Rodin genius at work in Groningen

Rodin genius art work is vanaf zaterdag 19 november 2016 te zien in het Groninger Museum. Na Montreal en twee Amerikaanse exposities is Groningen de enige Europese stad die deze reizende expositie aan doet. Met ruim 140 beelden en 20 werken op papier is dit de grootste Rodin tentoonstelling ooit in ons land. Hier in het Groninger Museum stappen we zo het atelier van Rodin binnen. We lopen rond in de werkruimte van één van de grootste beeldhouwers ter wereld. We zien hoe hij werkte, ontmoeten zijn modellen, ontdekken zijn tekenwerk, foto’s en gipsafdrukken. Rodin was meer dan een beeldhouwer, hij was een vernieuwer en een schepper. Hier samengevat in de titel: Rodin a genius at work.

Sneak preview

De hand van God

In de ronde ruimte vóór je de tentoonstelling binnengaat, zijn de wanden grotendeels beplakt met foto’s van het atelier van Rodin. In zijn hoogtijdagen werkten er ruim 50 mensen. Van model tot marmerbewerker, van bronsgieter tot keramisten. Deze zaal kreeg als titel ‘de handen van de meester’. We zien modellen, bustes, bronzen, keramiek en gipsafdrukken van bekende werken. Rodin bezat het vermogen om de emotionele en psychologische complexiteit van de mens vast te leggen. Dit talent in combinatie met zijn voortdurende zoektocht naar vernieuwing in de beeldhouwkunst, maakt hem tot een universeel kunstenaar. In het centrum van deze ruimte staat een kleine vitrine met daarin: de hand van God. Een stevige marmeren hand waarin een mens wordt geschapen. Is de hand van God, de hand van de meester?

Hier mag je overal aankomen

Daarna betreden we de tentoonstellingsruimte. We lopen de kijk- en voelzaal in, hier kunnen je op verschillende video’s zien hoe beelden worden gemaakt. Aan de wand hangen voorbeelden van materialen waarmee wordt gewerkt zoals klei, gips en hars. Op de tafels staan verschillende kleine beelden van Rodin. En wat nu zo leuk is, in deze ruimte mag je overal aanzitten en voelen. Als we als eerste bezoekers onze hand naar een beeld uitsteken, komt de man van de beveiliging wat zenuwachtig op ons toegelopen: ‘dames dat mag niet’. ‘Jawel mijnheer, in deze ruimte mogen we overal aanzitten’, en we gaan lachend, fijn door met voelen.

Rodin genius at work

De titel van deze tentoonstelling is niet zo maar gekozen. Rodin was grensverleggend in zijn vak. Hij was een avant-garde kunstenaar die steeds nieuwe dingen zag, bedacht en uit probeerde. Hij was steeds opzoek naar nieuwe en originele oplossingen. Rodin stond open voor allerlei vormen van kunst en creatie. Hij nam de schilderkunst, de fotografie en de podiumkunsten in zijn tijd bewust waar én integreerde ze ook in zijn werk. Bij al deze vernieuwingen bleef hij trouw aan zijn eigen medium, de beeldhouwkunst.

Andreas Blühm, directeur van het Groninger Museum beschrijft deze aanpak in het speciale museum magazine als volgt: Rodin’s streven was om zijn sculpturen tot leven te brengen. Hij bevroor, bij wijze van spreken, het menselijke lichaam op een zodanige manier, dat er wél beweging en dus leven zichtbaar blijft’.

In deze tentoonstelling lees je ook hoe belangrijk zijn modellen voor hem waren. Hij had een grondige hekel aan de ‘koude’ modellen van de kunstopleidingen en pakte zijn kans zo snel het hem lukte om eigen modellen te selecteren om mee te werken. mannen en vooral vrouwen die hem inspireerden.

Welkom in het bronzen tijdperk

De ruimte die de diepste indruk op me maakt, is de zaal van het bronzen tijdperk. Hier zijn vijf bronzen beelden van de meester bijeen gebracht. Sculpturen die sinds ze het atelier eind negentiende eeuw hebben verlaten nooit meer naast elkaar hebben gestaan. Hier zien we een soort reünie in brons en patina waarvan die deelnemers uit de collecties van vijf verschillende musea komen. De manier waarop het team van Rapenburg Plaza de vijf beelden van het Bronzen Tijdperk uit licht is adembenemend. Vanuit vier hoeken worden de beelden belicht en daardoor een extra schaduwspel op de taupe geverfde muren. Als je een rondje mee loopt met de beelden, kun je dansen in het bronzen tijdperk.

Rodin, de paragone en Erwin Olaf

Rodin stond bekend om zijn vernieuwingsdrang. Dat kun je ook zeggen van het team van het Groninger Museum. Gebaseerd op een eeuwenoude traditie van meester kunstenaar Leonardo da Vinci presenteert het museum tijdens de officiële opening een ‘paragone’ . Dit is een soort van artistieke wedstrijd van kunst tegen de kunstenaars. Hier in Groningen wordt dat een ‘strijd’ tussen beeldhouwkunst en dans. De vraag hierbij is: Welk medium kan het beste leven blazen in de kunst? Is dat de schilder, met zijn kleurenpallet, de beeldhouwer met zijn drie dimensies of zijn dat de dansers met hun beweging. Enkele leden van het National Ballet gaan de ‘paragone’ aan met de beelden van Rodin. Fotograaf Erwin Olaf heeft enkele leden van het ballet bereid gevonden een poses van Rodin’s creaties uit te beelden voor zijn camera. Het resultaat is te zien op de tweede etage. Ik vind de foto’s in één woord: betoverend.

