Dromos: de wereld van Neo Rauch

deel 1

Museum de Fundatie neemt je mee op tijdreis door de wereld van Neo Rauch. Deze Duitse schilder is in 1960 dichtbij Leipzig geboren. Zijn eerste werk dateert uit 1993 en in 2000 had hij zijn eerste solo expositie Randgebiet in Leipzig. 25 jaar en vele tentoonstellingen later, is Nederland rijp voor de wereld van Rauch. Op één vleugel na heeft Ralph Keuning met zijn team de Fundatie leeg gemaakt voor 65 werken van Neo Rauch. Een terugblik met groot werk in bijzondere kleuren met verrassende composities, soms bewoond door historische dan weer door fantasie figuren.

Sneak preview video

‘Neo Rauch vult zijn schilderijen met zijn droombeelden, visioenen, begeleiders en reisgenoten. Zijn werken verbinden hun dynamiek met ons levensgevoel’.

Ralph Keuning 2017

l. Randgebied (2000) en r. Mars (2002) © Neo Rauch

Ontdek in Zwolle het werk …

van een Leipziger die de schilderkunst de schittering van het beeld, het fenomenale compositietalent én de verleiding van kleuren teruggeeft’.

Klaus Werner tijdens zijn openingstoespraak van de expo Randgebiet in Galerie für Zeitgenössische Kunst - Leipzig 2000.

l. Onschuldig (2002) en r. de Schepper (2002) © Neo Rauch

Een reis door de tijd met een tijdreiziger

Museum de Fundatie presenteert het Retrospectief over Neo Rauch als een tijdsreis. Het eerste werk dat je ziet heet Dromos en is in 1993 gemaakt. Vier jaar nadat de Muur tussen de beide Duitslanden was neergehaald. Dromos verwijst naar een Griekse begrip, maar het beeld stamt uit het Oude Egypte. Het is een ingang van een tempel. Het is de weg naar een heiligdom waarbij aan beide zijden sfinxen zijn gestationeerd. Deze half man, half leeuw figuur werd door de Egyptenaren enerzijds gezien als wachter. Het moest de vijand schrik aan jagen. Anderzijds werd de sfinx ook gezien als wachter van de zon. In de Griekse mythologie stelden de sfinxen allerlei (moeilijke) vragen.

‘De complexe schilderijen van Neo Rauch transporteren de kijker naar een herkenbare wereld, die na een eerste gevoel van houvast, bij nadere beschouwing verwarring en zelfs verontrusting veroorzaakt’.

Ralph Keuning - voorwoord catalogus Dromos Neo Rauch (2017)

Harald Kunde beschrijft het werk Dromos uitgebreid in de prachtige catalogus die speciaal voor deze tentoonstelling in het Nederlands is gemaakt. Net als bijna alle werken hier in Zwolle is ook Dromos een groot doek. Dit begin werk is 198 cm breed is en 250 cm hoog. Een formaat waardoor ik me als toeschouwer heel nietig ervaar. Dromos is vooral donker. Ik zie veel blauw- en grijs tinten. Het onderste deel is veel donker van opzet dan het bovenste, lichte blauwe, deel. Er zweeft van alles over het doek.

Harald Kunde zegt hier over in de tentoonstellingscatalogus: ‘Het tastende en zoekende gebaar overheerst, hier is niets tot zekerheid verhard…, alles ademt de magie van het geboorteproces (p.111). Rauch is in die jaren opzoek naar zijn eigen schilderstem. Hij is op weg naar het hart van de (kunst) tempel, naar de kern van een unieke verbeelding, maar is daar nog niet aangekomen.

In werken uit de beginperiode zie je vaak dat Rauch de titel van het werk in de compositie verwerkt.

Weerzien met de ziel

Voorafgaand aan de rondgang door de tentoonstelling, zitten we bij een interview tussen Ralph Keuning (directeur van de Fundatie) en Neo Rauch. Op de vraag wat de kunstenaar het meest raakte nadat hij voor de eerste keer door de zalen was gelopen, antwoordde Neo Rauch: het weerzien met Anima. Op de begane grond in de twee kleine ruimtes links hangt Anima III (1995), Qua formaat iets kleiner dan Dromos, maar op mij maakt het meer indruk. Anima, het Latijnse woord voor ziel is de tegenhanger van Animus (de geest). Dit werk hangt bij de familie Rauch thuis en is ’s ochtends het eerste werk dat Neo al ruim 30 jaar begroet.

l. De hoeder van de nacht (2014) en r. Hoge Tijd (2012) © Neo Rauch

Een huis met witte, lege vlekken

“Mede door deze grote overzichtstentoonstelling zijn er nu overal in ons huis witte plekken ontstaan”. Eén van de doeken waar Rauch en Keuning voor zitten, Hohe Zeit (hoge Tijd) uit 2012 hangt bij het gezin boven de eettafel. Dit hoor ik na het interview als ik op Rosa Loy af stap, de partner van Rauch. Van haar hand is op dit moment een mooie tentoonstelling Bilder Bergen in de kapel van het Drents Museum in Assen te zien.

Paardenbloem kun je ook niet kweken

Op de vraag: Hoe begint u aan een werk, antwoord Rauch ‘Meestal begin ik zonder plan of schets. Ik sta in mijn atelier alleen voor het grote witte doek en begin dan ergens in een hoek. Als de eerste streek op het doek staat, volgt de rest heel organisch. Mijn innerlijke stem wijst me de weg. Soms komt er een fragment van een droom in me op. Een kunstwerk is niet iets wat je kunt willen, maar iets wat gebeurt. Paardenbloemen kun je ook niet kweken’, aldus Rauch.

In een aparte ruimte op de eerste etage tegenover de lift, kun je het maakproces van het werk ‘De leerling’ (2015) volgen. Het doek zelf hangt op de bovenste verdieping, in de keramische UFO bovenop het museum.

Neo Rauch schildert veel en creëert gemiddeld 20 werken per jaar. Zijn doeken zijn als getuigenis van zijn levensnoodzaak om te schilderen.

Dromos, retrospectief van Neo Rauch is nog t/m 3 juni 2018 te zien in Museum de Fundatie in Zwolle .

De tentoonstelling Bilder Bergen van Rosa Loy is nog t/m 18 maart 2018 te zien in het Drents Museum in Assen.

Vrijdag deel 2

Meer over het werk Gewitterfront (2016)en mijn kennismaking met Neo Rauch en Rosa Loy

© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum de Fundatie, alle bruikleengevers en kunstenaar Neo Rauch.