een vorm van poëtische vertaling van zijn verlangen naar de harmonie van tegenstellingen van verf, vorm en kleur.

 

l. Tremor (1962) en r. Burn (1964) collectie Bridget Riley

Met Riley ‘back to the sixties’ 

In het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw werkte Riley vak met driehoekige vormen in zwart-wit. Voorbeelden hiervan zijn haar werken Tremor en Burn. Toen Bridget Riley haar werk Tremor enkele jaren gelden voor het eerst weer terug zag, was ze zelf ontvoerd. Toen ze de opdracht voor het raam had geaccepteerd wist ze zeker dat Tremor het uitgangspunt zou zijn. Op basis van dit werk maakte ze een serie onder de titel Quiver. Vertaalt betekent dit ‘ trillen, huiveren, een licht snelle beleving’ Uit de oefening voor deze serie is uiteindelijk het ontwerp voor Dance ontstaan. Er zijn vijf basis figuren die Riley steeds opnieuw gebruikt. Naast de zwarte figuren wordt het beeld mede bepaald door de witruimte tussen de zwarte figuren. Door het subtiele lijnenspel ontstaat een cadans, een ritme en als je lang kijkt, ervaar je volgens Riley als kijker zelf de dans. Met Dance neemt Riley ons mee terug naar ‘the sixties’ en dat waren de jaren van muziek, vrijheid, dans: Flower power in zwart wit.

Dance (2016) Bridget Riley (Eregalerij) het Gemeentemuseum Den haag

Technisch hoogstandje

Toen Riley de ‘choreografie’ voor Dance in haar hoofd had, volgde er een nieuwe fase in deze uitdagende opdracht. Hoe maak je een raam zonder dat je last hebt van reflectie van het licht? Reflectie zou het optische effect van Dance sterk beïnvloeden en dat is niet wat Riley wilde. Haar doel was geen reflectie maar wel optimaal gebruik maken van het daglicht. Licht, kust de kunst tot leven, zoals directeur Benno Tempel het zo mooi zegt in zijn openingswoord.

Geëerd met een gedicht

Ter ere van de onthulling leest Michael (kunstexpert en persoonlijke vriend van Riley) een gedicht voor van George Herbert, een Engelse priester uit de 17e eeuw. Deze kerkvader én dichter schreef het gedicht ‘The Windows’ waarbij hij zich laten inspireren door de glas-in-lood-ramen in zijn kleine parochiekerk.

 “ ..Yet in thy temple, thou dost him afford
This glorious and transcendent place
To be a window, through thy grace… 

… Doctrine and life, colors and light, in one
When they combine and mingle, bring
A strong regards ad awe; but speech alone
Dot vanish like a flaring thing,
And in the ear, not conscience ring”. 

Het gevoel dat dit gedicht bij Michael oproept, beschrijft volgens hem wat Bridget Riley doet met haar creatie:

‘She created, solved, resolved  and released with, in, by and through her window’.

Je kunt je het raam nu zelf ervaren. Namens het Gemeentemuseum in Den Haag nodigt Bridget Riley je van harte uit voor een dansje.
Naast dit raam heeft het museum verschillende andere werken van Riley in haar collectie.

Wil jij ook een echte Riley in huis?

Om de financiering van dit project rond te krijgen is mede gebruik gemaakt van crowd funding. Een laatste deel van het budget probeert het museum bijeen te krijgen met de verkoop een zeefdruk van de hand van Riley. Gebaseerd op Dance heeft Bridget Riley een kleiner werk getiteld ‘Sonnet’ ontworpen. We zien hetzelfde geometrische basis ontwerp van Dance terug in Sonnet en daarmee lijkt het alsof je een klein stukje van het grote raam koopt voor thuis aan de muur. In de museumwinkel van het Gemeentemuseum zijn druk 1 t/m 20 te koop. De totale oplage omvat 150 stuks. Sonnet kost € 2500 en daarvoor heb je dan een bijzondere stukje (stille) muziek thuis aan de muur.

afb. Sonnet (Bridget Riley 2016 - zeefdruk op papier, 48 x 37 cm - oplage 150- stuks

Bekijk hier de video voor een indruk van het werk van Bridget Riley

Bridget Riley en het Gemeentemuseum

De Britse kunstenares Bridget Riley (1931) werkt al ruim een halve eeuw met grote precisie en met sterke discipline aan haar uitgebreide oeuvre. Ze is bekend geworden door haar kleurrijke doeken met optische effecten. Door haar werk heeft ze bij een groot publiek interesse voor abstracte kunst kunnen opwekken. Als je voor haar doeken staat, gebeurt er iets met het doek en met jou als kijker. Er zit beweging in haar werk, ze maakt vaak gebruik van de golfbeweging. Een groot deel van haar werk valt onder een speciale categorie: curve paintings (golf schilderijen). Het Gemeentemuseum in Den Haag, het huis van haar grote inspirator Piet Mondriaan, heeft al vele jaren een bijzondere band met deze Engelse kunstenares. Ze noemen haar liefkozend de ‘grande dame van de Britse schilderkunst’. In 2012 won Riley als eerste vrouwelijke kunstenaar de Sikkens prijs. Ze kreeg deze prijs vanwege de consistente manier waarop ze in de afgelopen vijftig jaar kleur gebruikt in haar werk.

Erezaal en eregalerij

Met de onthulling van ‘Dance’ in de Erezaal van het museum, sluit Riley aan in de eregalerij van artistieke grootheden die al eerder een permanent werk op locatie maakten voor dit museum. Enkele van haar voorgangers zijn Sol leWitt, Niele Toroni, Jan van der Ploeg, Günter Jörg en Günter Tuzina.

l. two reds and violet (2008) b.Riley

De bindende factor tussen al deze verschillende kunstenaars is dat ze allemaal geometrische abstracte kunst maken in navolging van de grondlegger van deze stroming Piet Mondriaan.

© tekst en foto’s onthulling Wilma Lankhorst
 © foto Sonnet van 
 gebruik foto’s met dank aan Gemeentemuseum Den Haag en kunstenares Bridget Riley