Mijn ervaringen

• Rodin genius at work, is een bijzondere tentoonstelling waarin de werkwijze van Rodin centraal staat. Het gaat hier niet specifiek om het eindresultaat, de bronzen en marmeren beelden, maar om het proces dat de beeldhouwer volgde om zijn beelden te realiseren.
• In deze expositie leer je Rodin kennen als een zeer onderzoekend en innovatief kunstenaar. Hij probeerde allerlei materialen en technische vernieuwingen uit die de tijd hem aanreikte uit in zijn creatieproces.
• De tekeningen die Rodin maakte als onderdeel van zijn creatieve proces zijn interessant om te zien, net als de foto’s die van zijn expositie in 1900 zijn gemaakt. Hij gebruikte deze nieuwe techniek om zijn beelden beter onder de aandacht van een breder publiek te kunnen brengen.
• Er zijn relatief weinig bronzen beelden in deze tentoonstelling en de reden daarvoor is simpel. Rodin goot alleen bronzen op bestelling. Hij had ze niet op voorraad omdat ze simpelweg te duur waren zonder de zekerheid van een koper. In zijn nalatenschap kwamen dus weinig bronzen voor. Deze werken in deze expositie zijn vooral gebaseerd van zijn erfenis aan de ranse Staat. Een nalatenschap dat later uitgroeide tot aan Musée Rodin in Parijs..
• De totale expositie is verdeeld over twee verdiepingen. Een groot deel in de besloten ruimtes op de begane grond en deel twee in een met daglicht doorstroomde zaal op de tweede verdieping. In dit bovenste deel staan enkele marmeren beelden en drie burgers uit zijn beeldengroep ‘De burgers van Calais’. Naast deze sculpturen staan, maakt je nietig.  Als je deze burgers in hun mogen kijkt, ervaar je een oneindige diepte.
• De extra mini tentoonstelling met negen foto’s van Erwin Olaf is voor mij de kers op de taart.
• Ik mis een respectvolle vermelding en presentatie van het werk én de samenwerking tussen Camille Claudel en Rodin.

 

Rodin, genius at work is van 19 november 2016 t/m 30 april 2017 te zien in het Groninger Museum. Museumkaarthouders betalen een toeslag van € 5, kinderen t/m 18 jaar en mbo-studenten uit Groningen kunnen gratis naar binnen. Voor Rembrandt-kaarthouders is deze expositie gratis.

Het Groninger Museum heeft een eigen app, die je gratis kunt downloaden. Met de informatie op deze app kun je je bezoek verder verrijken met video’s en extra achtergrondinformatie. In het museum heb je gratis Wifi.

Tijdens deze tentoonstellingen worden er op verschillende momenten, workshops en lezingen aangeboden, zoals de voorstelling ‘Camille Claudel, in de schaduw van Rodin’ op 9 december 2016 gespeeld door actrice Els Buitendijk; 30 december 2016 neemt beeldhouwer, tekstschrijver en musicus Gert Sennema mensen mee op een wandeltocht waarin hij de werken van Rodin spiegelt aan beelden in de stad Groningen; ook op 30 december organiseert kunstenares Natasja Bennink in het Groninger Museum een tekenworkshop op basis van ‘de kus’ van Rodin. Kijk voor een overzicht van het hele activiteitenprogramma op de site van het museum.

Camille Claudel

Eén van de bekendste medewerkers uit het creatieve team van Rodin was de kunstenares Camille Claudel. In de Rodin exposities is op één beeld na, geen ruimte voor haar en dat terwijl ze toch een zeer talentvolle en innovatieve beeldhouwer was. Kunsthistorica Karin Haanappel deed twintig jaar intensief onderzoek naar Camille Claudel. Wie was deze vrouw, wie was ze als kunstenaar en wat was haar rol en positie in het team van Rodin?

Volgens planning zou de biografie Camille Claudel, statutaire in augustus 2016 verschijnen. Helaas heeft haanappel die datum niet gehaald en is het boek helaas ook nog niet klaar tijdens de officiële opening van ‘Rodin genius at work’. Toch wil ik in dit blog graag aandacht voor deze publicatie die er aan zit te komen.

In het boek geeft Haanappel Camille Claudel de rechtmatige plaats die haar toe komt in de kunstgeschiedenis. Ze haalt Claudel uit de schaduw van haar leven met en naast Rodin en met haar broer, de bekende dichter Paul Claudel. Haanappel laat het licht vol op Camille schijnen. Om het gedachtegoed aan Claudel meer bekendheid te geven en te verspreiden kreeg Claudel postuum een blog en Twitter-account en een Facebook-pagina.

In de museumwinkel is wel een nieuwe uitgave van de roman ‘Camille Claudel, een vrouw van’ Anne Delbée te koop

© tekst, video’s en foto’s Wilma Lankhorst
 gebruik van de foto’s met dank aan het Groninger Museum, Musée Rodin, Montreal Museum of Fine Art en Erwin Olaf.